တရားနာျခင္းအႏုပညာ
လူတုိ႔ထက္ ျမတ္ေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရား အၾကင္သူတုိ႔သည္ စိတ္ႏွလုံးကုိ ရႊင္ျပဳံးေစတတ္ကုန္ေသာ အျပစ္မ်ိဳးမွ သန္႔ရွင္းကုန္ေသာ အစီးအပြားႏွင့္ စပ္ကုန္ေသာ အရွင္ဘုရား၏ ခ်ိဳျမိန္ သာယာဖြယ္ေသာ တရားစကားေတာ္တုိ႔ကုိ ၾကားနာ ၾကရကုန္၊ ထုိသူတုိ႔သည္ ဘုန္းကံႀကီးမားသူတုိ႔ ပါေပတည္း။(မဟာပဇာပတိ ေဂါတမီ)
တရားဆုိတာ လူ႔ဘ၀တစ္ခုလုံးကုိ လႊမ္းျခဳံေနတဲ့ အရာပါ၊ သူက အျမင္ကုိ က်ယ္ျပန္႔ေစပါတယ္။ ႏွလံုးကုိ ႀကီးမားေစပါတယ္။ ျမင့္ျမတ္မႈအတြက္ စံျပဳထုိက္တဲ့ ဘ၀ေနနည္းတစ္ခုျဖစ္သလုိ ႏွလုံးစိတ္၀မ္းကုိ ေအးခ်မ္းၾကည္လင္ ျဖဴစင္ သန္႔ရွင္း ျပဳံးေပ်ာ္ေစႏုိင္တဲ့ နိႆရည္းေကာင္း တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အရာရာမွာ ေကာင္းက်ိဳးေပးတတ္တဲ့ ဒီတရားဟာ အားလုံးအတြက္ျဖစ္ပါတယ္။
ကရုဏာေရွ႔သြား ပညာအားျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တဲ့ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ့ တရားေတာ္ေတြဟာ ဂုဏ္ရည္ (၆)တန္နဲ႔ ျပည့္လွ်ံေနယုံသာမက အစ၊ အလယ္၊ အဆုံး ေကာင္းျခင္း(၃)သုံးပါးနဲ႔လည္း ျပည့္စုံပါတယ္။ အနက္ အဓိပၸါယ္ အက်ိဳး စီးပြားနဲ႔ တကြျဖစ္ျပီး ျဖဴစင္သန္႔ရွင္း ျမင့္ျမတ္ျခင္းဆုိတဲ့ အေခါင္အထြတ္လည္း ရွိပါတယ္။ “လုိေနတယ္”ဆုိျပီး ထည့္စြက္စရာ မရွိသလုိ “ ပုိေနတယ္”ဆုိျပီး ပယ္ဖ်က္စရာ မရွိပါဘူး။ ထက္၀န္းက်င္ ကုံလုံျပည့္စုံျပီးသားပါ။
“တရား=ဓမၼ”ရဲ့ ပင္ရင္းအဓိပၸါယ္ကုိ ပါဠိ စာေပမွာ “ဓရ”လုုိ႔ ဖြင့္ဆုိေဖာ္ျပပါတယ္။ “ဓရ”ဆုိတာ ျမန္မာလုိ ေတာ့ “ေဆာင္”ျခင္းပါပဲ။ ေဆာင္ဆုိရာမွာ-
၁။ ေအာက္က် ေနာက္က် မျဖစ္ရေအာင္ “ဆြဲေဆာင္ခ်ီမ”ထားႏုိ္င္ျခင္း။
၂။ အလုိရွိရာ ျမတ္ခ်မ္းသာကုိ ေကာင္းစြာရေအာင္ ေရာက္ရွိေအာင္ “ပုိ႔ေဆာင္”ေပးျခင္း။
၃။ ဆင္းရမလုိ ခ်မ္းသာလုိလွ်င္ စိတ္အစဥ္ထဲ အျမဲမကြာ “ေဆာင္ပုိက္ထား”ထုိက္ျခင္းဆုိတဲ့ အနက္ အဓိပၸာယ္သုံးမ်ိဳး ပါ၀င္ပါတယ္။
