၀ါတြင္းကာလေတြမွာ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ့ သာသနာယဥ္ေက်းမႈ ၀ိနည္းေတာ္အရ ရဟန္းေတာ္ေတြဟာ ၀ါဆုိ၀ါကပ္ၾကရပါ တယ္။ သံဃာေတာ္ အရွင္ျမတ္ေတြရဲ့ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ဒီဓေလ့ကုိ အတုယူ အားက်ကာ ဗုဒၶသာသနာ၀င္ ဥပါသကာ၊ ဥပါသိကာမ ေတြကလည္း ၀ါတြင္းကာလမွာ ဥပုသ္သီလကုိ ေဆာက္ တည္ က်င့္သုံးၾကပါတယ္။ ဥပုသ္ေစာင့္သုံးမႈဟာ ျဖဴစင္တဲ့ ကုိယ္က်င့္ တရားနဲ႔ ျမင့္ျမတ္တဲ့ စိတ္ဓာတ္ကုိ ခုိင္မာျမဲျမံေစတာမုိ႔ ေလာက၊ ဓမၼ နွစ္ဖက္လွတဲ့ အစဥ္အလာေကာင္းတစ္ခုပဲျဖစ္ပါတယ္။ အလြန္တရာ ျမတ္နုိး တန္ဖုိးထားတုိက္တဲ့ ဘာသာေရး ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
သီတင္းတစ္ပတ္လွ်င္ တစ္ရက္မွ် ဥပုသ္သီလ ေစာင့္သုံးရျခင္းဟာ ကိေလသာဒုစရုိက္ အညစ္အေၾကးေတြေၾကာင့္ စြန္းထင္ ညစ္ေပေနတဲ့ကုိယ္၊ ႏႈတ္၊ ႏွလုံး၊ ကံ(၃)ပါးစလုံးကုိ ဖြပ္ေလွ်ာ္သန္႔ရွင္း ျဖဴစင္ေစျခင္း ျဖစ္သလုိ အေၾကာင္းညီ အက်ိဳးေပးေကာင္းလုိ႔ ေခတၱခဏ ပုိင္ဆုိင္ခြင့္ ရထားတဲ့ရာထူး၊ ဂုဏ္သိန္၊ စည္းစိမ္၊ ဥစၥာအျဖာျဖာတုိ႔ေၾကာင့္ ငယ္ထိပ္ထိေရာက္ ေအာင္ တက္ေနတဲ့ လူ႔ဘ၀ရဲ့ အဆိပ္အေတာက္ေတြကုိ နည္းနည္းစီ ေလွ်ာ့ခ်ေျဖေဖ်ာက္ေနျခင္းလည္းျဖစ္ပါတယ္။
ေျမြေပြးသတၱ၀ါဟာ အေကာင္ငယ္ေပမည့္ အဆိပ္ႀကီးသလုိပဲ မရင့္က်က္တဲ့သူေတြအတြက္ ရာထူးဂုဏ္သိန္ စည္းစိမ္ဥစၥာေတြဟာ ဘယ္ေလာက္ပဲ ငယ္ေနပါေစ အဆိပ္တက္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီ အဆိပ္ေတြေၾကာင့္ တခ်ိဳ႔သူေတြဟာ ေသေလာက္ေအာင္ ဒဏ္ရာေတြရၾကျပီး တခ်ိဳ႔သူေတြကေတာ့ ေသသြားၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူ႔ဘ၀၊ လူ႔ခ်မ္းသာထဲမွာ အဆိပ္အေတာက္ေတြ ေရာပါေနပါတယ္။ အဲဒီအဆိပ္အေတာက္ေတြကုိ ကုသုိလ္ ေကာင္းမႈနဲ႔ မေျဖေဖ်ာက္ႏုိင္ရင္ ဒုကၡအႀကီး အက်ယ္ ေရာက္ေတာ့တာပါပဲ။
သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာလုိ႔ ဂုဏ္သိကၡာ(၃)ခုပါတဲ့ ဥပုသ္ေစာင့္သုံးမႈမွာ (၁) သီလခံယူေဆာက္တည္ျခင္း၊ (၂) တရားနာယူ မွတ္သားျခင္း၊ (၃) တရားႏွလုံးသြင္း ရႈမွတ္ျခင္း ဆုိတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ (၃)ခုပါ၀င္ပါတယ္။ အဲဒီ လုပ္ငန္းစဥ္ (၃)ခုထဲမွာ သီလခံယူ ေဆာက္တည္ျခင္းနဲ႔ တရားနာယူမွတ္သား ျခင္းတုိ႔ဟာ ဥပုသ္ေစာင့္ျခင္းရဲ့ အသြင္သ႑ာန္မွ်သာ ျဖစ္ျပီး တရားနွလုံးသြင္း ရႈမွတ္ ျခင္းကေတာ့ ဥပုသ္ေစာင့္ျခင္းရဲ့ အဓိကလုိရင္း အနွစ္သာရပဲျဖစ္ပါတယ္။
