ေစတီ ပုထိုးမ်ား

ေစတီ ပုထိုးမ်ား

ဩကာသ ဝႏၵနာ ဆုယူရာဌာန

စိမ္းလန္းစုိျပည္လ်က္ရိွေသာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနုိင္ငံေတာ္ၾကီး ကား 'မ်ားလွေွစတီ၊ ျမန္ဌာနီ'ဟု ကမၻာအရပ္ရပ္က အသိ အမွတ္ ျပဳေလာက္ေအာင္ ေစတီပုထုိးနွင့္ တင့္ရႊန္းေဝဆာလွေပသည္။ ကုန္းျမင့္ေတာင္ထိပ္၊ ေတာရိပ္ျမစ္နား၊ ျမိဳ႕ရႊာမ်ားတြင္ ဗုဒၶသာသနာေရာင္ ထိန္ထိန္ေျပာင္ေနသည္ မွာလည္း ေစတီပုထုိးမ်ား၏ တန္ခုိးရိွန္ေစာ္ အာနုေဘာ္ေျကာင့္ပင္ ျဖစ္ေခ်သည္။ ထုိေစတီပုထုိးတို႔ စတင္ေပၚေပါက္လာသည္မွာ ယေန႔တုိင္ တည္ျမဲေနေသာ ျဖစ္စဉ္သမုိင္းကားခ်ပ္ကုိ ေလ့လာ ၾကည္ညိဳနုိင္ၾကရန္ တင္ျပအပ္ပါသတည္း။

ေစတီဟူသည္မွာ အရုိအေသျပဳအပ္ေသာ အရာဝတၳဳျဖစ္၏။ ေစတီတည္ထားကုိးကြယ္ ပူေဇာ္ျခင္း ကုိ ခံထုိက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားမွာ

(၁) ဘုရားရွင္၊

(၂) ပေစၥကဗုဒၶါ အရွင္မ်ား၊

(၃) သီလဝႏၱျဖစ္ေသာ ျမတ္စြာဘုရား၏ တပည့္သား သံဃာမ်ားနွင့္

(၄) စျကာ၀ေတးမင္းတို႔ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶေစတီမွာလည္း

(၁) ျမတ္စြာဘုရား ကုိယ္ေတာ္ျမတ္မွ ျဖစ္သမ်ွ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကုိ ေခၚဆုိ သည့္ သာရီရိကေစတီ၊ (၂) ေဗာဓိပင္နွင့္တကြ ျမတ္စႊာဘုရား ၏ အသံုးအေဆာင္ေတာ္ ပရိကၡရာ စသည္ကုိ ေခၚဆုိေသာ ပရိေဘာဂေစတီနွင့္

(၃) ျမတ္စႊာဘုရား၏ အနႏၱဂုဏ္ေတာ္တုိ႔ကုိ မွန္းဆ ရည္ရႊယ္အပ္ေသာ ရုပ္ပႊားေတာ္ဆင္းတုေတာ္ စသည့္ ဥဒၵိႆေစတီဟူ၍ သံုးပါးျပားသတည္း။

ပဋိစၥမပၸါဒ္ စေသာ တရားေတာ္ေဒသနာတုိ႔ကုိ ေပ ေရႊွျပား၊ ေငြျပား စသည္မ်ားေပၚတြင္ေရးကာ သုိမွီး ဌာပနာျပဳသည္ကုိ ဓမၼေစတီ မည္ေစ၍ ေစတီေလးပါးဟု ေရတႊက္ၾကသည္။

ေစတီပုထုိးမ်ား ျဖစ္ေပၚလာပံု

ေတရသနိပါတ္ ကာလိဂၤေဗာဓိဇာတ္ကုိ ေထာက္၍ အနာထပိ႑္သူေဌး ေတာင္းပန္၍ ရွင္အာနႏၵာ ေလွ်ာက္ထားသျဖင့္ သာဝတၳိိျပည္တြင္ သာရီရိကေစတီ၊ ပရိေဘာဂေစတီနွင့္ ဥဒၵိႆေစတီတို႔ကို ျမတ္စႊာဘုရား ခြင့္ျပဳေတာ္မူေျကာင္း သိသာေလသည္။ ျမတ္စႊာဘုရား ပရိနိဗၺာန္္ စံယူေတာ္မူသည့္ ေနာက္ ရာဇဂဟ၊ ေဝသာလီ၊ ကပိလဝတၳဳု၊ အလႅကပၸ၊ ရာမဂါမ၊ ေဝဌဒီပ၊ ပါေဝယ်က၊ ကုသီနာရ ဟူေသာ ရွစ္ျပည္ေထာင္ေသာ မင္းတုိ႔သည္ အသီးအသီး ဓာတ္ေတာ္တုိ႔ကုိ ယူေဆာင္၍ မိမိတုိ႔ တုိင္းျပည္၌ ေစတီတည္ၾကေၾကာင္း ထုိေစတီတုိ့သည္ ဓာတ္ေတာ္ကုိ ဌပနာ၍ တည္ေသာေၾကာင့္ ဓာတုေစတီမည္ေၾကာင္း၊ ထုိေနာက္ ရွင္မဟာကႆပမေထရ္သည္ ထုိမင္းတုိ႔လက္ထက္၌ ကုိးကြယ္ေလာက္ရံု ေပးထားခဲ့၍ ဓာတ္ေတာ္တုိ႔ကို ယူေဆာင္ျပီးလ်ွင္ အဇာတသတ္မင္းအား ရာဇာျဂိဳဟ္ျပည္တြင္ ေျမအတြင္း ေစတီတည္လုပ္ ျမဳပ္ထားေစေၾကာင္းဟူ၍ က်မ္းဂန္မ်ား၌ အသီးသီး လာရိွ၏။