တရားဆုိတာ လူ႔ဘ၀ရဲ့အလွ၊ လူ႔ဘ၀ရဲံ ဂုဏ္သိကၡာ၊ လူ႔ဘ၀ရဲ့ အရွိန္အ၀ါ၊ လူ့ဘ၀ရဲ့ စြမ္းအင္၊ လူ႔ဘ၀ရဲ့ အေတာင္ပံ ျဖစ္ပါတယ္။ “အေတာင္ပံ“ပါရင္ မင္းဆီကုိ ဆုိတဲ့ သီခ်င္းသားကေလးကုိ တရားဓမၼတည္းဟူေသာ ေတာင္ပံတစ္စုံသာ ပါရွိခဲ့ရင္ လူသားေတြဟာ (၃၁)ဘုံ ဘ၀သံသရာထဲမွာပဲ ျဖစ္ေစ၊ ဘ၀သံသရာ အလြန္ျဖစ္တဲပ့ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာဆီကုိျဖစ္ေစ လြယ္ကူခ်မ္းေျမ့စြာ ပ်ံသန္း သြားလာႏုိင္ၾကမွာပါ။
တရားဆုိတာ လူ႔ဘ၀ရဲ့ အညြန္႔အတက္အခက္ေတြပါ၊ အပူအလြန္ေပါလွတဲ့ လူေလာကႀကီးထဲမွာ လူ့ဘ၀ လူ့ခႏၶာဆုိတဲ့ ပင္စည္ႀကီး ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႔ က်က္သေရမဲ့ ျဖစ္မေနေစရဘဲ အခက္၊ အလက္၊ အရြက္၊ အပြင့္အသီးေတြနဲ႔ သာယာလွပ စုိေျပ ေအးျမ အရိပ္ရေအာင္ စြမ္းေဆာင္ ေပးႏုိင္တာဟာ တရားတစ္ခုထဲပဲ ရွိပါတယ္။ ေနာက္ျပီး တရားဆုိတာ ကိေလသာ၊ ဒုစရုိက္၊ အမုိက္တရားေတြေၾကာင့္ျဖစ္ရတဲ့ ပူေလာင္မႈ၊ ညစ္ႏြမ္းမႈ၊ ပင္ပန္းမႈ၊ မြတ္သိပ္မႈတုိ႔ကုိ ေျပေပ်ာက္ေစတာေၾကာင့္ “ေရစင္ ေရေအး”နဲ႔ တူသလုိ အုိျခင္း၊ နာျခင္း၊ ေသျခင္းဆုိတဲ့ ၀ဋ္နာ၊ ကံနာ၊ သံသရာအနာေတြကုိ ေပ်ာက္ကင္းခ်မ္းသာ ေစတတ္တာမုိ႔ “ အျမိဳက္ေဆး”နဲ႔လည္း တူပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ တရားေတြေတြဆုိတာ ဗုဒၶျမတ္စြာကုိယ္ေတာ္နုိင္(အေလာင္းေတာ္ဘ၀ထဲက) ကရုဏာ၊ ပညာဆုိတဲ့ လက္ႏွစ္ဖက္နဲ႔ ပါရမီ(၁၀)ပါးဆုိတဲ့ တူရြင္းႀကီး (၁၀)ခုကုိ ကုိင္စြဲကာ ေလးအသေခၤ်နဲ႔ ကမၻာတစ္သိန္းၾကာေအာင္ အသက္၊ ေသြး၊ ေခြ်း၊ ဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာ စေတးျပီး ခက္ခက္ခဲခဲ ရွာေဖြတူးေဖာ္ ခဲ့ရတဲ့ အဖုိးမျပတ္ႏုိင္တဲ့ ရတနာေတာ္ေတြပါ။
ဘုရားရွင္ကုိယ္ေတာ္ျမတ္ဟာ ဒီဓမၼရတနာေတြကုိ လူအပါအ၀င္ သတၱ၀ါေတြအားလုံး
၁။ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲ့ ၀ံၾသဃထဲမွာ ေထာက္တည္သက္သာ၊ အားကုိးရာရဖုိ႔။