တနည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ “ျငိမ္ျငိမ္ေနျပီး ျငိမ္းေအာင္က်င့္တာဟာ “ဥပုသ္ေစာင့္တာပါပဲ။ “ျငိမ္ျငိမ္ေန”ဆုိသည္မွာ သီလနဲ႔ ကာယကံ၊ ၀စီကံေတြကုိ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္းျဖစ္ျပီး “ ျငိမ္းေအင္က်င့္” ဆုိသည္မွာ သမာဓိ၊ ပညာ၊ သိကၡာ တုိ႔ျဖင့္ ေလာဘ၊ ေဒါသ စသည့္ ကိေလသာအပူေတြကုိ ျငိမ္းေအာင္က်င့္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေကာက္ႏုတ္ခ်က္မွာ ျငိမ္္ျငိမ္ေနျခင္းဟာ ဥပုသ္ေစာင့္ျခင္းရဲံ အေပၚယံအသြင္ သဏၭာန္ပဲျဖစ္ျပီး ျငိမး္ေအာင္က်င့္ျခင္းသည္သာ ဥပုသ္ေစာင့္ျခင္းရဲ့ အတြင္းအႏွစ္သာရ ျဖစ္ပါတယ္။
ဥပုသ္ေစာင့္သုံးမႈတုိင္းမွာ အသြသ္သဏၭာန္ေရာ အႏွစ္သာရပါ ျပည့္၀စုံလင္ႏုိင္ပါမွ အက်ိဳးႀကီး ျမင့္ျမတ္တဲ့ လုပ္ငန္းတစ္ခု ျဖစ္လာႏုိင္ျပီး ပညာရွိ သူေတာ္ေကာင္းေတြရဲ့ ျမတ္ႏုိး တန္ဖုိးထားဖြယ္လည္း ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ အဲသလုိ မဟုတ္ဘဲ သီလခံယူျပီးတာနဲ႔ ၀ုိင္းဖြဲ႔စားေသာက္၊ စားေသာက္ျပီးရင္ ေလကန္၊ ပါးစပ္ေညာင္းတဲ့အခါ ေမ့ေျမာေအာင္အိပ္၊ အိပ္ေရး၀လုိ႔ အခ်ိန္တန္ ညေနေစာင့္တဲ့အခါ အိမ္အျပန္လွေအာင္ ဟန္ေရးျပတဲ့အေနနဲ႔ စိပ္ပုတီး လက္ဆြဲျပီး ဘာ၀နာမပါ ဗလာ စိတ္နဲ႔ ျပန္လာတဲ့ ဥပုသ္မ်ိဳးကေတာ့ ဗုိက္အဆာခံရက်ိဳး မနပ္တဲ့အျပင္ ဘာသာျခားေတြရဲ့ အထင္ျမင္ေသး ကဲ့ရဲ့ျပစ္တင္ စရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ဥပုသ္ေစာင့္တာနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ကေလးဘ၀တုန္းက အဘုိးေျပာျပတဲ့ ပုံျပင္ကေလးတစ္ပုဒ္ကုိ သတိရမိ ပါတယ္။ အဘုိးကေတာ့ မုိးေပၚက သိၾကားမင္းႀကီးကုိယ္တုိင္ သူ႔ကုိ ေျပာျပခဲ့တာလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
