ဗုဒၶနည္းက် လူကဲခတ္နည္းပညာ
အနာနဲ႔ေဆး တည့္ေအာင္ေပးႏိုင္ေတာ္မူေသာ မဟာသမားေတာ္ႀကီး ဗုဒၶရွင္ေတာ္ဘုရားသည္ သဗၺညဳတဥာဏ္ေတာ္ပိုင္ရွင္
ျဖစ္ေတာ္မူသည့္အတြက္ မည္သို႔ေသာ သူအား ၊ မည္သည့္ တရား ေပးေတာ္မူမွ ၊အို၊နာ၊ေသ ကင္းသည့္
နိဗၺာန္ ေရာက္ႏိုင္မည့္အေရးကို သိေတာ္မူေလသည္။ လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာ သတၱ၀ါတို႔အားသူ႔အႀကိဳက္
ႏွင့္ သူ႔စရိုက္ကို(အနာကို) သင့္ေလ်ာ္သည့္ ဓမၼ (ေဆး) ျဖင့္ ခ်မ္းသာေအာင္ (ေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္)
၄၅-၀ါ (၄၅-ႏွစ္)တိုင္တိုင္ ပရိနိဗၺာန္ ၀င္စံေတာ္ မူခါနီး သည္အထိ ကုသ ကယ္တင္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
ပရစိတၱ၀ိဇာနနဥာဏ္ (သူတပါးစိတ္ကို သိႏိုင္ေသာဥာဏ္) ကို မရလွ်င္ လူကဲခတ္ဖို႔ (သူတစ္ပါး
စရိုက္ကိုသိဖို႔) ခဲယဥ္းလွပါ၏။ သို႔ေသာ္ လူတစ္ေယာက္၏
အသြားအလာ အေနအထိုင္တို႔ကို လည္းေကာင္း ၊ အလုပ္မ်ား လုပ္သည့္အခါ က်န ေသသပ္မႈ ရွိ / မရွိ
ကိုလည္းေကာင္း ၊ ႏွစ္သက္ တတ္ေသာ အစာအာဟာရကို ၾကည့္ျဖင္းအားျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ ၾကည့္ရႈပံု
၊ နားေထာင္ပံု စသည္ ကိုလည္း ၊ ကုသိုလ္ အကုသိုလ္ အရာမွာ မ်ားစြာ ျဖစ္ေလ့ရွိေသာ အေၾကာင္းအရာကို
စဥ္းစား ၾကည့္ရႈ သတိျပဳကာ ဒီလူဟာ မည္သို႔ေသာ လူျဖစ္ဟု လူကဲခတ္ႏိုင္ပါေၾကာင္း ဗုဒၶေဟာၾကား
ထားခဲ့ပါ၏။
(၁) ရာဂအက်င့္စရိုက္ရွိသူ ကို အကဲခတ္ ေ၀ဖန္ပိုင္းျခား ၾကည့္ျခင္း
(က) ရာဂအက်င့္စရိုက္ရွိသူ၏ အသြားအလာ အေနထိုင္မွာ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း ေသေသ သပ္သပ္ရွိျခင္း။
(ခ) အလုပ္လုပ္သည့္အခါ က်နေသသပ္ျခင္း ။
(ဂ) အစာစားရာမွာ အခ်ိဳအဆိမ့္ ၊ အေမႊးအၾကိဳင္ ႏွင့္ ႏုညံ့ေသာ အစားအစာတို႔ကို ႏွစ္သက္
တတ္ျခင္း။
(ဃ) လွလွပပ ရူပါရံု ၊ သဒၵါရံု ေလးမ်ား ေတြ႔လွ်င္ မခြာခ်င္ေအာင္ ျဖစ္တတ္ျခင္း။
(င) စိတ္ေနစိတ္ထား အားျဖင့္ ေကာက္က်စ္ စဥ္းလဲ ၊ ပရိယာယ္ မာယာမ်ား ၊ မာနၾကီး ၊
ေလာဘ ရမၼက္ႀကီးတတ္၏။
(၂) သဒၶါအက်င့္စရိုက္ရွိသူ ကို အကဲခတ္ ေ၀ဖန္ပိုင္းျခား ၾကည့္ျခင္း
အထက္ပါ ရာဂအက်င့္စရိုက္ရွိသူမွာ ျဖစ္တတ္သည့္ (က)၊ (ခ)၊ (ဂ) ၊ (ဃ) တို႔မွာ သဒၶါအက်င့္
စရိုက္ ရွိသူမွာလည္း ျဖစ္ေလ့ရွိ၏။ သို႔ေသာ္ စိတ္ေန သေဘာထားမွာ မာယာ စေသာ အကုသိုလ္မ်ား
ျဖစ္ေလ့မရွိဘဲ ၾကည္ၾကည္လင္လင္ရႊင္ရႊင္လန္းလန္း ေပးကမ္း လွဴဒါန္းေလ့ရွိ၏။
ဘုရားသြား ၊ ေက်ာင္းတတ္ ျပဳလုပ္ကာ ဘုရား ႏွင့္ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားအား ကိုးကြယ္