၂။ အပါယ္ဆင္းရဲ ၀ဋ္ဆင္းရဲ ဘ၀ဆင္းရဲစတဲ့ ဒုကၡအားလုံးက လြတ္ေျမာက္ဖုိ႔။
၃။ လူ-နတ္-နိဗၺာန္ သုံးတန္ေသာ ခ်မ္းသာသုခကုိ ရၾကဖုိ႔ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္သုံးခုနဲ႔အတူ ကမၻာေလာက လက္ထဲ တရားအေမြအႏွစ္အျဖစ္ ခ်န္ထားရစ္ခဲ့တာပါ။
ဒီအေမြအႏွစ္ေတြေၾကာင့္ပဲ လူသားေတြဟာ လူယဥ္ေက်းမႈ၊ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာ၊ လူ႔အဆင့္အတန္းေတြ တုိးတက္ ္ျမင့့္္မားလာျပီး (၃၁)ဘုံအလယ္မွာ အထက္တန္းက် မ်က္နွာပန္းလွေအာင္ ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာ ခဲ့ၾကပါတယ္။
တရားေတာ္ေတြဟာ အင္မတန္တန္ခုိးႀကီးပါတယ္။ သူတုိ႔နဲ႔ တစ္ႀကိမ္တစ္ခါေလာက္ ေတြ႔ႀကုံဆုံဆည္း ဖူးျပီး သူေတာ္ေကာင္း တရားကုိ ႏွလုံးသားနဲ႔ ငုံမိျပီဆုိတာနဲ႔ အေမွာင္ထုအတြင္းက ဘ၀ေတြကုိ အလင္းေရာင္ ရေစျပီးေတာ့ အလင္းထဲက ဘ၀ေတြကိုလည္း (မ်က္စိလည္ လမ္းမမွားရေအာင္) လမ္းမွန္ကုိ ညြန္ျပေပးပါတယ္။ ယုတ္ညံ့နိမ့္က်ေနတဲ့ ဘ၀ေတြကုိ အထက္တန္းက်ျမင့္ ျမတ္လာေစျပီးေတာ့ အထက္တန္းက် ျမင့္ျမတ္ျပီးသား ဘ၀ေတြကုိလည္း အရည္အေသြး ပုိမုိေတာက္ေျပာင္ သြားေစပါတယ္။
ေတြ႔ရာသခၤ်ိဳင္း ဓားမဆုိးဘဲ လုိက္သတ္ေနတဲ့ လူဆုိးႀကီး အဂၤုလိမာလကုိ ရဟႏၱာမေထရ္ အရွင္အဂၤုလိမာလ ျဖစ္သြားေစသလုိ၊ ျမိဳ႔ရြာအေပါင္း ေထာင္းေထာင္းေၾက အသက္ေတြ ေသြးေခ်ာင္းစီးခဲ့ရလုိ႔ သားသတ္မုဆုိးလုိ အင္မတန္ ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္လွတဲ့ စ႑ာေသာက ကုိလည္း သံဓားမကုိခ်ေစျပီး ဉာဏ္ဓမၼ ကုိကုိင္စြဲသူ ဘုရားဒကာ၊ ေက်ာင္းဒကာ၊ သာသနာ့ဒကာ၊ နတ္လူတုိ႔ ခ်စ္ျမတ္နုိးေသာ ေရေျမ့ရွင္ သိရီဓမၼေသာက မင္းႀကီး ျဖစ္သြားေစပါတယ္။ ဒါဟာ တရားေတာ္ရဲ့ ပဥၥလက္တန္ခုိးပါ။