တစ္ခါတုန္းက တာ၀တိ ံသာနတ္ျပည္က နတ္သမီးေလးတစ္ပါးဟာ လူ႔ျပည္ကုိ နတ္မ်က္စိနဲ႔ ၾကည့္မိသတဲ့။ အဲဒီလုိ ၾကည့္မိတဲ့အခါ လူ႔ျပည္မွာ ၀ါတြင္း ကာလျဖစ္တာမုိ႔ လူေတြအမ်ားႀကီး ဥပုသ္ေစာင့္ၾကတာကုိ ေတြ႔ရတာေပါ့။ အဲဒီအခါ နတ္သမီး ေလးက သိၾကားမင္းႀကီးကုိ “အရွင္သိၾကားမင္း လူ႔ျပည္မွာ လူေတြ ဒီေလာက္ဥပုသ္ေစာင့္ၾကရင္ သူတုိ႔ကြယ္လြန္တဲ့အခါ နတ္ျပည္ေရာက္ၾကမွာမုိ႔ နတ္ျပည္မွာ ေနစရာမွ ရွိပါဦးမလား”လုိ႔ ေလွ်ာက္ထားလုိက္တယ္။
သိၾကားမင္းက “တရားေတာ္နဲ့အညီ ဥပုသ္ေစာင့္တတ္မွ ကုသုိလ္ကရတာ။ ကုသိုလ္ရမွ နတ္ျပည္ေရာက္ႏုိင္တာ။ ဥပုသ္ေစာင့္တုိင္း နတ္ျပည္ ေရာက္ႏုိင္တာ မဟုတ္ဘူး။ သင္မယုံၾကည္ရင္ လူေတြ ဥပုသ္ေစာင့္တတ္၊ မေစာင့္တတ္နဲ႔ ဥပုသ္ေစာင္တဲ့ သူေတြထဲက နတ္ျပည္ေရာက္ႏုိင္တဲ့သူ ပါ မပါကုိ ငါလက္ေတြ႔ျပမယ္” လုိ႔ နတ္သမီးေလးကုိ ေျပာျပပါတယ္။
အဲဒီေနာက္ သိၾကားမင္းဟာ မိမိကုိယ္ကုိ အသက္(၆၀)ေက်ာ္ အဘုိးႀကီးအသြင္ ဖန္ဆင္းျပီး နတ္သမီးေလးကုိေတာ့ အသက္(၁၆)ႏွစ္အရြယ္ အပ်ိဳမေလးလုိ ဖန္ဆင္းကာ လူ႔ျပည္ကုိ ဆင္းသက္လုိက္တယ္။ လူျပည္ေရာက္တဲ့အခါ ဥပုသ္သည္ေတြ စုေ၀းေနတဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းေတြနဲ႔ ဇရပ္ေတြဘက္ကုိ စုံတြဲခုတ္ျပီး သြာလာလည္ပတ္ၾကသတဲ့။
အဲဒီအခါ ဇရပ္တစ္ေဆာင္ေပၚမွာ အမ်ိဳးသမီးတစ္စုဟာ ဥပုသ္ေစာင့္တယ္ဆုိျပီး စုေ၀း၀ုိင္းဖြဲ႔ကာ သူမ်ားအတင္းေတြ ေျပာေနၾကတယ္။ အဲဒီဇရပ္ အနား လူေယာင္ဖန္ဆင္းထားတဲ့ သိၾကားမင္းတုိ႔ စုံတြဲေရာက္သြားတဲ့အခါ ဇရပ္ေပၚက အမ်ိုးသမီး တစ္စုက (၁၆)ႏွစ္ရြယ္ အပ်ိဳမကေလးကုိ “ဟဲ့.. သူငယ္မ၊ ညည္းနဲ႔အဘုိးႀကီး ဘာေတာ္သလဲ၊ ညည္းအေဖလား၊ ေယာက္်ားလား၊” လုိ႔ စပ္စပ္စုစု ေမးၾကသတဲ့။
မိန္းမပ်ိဳေယာင္ေဆာင္ထားတဲ့ နတ္သမီးက “ အဘုိးႀကီးဟာ ကြ်န္မရဲ့ ခင္ပြန္းပါရွင္”လုိ႔ ေျဖတဲ့အခါ၊ ဥပုသ္ေစာင့္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြက ေမးေငါ့ျပီး “ ၾကည့္စမ္းပါဦးေတာ္၊ ရုပ္ရည္ကေလး သနားကမား ပ်ိဳပ်ိဳ ရြယ္ရြယ္ကေလးနဲ႔ ဒီ ေသခါနီး အဘုိး ႀကီးကုိမွ ယူရသလား၊ တကယ္ဆုိရင္ ရြယ္တူတန္းတူ ယူေရာေပါ့ေအ၊ ဟုိ အဘုိးႀကီးကလည္း ေသခါနီးမွ ရိကၡာယူတယ္၊ ႏြားအုိ ျမက္နုႀကိဳက္ဆုိတာ ဒါမ်ိဳးေပါ့”လုိ႔ တစ္ေယာက္တစ္ေပါက္ ၀ုိင္းျပီး အတင္းေျပာၾကသတဲ့။