ဆည္းကပ္ျခင္း။ တရားေတာ္မ်ားအား မွတ္သားနာယူေလ့ရွိ၏။
(၃) ေဒါသ အက်င့္စရိုက္ရွိသူအား ေ၀ဖန္ သံုးသပ္ၾကည့္ျခင္း
ေဒါသစရိုက္ရွိသူမ်ားဟာ -
(က) အသြားအလာ အေနအထိုင္ ၾကမ္းတမ္းျခင္း။
(ခ) လုပ္ငန္း ကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ သပ္ရပ္မႈ မရွိျခင္း။
(ဂ) ခ်ဥ္ ၊ ငန္ ၊ စပ္ ၊ ခါး ၊ စူးရွေသာ အရသာမ်ား စားသံုးတတ္ျခင္း။
(ဃ) မေကာင္းေသာ အာရံုမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုလွ်င္ ယမ္းပံု ထဲမွာ မီးက်သကဲ့သို႔ သည္းခံ ေအာင့္အီး ႏိုင္ျခင္းမရွိဘဲဆဲဆို ၊ ေငါက္ငန္း ၊ ၾကမ္းတမ္းစြာ စိတ္တိုတတ္ျခင္း။
(င) စိတ္ေန သေဘာထားကား -- ရန္ၿငိဳးဖြဲ႔မႈဟူေသာ အာဃာတ၊ မနာလိုမႈ ၊ ၀န္တိုမႈ၊ သူမ်ားဂုဏ္ကို ေခ်ဖ်က္လိုျခင္းဟူေသာ မကၡ၊ ဂုဏ္တု ဂုဏ္ၿပိဳင္ ျပဳလုပ္ျခင္းဟူေသာ ပဠာသ ၊ အေျပာအဆို အဆံုးအမ ခက္ျခင္း စေသာ အကုသိုလ္တရားမ်ား အျဖစ္မ်ားေလသည္။
(၄) ပညာအက်င့္စရိုက္ ရွိသူမ်ားအား သံုးသပ္ ေ၀ဖန္ၾကည့္ျခင္း
ပညာစရုိက္ရွိသူမ်ားဟာ--
အသြားအလာ အေနအထိုင္ မွာေတာ့ ေဒါသစရိုက္ရွိသူနွင့္တူ၏။ သို႔ေသာ္ စိတ္တိုျခင္း စေသာ အျပစ္မ်ားနွင့္ ေရာေႏွာ မႈ မရွိဘဲ ဆိုဆံုးမ လြယ္ကူ၏။ စားေသာက္သည့္ ေနရာမွာ ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္ စားေသာက္ေလ့ရွိျခင္း။ သံသရာအေရး (ေရွ႕ေရး) ကို ေမွ်ာ္ဆၿပီး ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား လံုလ ၀ီရိယသန္သန္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိျခင္းတို႔ေၾကာင့္ သူျမတ္တစ္ေယာက္ျဖစ္ သတ္မွတ္ရေပလိမ့္မည္။
(၅) ေမာဟအက်င့္စရိုက္ရွိသူမ်ားအား ေ၀ဖန္ သံုးသပ္ၾကည့္ျခင္း
ေဒါသစရိုက္ရွိသူမ်ားဟာ -
(က) အသြားအလာ အေနအထိုင္ ၾကမ္းတမ္းျခင္း။
(ခ) လုပ္ငန္း ကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ သပ္ရပ္မႈ မရွိျခင္း။
(ဂ) ခ်ဥ္ ၊ ငန္ ၊ စပ္ ၊ ခါး ၊ စူးရွေသာ အရသာမ်ား စားသံုးတတ္ျခင္း။
(ဃ) မေကာင္းေသာ အာရံုမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုလွ်င္ ယမ္းပံု ထဲမွာ မီးက်သကဲ့သို႔ သည္းခံ ေအာင့္အီး ႏိုင္ျခင္းမရွိဘဲဆဲဆို ၊ ေငါက္ငန္း ၊ ၾကမ္းတမ္းစြာ စိတ္တိုတတ္ျခင္း။
(င) စိတ္ေန သေဘာထားကား -- ရန္ၿငိဳးဖြဲ႔မႈဟူေသာ အာဃာတ၊ မနာလိုမႈ ၊ ၀န္တိုမႈ၊ သူမ်ားဂုဏ္ကို ေခ်ဖ်က္လိုျခင္းဟူေသာ မကၡ၊ ဂုဏ္တု ဂုဏ္ၿပိဳင္ ျပဳလုပ္ျခင္းဟူေသာ ပဠာသ ၊ အေျပာအဆို အဆံုးအမ ခက္ျခင္း စေသာ အကုသိုလ္တရားမ်ား အျဖစ္မ်ားေလသည္။
(၄) ပညာအက်င့္စရိုက္ ရွိသူမ်ားအား သံုးသပ္ ေ၀ဖန္ၾကည့္ျခင္း