ဒါေၾကာင့္ပဲ ျမတ္စြာဘုရားထံေတာ္မွာ သူေတာ္ေကာင္းတရားနာၾကားရလုိ႔ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ဘ၀ေရာက္ သြားတဲ့ ပုနဗၺသုမာတာ ေျမဘုတ္ဘီလူးမဟာ “ ေလာက၌ မိမိသားသမီးကုိ ခ်စ္အပ္၏၊ မိမိခင္ပြန္းကုိ ခ်စ္အပ္၏၊ ငါ့အား သားသမီးခင္ပြန္းကုိ ခ်စ္သည္ထက္ ဤတရားေတာင့္တရွာမွီးမႈကုိ ပုိလြန္၍ ခ်စ္ျမတ္ႏုိးပါ၏၊ သူေတာ္ေကာင္းတရားကုိ နာၾကားရျခင္းသည္ သတၱ၀ါတုိ႔အား ဆင္းရဲဒုကၡမွ လြတ္ေစသကဲ့သုိ႔ ခ်စ္ခင္အပ္ေသာ သားသမီးသည္လည္းေကာင္း၊ ခင္ပြန္းသည္လည္းေကာင္း ဆင္းရဲမွ မလြတ္ေစႏုိင္”လုိ႔ သူ႔သားသမီးေတြကုိ ေျပာဆုိဆုံးမခဲ့ပါတယ္။
တရားေတာ္ကုိ နာၾကားရျခင္း၊ ေဆြးေႏြးျခင္း၊ က်င့္သုံးရျခင္း ၊ သိျမင္ရျခင္းေတြဟာ ဘ၀ရဲ့ အျမင့္မားဆုံး မဂၤလာေတြပါ။ က်က္သေရမဂၤလာဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရ တရား မဂၤလာရဲ့ စစ္မွန္တဲ့ အမည္နာမ ျဖစ္ပါတယ္။
တရားနဲ႔ ေမြ႔ေလ်ာ္ေပ်ာ္ရျခင္းဟာ တကယ္ပဲ မဂၤလာရွိပါတယ္။ တရားနဲ႔ေပ်ာ္တာဟာ ေလာကကုိ ပုန္းကြယ္ေရွာင္ေျပး အရႈံးေပးတဲ့ သေဘာမ်ိဳးမဟုတ္သလုိ ေလာကကုိ အႏုိင္ရဖုိ႔ တိတ္တဆိတ္အားေမြး ဓားေသြးတဲ့ သေဘာမ်ိဳးလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ တရားဓမၼကုိ သိျမင္ခြင့္ရဖုိ႔ ႀကိဳးစားတာဟာ ေလာက အေပၚႏုိင္ျခင္း ရႈံးျခင္းနဲ႔မပတ္သက္တဲ့ “သေရသေဘာထား”သက္သက္ပဲျဖစ္ပါတယ္။
တရားဓမၼကုိ သိျမင္ခြင့္ရလုိက္တာဟာလည္း အနိမ့္-အျမင့္ သေဘာထားကင္းတဲ့ “တည္ျငိမ္ျခင္း” သက္သက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားဓမၼရဲ့ သဘာ၀ကုိယ္က အတုိင္းအတာ၊ အခ်ဳပ္အခ်ယ္၊ အရႈပ္အေထြး၊ အပိတ္ အပင္ေတြ ကင္းစင္တဲ့ အႏႈိင္းမဲ့ “လြတ္ေျမာ္ကျငိမ္းေအးျခင္း” သက္သက္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အႏိုင္-အရႈံး၊ အနိမ့္- အျမင့္၊ အတက္ အက်စတဲ့ အတားအဆီးေတြ မရွိျခင္းရဲ့ အႏွစ္သာရဟာ စုိးေႏွာင့္ဖြယ္ရာ အျဖာျဖာတုိ႔မွ ကင္းေ၀းေစျပီး စိတ္ကုိ လြတ္လပ္မႈရဲ့ အတုမဲ့ အရသာမွာ ေမြ႔ေလ်ာ္ေပ်ာ္ပုိက္ ႏွစ္ျခိဳက္ေစပါတယ္။