အဲဒီကေန ေနာက္တစ္ေနရာကုိ သြားတဲ့အခါ မ်ိဳးသားေတြ စုျပီး ေနတဲံ ေက်ာင္းေဆာင္တစ္ခုနားကုိ ေရာက္သြားတယ္။ အဲဒီေနရာကုိ သူတုိ႔စုံတြဲ ေရာက္သြားတယ္ဆုိရင္ပဲ ေယာကၤ်ားေတြက “ ၾကည့္စမ္းေဟ့၊ မလုိက္လုိက္တဲ့ စုံတြဲကြာ၊ အဘုိးႀကီးကလည္း မေခဘူးေနာ္၊ ေကာင္းမေလးကုိ မုန္႔ေပးျပီး ႀကိိဳက္တာေနမွာ၊ ေကာင္မေလးေတာ့ ကံဆုိးတာပဲ၊ မၾကာခင္ မုဆုိးမ ျဖစ္ေတာ့မယ္။ ဟဲ့ ေဟ့ေကာင္- မုဆုိးမ ျဖစ္ရင္ တုိ႔သြားျပီး တန္းစီရရင္ မေကာင္းဘူးလား”လုိ႔ မၾကားတၾကား သေရာ္ၾက စၾကသတဲ့။
အဲဒီေက်ာင္းေဆာင္ဘက္က ထြက္ခဲ့ျပီးတဲ့ေနာက္ ေရအုိးစင္တစ္ခုနားကုိ ေရာက္လာတယ္။ အဲဒီ ေရအုိးစင္နားမွာ အဘြားအုိတစ္ဦးဟာ ဘယ္သူနဲ႔မွ် စကားမေျပာဘဲ မ်က္စိမွိန္ျပီး စိပ္ပုတီးကုိပဲ အသာစိပ္ေနသတဲ့။ မိန္းမပ်ိဳေယာင္ေဆာင္ထားတဲ့ နတ္သမီးေလးက အဖြားနားကုိသြားျပီး “ အဖြား၊ ဒီေရအုိးစင္မွာေရရွိလား၊ ကြ်န္မခင္ပြန္းသည္ ေရဆာလုိ႔ပါရွင္” လုိ႔ ခြင့္ေတာင္း တဲ့အခါ အဘြားအုိက“ ရွိပါတယ္ သူငယ္မရယ္၊ သေဘာရွိ ွိေသာက္ပါ၊ ကုသိုလ္လုိခ်င္လုိ႔ အဘြားကုိယ္တုိင္ပဲ ေရခပ္ထားတာပါ”လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ျပီးေတာ့မွ အဘုိးႀကီးေယာင္ေဆာင္ထားတဲ့ သိၾကားမင္းကုိ တစ္ခ်က္ေလာက္ၾကည့္လုိက္ျပီး “ေအာ္… ေမာင္ႀကီးက သူငယ္မရဲ့ ခင္ပြန္းသည္ကုိး၊ ဒီလုိေပါ့ေအရယ္၊ ေရွးက ေရစက္ဆုိတာ အမ်ိဳးမ်ိဳးဆုံစည္းရတာပဲ၊ စိတ္ေကာင္းေကာင္းထားျပီး ဖခင္နဲ႔တူေသာခင္ပြန္းရယ္လုိ႔ သေဘာထားရမွာပဲ။ ရိုရုိေသေသျပဳစုပါကြယ္”လုိ႔ ဆုံးမစကားေျပာပါ တယ္။
အဲဒီေနာက္ေတာ့ သိၾကားမင္းနဲ႔ နတ္သမီးေလးတုိ႔ဟာ နတ္ျပည္ကုိ ျပန္သြားၾကသတဲ့။ နတ္ျပည္ေရာက္တဲ့အခါ သိၾကား မင္းက“ ကုိင္း ဘယ့္ႏွယ့္ရွိစ၊ လူ့ျပည္မ်ာ ဥပုသ္ေစာင့္တဲ့ သူေတြကေတာ့မ်ားပါရဲ့၊ အမ်ားစုက ေစတနာ တယ္မသန္႔ၾကဘူး၊ ရုိးရုိး သားသား ကုသိုလ္လုိလားျပီး ဥပုသ္ေစာင့္တဲ့သူက နည္းတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခု ဥပုသ္ေစာင္တဲ့သူေတြထဲမွာ ေနာက္ဆုံးေတြ႔တဲ့ အဘြားအုိတစ္ေယာက္ပဲ နတ္ျပည္ေရာက္လိမ့္မယ္၊ က်န္လူေတြကေတာ့ ထုံးစံအတုိင္း ေအာက္ျပည္သြားၾကမွာေပါ့”လုိ႔ နတ္သမီး ေလးကုိ ေျပာျပပါတဲ့။