ပညာစရုိက္ရွိသူမ်ားဟာ--
အသြားအလာ အေနအထိုင္ မွာေတာ့ ေဒါသစရိုက္ရွိသူနွင့္တူ၏။ သို႔ေသာ္ စိတ္တိုျခင္း စေသာ အျပစ္မ်ားနွင့္ ေရာေႏွာ မႈ မရွိဘဲ ဆိုဆံုးမ လြယ္ကူ၏။ စားေသာက္သည့္ ေနရာမွာ ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္ စားေသာက္ေလ့ရွိျခင္း။ သံသရာအေရး (ေရွ႕ေရး) ကို ေမွ်ာ္ဆၿပီး ကုသိုလ္ေကာင္းမႈမ်ား လံုလ ၀ီရိယသန္သန္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိျခင္းတို႔ေၾကာင့္ သူျမတ္တစ္ေယာက္ျဖစ္ သတ္မွတ္ရေပလိမ့္မည္။
(၅) ေမာဟအက်င့္စရိုက္ရွိသူမ်ားအား ေ၀ဖန္ သံုးသပ္ၾကည့္ျခင္း
ေမာဟစရိုက္ရွိသူမ်ားဟာ ---
အသြား အေနအထိုင္ႏွင့္ ပတ္သတ္လို႔ ဖြတ္၊ ပဒတ္ ဆိုေသာ သတၱ၀ါမ်ားႏွင့္တူတယ္လို႔ ဆရာေတာ္ႀကီးက ဥပမာေပးထားပါတယ္။ ဖြတ္ ၊ ပဒတ္ ဆိုတာ ဘယ္လို အေကာင္မ်ဳိးလဲဆိုေတာ့ သြားလာတဲ့ေနရာမွာ လွ်ပ္လွ်ပ္ဆိုသြားလိုက္ ၿပီးရင္ မႈိင္ေငးေနလိုက္ နဲ႔ ေတြေ၀ေနေသာ အေကာင္မ်ားလို႔ ဆိုရပါမယ္။ ဖြတ္ ၊ ပဒတ္ မျမင္ဘူးသူမ်ားကေတာ့ ပုတ္သင္ညိဳ နဲ႔ ႏိႈင္းၾကည့္လို႔ လည္းရပါ၏။
လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္တဲ့အခါ ရႈပ္ရႈပ္ေပြေပြ လုပ္တတ္ေသာ အက်င့္၇ွိျခင္း။ အစားအေသာက္မွာ ဘယ္ဟာႀကိဳက္ႏွစ္သက္တယ္ဆိုတာမရွိ။ ကိုယ္ပိုင္စဥ္းစားဥာဏ္မရွိသျဖင့္ ေနရာတကာမွာ သူမ်ား ေနာက္လိုက္သာျဖစ္ၿပီး သူမ်ားက ခ်ီးမြမ္းရင္ လိုက္ခ်ီးမြမ္းတာဘဲ။ သူမ်ားက ကဲ့ရဲ႔ရင္ လိုက္ကဲ့ရဲ႔ တာဘဲ။ သူမ်ားေခါင္းညိမ့္ခိုင္းတိုင္း ညိမ့္တတ္သည့္ ပုတ္သင္ညိဳလို႔ သေဘာတက် ျဖစ္တတ္တယ္။ သတိပညာကင္းလ်က္ ထိုင္းမႈိင္း ဖ်င္းအျခင္း ၊ ပ်ံလြန္႔ေနေသာ စိတ္သေဘာထားေတြနဲ႔ ထိုသူမ်ား အခ်ိန္ကုန္လြန္ေလ့ရွိၾက၏။
(၆) ၀ိတက္အက်င့္စရိုက္ရွိသူမ်ားအား ေ၀ဖန္သံုးသပ္ၾကည့္ျခင္း
၀ိတက္ စရိုက္ရွိသူမ်ားဟာ--
ေမာဟသမားမ်ားႏွင့္ ေရႊမန္းတင္ေမာင္ပါဘဲ။ (ထိုနည္းလည္းေကာင္း ထိုနည္းလည္းေကာင္း) ထူးမျခားနားပါဘဲ။
အၾကံေတြမ်ား စကားေတြကေပါ ကိစၥမေခ်ာဘဲ ေမ်ာေနသည္ကမ်ား၏။ ေကာင္းေသာလုပ္ငန္း ကုသိုလ္လမ္းမ်ားမွာ အစြမ္းအစမရွိ။ ပ်င္းရိရိသာျဖစ္၏။ ေဟးလား၀ါးလား မိမိလို လူ႔ေပါက္ပန္း မ်ားႏွင့္ ေရာေႏွာ ဆက္ဆံေပ်ာ္ေမြ႔ကာ ေထြရာေလးပါး အၾကံမ်ားလ်က္ ေလာကႀကီး၏ လူပို လူအား သက္သက္ျဖစ္ေလေတာ့သည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ေတာင္ၿမိဳ႔ ဘာသာဋီကာ က်မ္းျပဳအေက်ာ္ ဆရာေတာ္ႀကီး၏ သၿဂၤိဟ္ဘာသာဋီကာမွ ထုတ္ႏႈတ္ေရးသားျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ေမတၱာျဖင့္
အရွင္ပညာ၀ံသ(ဥပေဒ)