အဲဒီလုိ လြတ္လပ္စြာ ေမြ႔ေလ်ာ္ေနမႈထဲမွပဲ ကုိယ္သိတာ၊ တစ္ဖက္သားကုိ မထိခုိက္ မနစ္နာ ေစလုိတာ၊ အသိဉာဏ္နဲ႔ယွဥ္ျပီး ခင္မင္ျမတ္ႏုိးတတ္တာ၊ သေဘာထားမွန္မွန္နဲ႔ ကူညီတတ္တာစတဲ့ ေကာင္းမြန္တဲ့ အရည္ အေသြးေတြ စုေပါင္းပါ၀င္ေနတာမုိ႔ ျမင့္ျမတ္မႈ တစ္ခုအေနနဲ႔ တရားဓမၼရဲ့ တန္ဖုိးကုိ ပုိမုိျပီး ျမတ္ႏုိးခြင့္ ရေစပါ တယ္။
ျမတ္ႏုိးတန္ဖုိးထားျပီး ခံစားတတ္မယ္ဆုိရင္ သူေတာ္ေကာင္း တရားေတြဆုိတာ ကုိယ္ေအး၊ စိတ္ေအး ဘ၀သံသရာ တစ္ခုလုံး ေအးေစတတ္တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရး မဂၤလာေတးေတြပါ။ ဒါေပမယ့္ မိမိတုိ႔ရဲ့ စိတ္တံခါးကုိ အျမဲတမ္းဖြင့္လွစ္ထားျပီး သူေတာ္ေကာင္းတရားကုိ ၀မ္းသာအယ္လဲ ႀကိဳဆုိေနရာေပးႏုိင္တဲ့ “ သူေတာ္ေကာင္းႏွလုံးသား”ဆုိတာ လူတုိင္းမွာ ရွိခဲပါတယ္။
တစ္ခါတုန္းက ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ကုိ ဥပါသကာ(၅)ဦး တရားနာယူရန္ ေရာက္လာခဲ့ဖူးပါတယ္။ သတၱ၀ါတုိင္း အေပၚမွာ တစ္ေျပးညီ ေမတၱာထားေတာ္မူတဲ့ ျမတ္စြာဘုရားဟာ ေကာင္းကင္ထက္က ထစ္ခ်ဳံးမုိး ႀကီး ရြာသြန္းျဖိဳးသလုိ တရားေဟာၾကားေတာ္မူပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတုိ႔ငါးဦးထဲမွာ တစ္ဦးက ထုိင္ရက္ အိပ္ ငုိက္ေနျပီး၊ တစ္ဦးက ေျမျပင္ကုိ လက္နဲ႔ေရးျခစ္ေနပါတယ္။ တစ္ဦးက သစ္ခက္ကုိ လႈပ္ခတ္ကစားေနျပီး ၊ တစ္ဦးက ေကာင္းကင္ကုိ ေမာ့ၾကည့္ ေနပါတယ္။ တရားကုိ ရုိေသစြာ နာၾကားသူဟာ တစ္ဦးထဲပဲ ရွိပါတယ္။ သူတုိ႔(၅)ဦးဟာ အတိတ္ဘ၀ေတြတုန္းက အစဥ္အတုိင္း၊ နဂါး၊ တီေကာင္၊ ေမ်ာက္၊ နကၡတ္ၾကည့္သူနဲ႔ မႏၱာန္ ရြတ္သူေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကတာမုိ႔ ဘ၀သံသရာတစ္ေလွ်ာက္ ပါလာၾကတဲ့ အထုံ၀ါသနာေတြရဲ့ လႊမ္းမုိးပိ္တဆုိ႔မႈေတြ ေၾကာင့္ သူတုိ႔ရဲ့ ႏွလုံးသားထဲကုိ တရားမ၀င္ ေရာက္ႏုိင္ျဖစ္ခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ရုိေသစြာ တရားနာယူသူ တစ္ဦးသာ တရားေတာ္ရဲ့ ေက်းဇူးကုိ ခံစားရပါတယ္။