ဒီပုံျပင္ကေလးဟာ ဥပုသ္ေစာင့္ျခင္းရဲ့ အသြင္သဏၭာန္နဲ႔ အႏွစ္သာရ မတူကြဲျပားပုံကုိ ခြဲျခားေဖာ္ျပလုိတာပါ။ အႏွစ္သာရ မပါတဲ့ အသြင္သဏၭာန္ ဆုိတာ တကယ္ေတာ့ အကာသက္သက္ပါပဲ။
ဒီပုံျပင္ကေလးကုိဖတ္ျပီး “ဒါ အမ်ားျဖစ္ေနက် ထုံးစံပါပဲ”လုိ႔ ေပါ့ေပါ့ေလးေတြးလုိ႔ ရႏုိင္ေပမယ့္ မိမိတုိ႔ရဲ့ တရားဓမၼ ၊ က်င့္စဥ္သိကၡာေတြကုိ အေလး ဂရုမျပဳ၊ ေပါ့တီးေပါ့ဆ မရုိမေသျပဳမူျခင္းဟာ ဘာသာ၊ သာသနာ ကြယ္ေပ်က္ေၾကာင္းမုိ႔ အထူး သတိျပဳၾကရမွာပါ။
ပိဋကတ္စာေပမွာေတာ့ အေပၚယံအသြင္သဏၭာန္မွ်သာ ျဖစ္ျပီး၊ အႏွစ္သာရမပါတဲ့ဥပုသ္မ်ိဳးကုိ ေဂါပါလဥပုသ္(ႏြား ေက်ာင္းသားဥပုသ္) အသြင္ သဏၭာန္ ေရာ အႏွစ္သာရပါ ျပည့္သေသာ ဥပုသ္မ်ိဳးကုိ အရိယဥပုသ္(ျမင့္ျမတ္ေသာဥပုသ္)လုိ႔ ေခၚ ဆုိသတ္မွတ္ပါတယ္။
အႏွစ္သာရျပည့္၀တဲ့ အရိယဥပုသ္တစ္ရက္ ေစာင့္ရတဲ့ အက်ိဳးဟာ “ဇမၺဴဒိပ္ တစ္ကြ်န္းလုံးကုိ အုပ္စုိးရတဲ့မင္း၊ မိဖုရား အျဖစ္မ်ိဳးထက္ ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားေၾကာင္း” ဘုရားရွင္ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ ေဟာမိန္႔ေတာ္မူခဲ့ဖူးပါတယ္။
တကယ္တမ္းေျပာရရင္ ဥပုသ္ေစာင့္တယ္ဆုိတာ ဘုရား၊ ပေစၥကဗုဒၶါ၊ ရဟႏၱာအရွင္ျမတ္ေတြရဲ့ ျမင့္ျမတ္လွတဲ့ ဘ၀ကုိ အတူယူ အားက်ျပီး တဒဂၤ ခဏ၊ တစ္စိတ္တစ္ေဒသ ၀င္စားၾကည့္တာပါ။ အထက္တန္းက် ျမင့္ျမတ္သူေတြရဲ့ အသက္ရွင္ ေနထုိင္ပုံမ်ိဳးကို တစ္ရက္တာမွ် အတုခုိး က်င့္ႀကံတာ မ်ိဳးပါ။ ဒီအခ်က္ေတြကုိ ေထာက္ဆၾကည့္ရင္ ဥပုသ္ေစာင့္တယ္ဆုိတာ ဘယ္ေလာက္ အထက္တန္းက် ျမင့္ျမတ္လွတယ္ဆုိတာ ဆင္ျခင္ ဉာဏ္ရွိသူတုိင္း သိၾကမွာပါ။
ဒါေၾကာင့္ ေလာက၊ ဓမၼ ႏွစ္ဖက္လွျပီး အစဥ္အလာေကာင္းတဲ့ ဘာသာေရး ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအနွစ္တစ္ခု အလြယ္တကူ မတိမ္ေကာ မကြယ္ ေပ်ာက္ ရေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္ တာ၀န္ဟာ လူမ်ိဳးဘာသာ သာသနာေတာ္ အဆင့္အတန္းျမင့္မားေရးကုိ လုိလားၾကတဲ့ ဥပုသ္သည္တုိင္းရဲ့ သမုိင္းေပးတာ၀န္တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း သတိေပးေျပာျပလုိပါတယ္။
ဥပုသ္သည္နဲ႔ နတ္ျပည္
ေတာ္၀င္ႏြယ္
အပၸမာဒဓမၼရသမဂၢဇင္း၊ 2002