သူေတာ္ေကာင္းတရား ဆုိတာကလည္း “ကံနား”ရွိရုံနဲ႔ မၾကားရပါဘူး။ သစၥာတရားကုိ ျမတ္ႏုိး တန္ဖုိး ထားတတ္တဲ့ “ဉာဏ္နား”ရွိမွ ၾကားရတတ္၊ ၾကားရႏုိင္တာမ်ိဳးပါ။ တခ်ိဳ႔သူေတြမွာ ကံေကာင္း ေထာက္မစြာ ဉာဏ္နားပါေပမယ့္ ကာမဂုဏ္အာရုံေတြနဲ႔ ကိေလသာစိတ္ဆုိတဲ့ နားဖာေခ်းေတြ ထူေျပာပိတ္ဆုိ႔ ေနတာမုိ႔ နားေလး နားပင္းေနတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္ပါသည္။ တခ်ိဴ႕သူေတြကေတာ့ လူ႔ဘ၀ျဖစ္တည္လာကတည္းက သူေတာ္ေကာင္းႏွလုံးသား မပါခဲ့တာမုိ႔ သူေတာ္ေကာင္းတရား နားၾကားရလွ်င္ပင္ “လူမုိက္ တိရစၦာန္၊ နိဗၺာန္ စကား၊ လြန္နားခါး၏”ဆုိတဲ့အတုိင္း အလြန္ပဲ နားခါးၾကပါတယ္။
သုတၱနိပါတ္ပါဠိေတာ္၊ ပရာဘ၀သုတ္မွာ ဗုဒၶျမတ္စြာ မိန္႔ေတာ္မူခဲ့တဲ့ စကားဥပေဒတစ္ခု ရွိပါတယ္။ အဲဒါက “ဓမၼကာေမာ ဘ၀ံ ေဟာတိ၊ ဓမၼဒႆီ ပရာဘေ၀ါ= သူေတာ္ေကာင္းတရားကုိ လုိလားသူဟာ ႀကီးပြား ခ်မ္းသာျပီး၊ သူေတာ္ေကာင္းတရားကုိ မလုိလားသူဟာ ဘ၀အဆက္ဆက္ ပ်က္စီးဆုံးရႈံးတတ္တယ္” ဆုိတာပါပဲ။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ သူေတာ္ေကာင္းတရားကုိ ျမတ္ႏုိးရင္ လူျဖစ္ရက်ိဳးနပ္ျပီး သူေတာ္ေကာင္း တရားကုိ မုန္းရင္ေတာ့ လူျဖစ္ရႈံးတယ္”လုိ႔ ဆုိလုိတာပါ။
သာသနာေတာ္မွာ ”သဒၶမၼႆ၀န”လုိ႔ေခၚတဲ့ တရားနာျခင္း အနုပညာဟာ အင္မတန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဘုရားရွင္နဲ႔ ပေစၥကဗုဒၶါတုိ႔မွတစ္ပါး တျခား ဘယ္သူမွ တရားနာျခင္း အနုပညာနဲ႔ကင္းျပီး ျမင့္ျမတ္ျခင္း ပန္းတုိင္းကုိ ေရာက္ႏုိင္ရုိး မရွိၾကပါဘူး။ မဂ္(၄)ပါး၊ ဖုိလ္(၄)ပါး၊ နိဗၺာန္ဆုိတဲ့ ေလာကုတၱရာ တရား(၉)ပါးဟာ တရားနာျခင္း အႏုပညာရဲ့ အသီးအပြင့္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဉာဏ္ပညာႀကီးမားျခင္း ဧတဒဂ္ရၾကတဲ့ အရွင္သာရိ ပုတၱရာနဲ႔ အရွင္မေခမာတုိ႔သည္ပင္ တရားနာျခင္း အႏုပညာရဲ့ ဂုဏ္ေက်းဇူး ျပဳမႈေၾကာင့္သာ ဒီအသီးအပြင့္ေတြ ကုိ ရယူခံစားႏုိင္ၾကတာပါ။
တရားနာျခင္း အႏုပညာဟာ “ဆက္သြယ္ေရးတာ၀န္ခံ၊ ျမွင့္တင္ေရး အရာရွိ”ျဖစ္ပါတယ္။ သူက သူေတာ္ေကာင္းတရားနဲ႔ ႏွလုံးသားကုိ ထိေတြ႔ဆက္သြယ္ တြန္းတင္ေပးပါတယ္။ သူဟာ ဖခင္သတ္မိတဲ့ ကံေၾကာင့္ ပူေလာင္ေျခာက္ခ်ားေနတဲ့ အဇာတသတ္ဘုရင္ကုိ ေအးေဆးတည္ျငိမ္သက္သာရာရေအာင္ ျပဳလုပ္ ေပးခဲ့သလုိ တရားသံကုိ နားစြင့္ရင္း ေသဆုံးသြားတဲ့ ဖားကေလးကုိလည္း နတ္သားအျဖစ္ ျမွင့္တင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ တရားနာျခင္း အႏုပညာရဲ့ ပဥၥလက္စြမ္းအားေၾကာင့္ မေသဘဲ ဘ၀ေျပာင္းသြား ရသူေတြ ရဲ့ အေရအတြက္ကလည္း မေရတြက္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ပဲ မ်ားျပားလွပါတယ္။
ဗုဒၶျမတ္စြာကေတာ့ တရားနာျခင္းအႏုပညာဟာ မွန္ၾကည့္တာနဲ႔ ဥပမာတူေၾကာင္း သားေတာ္ ရွင္ရာဟုလာကုိ မိန္႔ၾကားေတာ္မူပါတယ္။ မွန္ၾကည့္တဲ့ သူေတြဟာ မိမိတုိ႔ရဲ့ မ်က္ႏွာနဲ႔ ကုိယ္ခႏၶာမွာ မလုိအပ္တဲ့ အျပစ္ အနာအဆာေတြရွိရင္ ျဖည့္စြက္မြမ္းမံခ်ယ္သ အလွဆင္ၾကဖုိ႔ မွန္ၾကည့္တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီဥပမာလုိပဲ ေန႔စဥ္ မိမိတုိ႔ရဲ့ ကုိယ္အမူအရာ၊ ႏႈတ္အမူအရာ၊ စိတ္အမူအရာေတြုိ တရားတည္းဟူေသာ မွန္ကေလးကုိ ေထာင္ေထာင္ၾကည့္ျပီးေတာ့ ဆင္ျခင္ျပဳျပင္ၾကရမွာပါ။
မိမိတုိ႔တေတြမွာ ျပဳျပင္စရာကိစၥက ဒီတဘ၀ထဲနဲ႔ မျပီးစီးႏုိင္တာမုိ႔ နိဗၺာန္ပန္း၀င္မယ့္အခ်ိန္အထိဆုိရင္ သံသရာ ခရီးတစ္ေလွ်ာက္ ျပဳျပင္စရာ ပမာဏက အလြန္ႀကီးပါတယ္။ ျပဳျပင္စရာ ပမာဏက ႀကီးမားေလ ေတာ့ မလုိအပ္တာေတြ ဖယ္ရွးျပီး လုိအပ္တာေတြ ျဖည့္ဆည္းဖုိ႔၊အခ်ိ္န္မီ အားထုတ္ႏုိင္ဖုိ႔ဆုိရင္ “တရားမွန္” ကို မၾကာခဏ ေထာင္ၾကည့္ႏုိင္မွ ေတာ္ရုံက်မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ တရားနာျခင္း အႏုပညာဟာ ပုထုဇဥ္ဘ၀မွာ အလြန္ပဲ အေရးပါလုိအပ္လွပါတယ္။
တရားနာျခင္း အႏုပညာဟာ အ၀ိဇၨာ အမုိက္အေမွာင္ကုိ ပယ္ေဖ်ာက္ျပီး၊ အ၀ိဇၨာအလင္းေရာင္ကုိ ရေစပါတယ္။ အပါယ္တံခါးကုိ ပိတ္ေစျပီး၊ နတ္ရြာနိဗၺာန္တံခါးကုိ ပြင့္ေစပါတယ္။ တဏွာပုိက္ကြန္ကုိ ေဖာက္ဖ်က္ ေပးျပီး မာရ္နတ္ရဲ့လက္ကလည္း လြတ္ေျမာက္ေစပါတယ္။ သန္႔စင္တဲ့ ကုိယ့္က်င့္တရား ေျမျပင္မွာ ေကာင္းမြန္ ျမင့္ျမတ္တဲ့ စိတ္ဓာတ္ ေက်ာက္တုိင္ကုိ ခုိင္ခုိင္မတ္မတ္ စုိက္ထူ ထားႏုိင္တာမုိ႔ ကံၾကမၼာရုိင္း၊ ေလာ ကဓံေလမုန္တုိင္းတုိ႔ရဲ့ တုိက္ခတ္တဲ့ဒဏ္ကုိ မတုန္မလႈပ္ တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္ ဣေျႏၵရရခံႏုိင္ရည္ျပည့္၀ေစ ပါတယ္။
စိတ္ဆုိးစိတ္ယုတ္ေတြကုိ ဖယ္ထုတ္ျပီး စိတ္ေကာင္းစိတ္ျမတ္ေတြနဲ႔ မိမိတုိ႔ရဲ့ နွလုံးသားကုိ တံခါးဖြင့္ ထားႏုိင္ရင္ တရားနာျခင္း အႏုပညာက-
(၁)မၾကားဘူးေသးတဲ့ တရားအသစ္အဆန္းတုိ႔ကုိ ၾကားနာရျခင္း၊
(၂) ၾကားသိျပီးသား တရားတုိ႔ကုိ ထပ္မံခုိင္ျမဲ သန္႔ရွင္းေစျခင္း၊
(၃) အေတြးအျမင္အယူအဆတုိ႔ကုိ ေျဖာင့္မွန္ေစျခင္း၊
(၄) ယုံမွားသံသယကုိ ပယ္ေဖ်ာက္ေပးျခင္း၊
(၅) စိတ္ႏွလုံး ေအးခ်မ္းၾကည္လင္ျဖဴစင္ရႊင္ျပျခင္းဆုိတဲ့ အက်ိဳးတရားငါးပါးကုိ လက္ငင္း အပ္ႏွင္း ေပးပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ တရားနာျခင္း အႏုပညာဆုိတာ ေကာင္းက်ိဳးသုခ အ၀၀တုိ႔ရဲ့အစ၊ ပထမမူလ ရင္းျမစ္ က်က္သေရမဂၤလာအေပါင္းတုိ႔ရဲ့ စုေ၀းရာ၊ ျမင့္ျမတ္မႈ အစုစုတုိ႔ရဲ့ အေခါင္အထြတ္ ျဖစ္ပါတယ္။
တရားနာျခင္း အႏုပညာမွာ အလြန္အေရးႀကီးလွတဲ့ အဓိကေသာ့ခ်က္ကေတာ့-
(၁) လူစင္စစ္ျဖစ္ရန္
(၂) လူေတာ္လူေကာင္းျဖစ္ရန္
(၃) အမ်ားအက်ိဳး၊ ေလာကအက်ိဳး၊ သာသနာေတာ္အက်ိဳးကုိ သယ္ပုိးရန္ဆုိတဲ့ မြန္ျမတ္တဲ့ ရည္ရြယ္ ခ်က္သုံးမ်ိဳးထားရွိျပီး သူေတာ္ေကာင္းတရားကုိ စိတ္နား၊ ပညာႏွလုံးသားနဲ႔ လက္ခံရယူကာ ဘ၀မွာ လက္ေတြ႔ က်င့္သုံးျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
တရားနာျခင္းအႏုပညာ
ေတာ္၀င္ႏြယ္ ( ဓမၼရိပ္မဂၢဇင္း )