သက္ေတာ္ထင္ရွား ျမတ္စႊာဘုရားကုိ ပူေဇာ္ျခင္းနွင့္ ျမတ္စႊာဘုရား၏ ဓာတ္ေတာ္တုိ႔ကုိ ပူေဇာ္ျခင္းသည္ ကုသုိလ္ပုည တူမ်ွသည္၏အျဖစ္ၾကာင့္ သာသနာျပဳမင္းေကာင္း မင္းျမတ္ျဖစ္ေသာ သီရိဓမၼာေသာကမင္းျကီးသည္ အမ်ား သတၱဝါတုိ႔၏ အက်ုိးကုိ ေတာင့္တေတာ္မူသျဖင့္ အဇာတသတ္မင္းနွင့္ ရွင္မဟာကႆပတုိ႔ ျမဳပ္ထားခဲ့ေသာ ဓာတ္ေတာ္တုိ႔ကုိ တူးေဖာ္၍ ျမိဳ႕ေပါင္း ၈၄ဝဝဝ တုိ႔၌ ေစတီေပါင္း ၈၄ဝဝဝ တည္ေစေဝကာင္း သုတ္မဟာ၀ါ အ႒ကထာ၌ လာရိွေခ်သည္။

ဤအခ်က္မ်ားကုိ ေထာက္ရႈ၍ ျမတ္စႊာဘုရား ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူျပီးေနာက္ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကုိ ရွစ္ျပည္ေထာင္မင္းတုိ႔ ခဲြေဝ ပူေဇာ္သည္မွစ၍ ေစတီေတာ္ တည္ထားကုိးကြယ္ေၾကာင္းနွင့္ သီရိဓမၼာေသာကမင္း လက္ထက္တြင္္ ေစတီေျမာက္ျမားစြာ တည္ထားကုိးကြယ္္ေၾကာင္းကုိ ထင္ရွားသိသာသည္။

ေစတီပုထုိးမ်ား သ႑ာန္ေျပာင္းလဲလာပံု

ရွစ္ျပည္ေထာင္မင္းတုိ႔ တည္လုပ္ၾကေသာ ေစတီမ်ား၏ ပံုသ႑ာန္ကုိ က်မ္းဂန္တုိ႔၌ အထူးအေထြမဆုိ၊ မ်က္ျမင္ လက္ေတြ႔လည္း မရိွေသာေၾကာင့္ အတိအက် မသိရေခ်။ သုိ႔ေသာ္ ထူပါဟူေသာ ေဝါဟာရသည္ သကၠဋဘာသာ သတု(ပ္)မွ သက္ဆင္းလာျခင္းျဖစ္၏။ သတု(ပ္) သဒၵါသည္ ေတာင္ပူစာ၊ ေတာင္ကုန္းဟူေသာ အနက္အဓိပၸါယ္ကုိ ေဟာ၏။

ထုိမွတစ္ဆင့္ ယင္းေတာင္ကုန္းေပၚ၌ တည္ထား၍ အျမတ္တနုိး ကုိးကြယ္ေသာ ပုဂၢိလ္ထူး၊ ပုဂၢိလ္ျမတ္တုိ႔၏ ဆံေတာ္ ဓာတ္ေတာ္တုိ႔ကုိလည္း သတုပ္ မည္ေခၚ၏။ သတုပ္ ေဝါဟာရမွသည္ တုပ္၊ ယင္းမွသည္ ပါဠိျမန္မာ ေဝါဟာရ ထူပသုိ႔ ေရြ႕ေလ်ာ သက္ဆင္းလာသည္ဟု ယူဆနုိင္၏။ သတုပ္ ေဝါဟာရ သည္ပင္လ်ွင္ ခ်ီးမႊမ္းထုိက္ေသာ အနက္ေဟာ သတုတ သဒၵါမွ ေပါက္ပႊား လာသည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေစတီ၊ ထူပ ဟူေသာ ေဝါဟာရမ်ားသည္ ပူေဇာ္ကုိးကြယ္ထုိက္ေသာ အရာ၊ ခ်ီးမႊမ္းအပ္ေသာအရာဟု အဓိပၸါယ္ ေပၚလႊင္ေလသည္။

ပုထုိး ဟူေသာ ေဝါဟာရသည္လည္း အလားတူ အဓိပၸါယ္္ သက္ေရာက္သည္ပင္ ျဖစ္၏။ ပုထုိးသည္ ပရိထု(သကၠဋ) ပုထု(ပါဠိ) သဒၵါ၊ က်ယ္ျပန္႔ျခင္း၊ ၾကီးက်ယ္ျခင္း၊ ျပန္႔ေျပာျခင္း၊ မေရ မတြက္နုိင္ျခင္း၊ အနႏၱဂုဏ္္နွင့္ ျပည့္စံုျခင္း၊ အနက္မ်ား ေဟာေသာပုဒ္မွ ေရြ႕ေလ်ာလာသည္ဟု ယူဆနုိင္သည္။ ေစတီဟူသည္မွာ မုတ္မပါေသာ ေျမစုိက္ဘုရား အေဆာက္အဦ၊ ပုထုိးဟူသည္မွာ မုတ္နွင့္တကြ ေသာ ဘုရားအေဆာက္အဦ ျဖစ္သည္ဟု အခ်ိဳ႕က မွတ္ယူေလ့ရိွၾက၏။ စင္စစ္မူကား ေစတီ၊ ပုထုိး၊ ထူပဟူေသာ ေဝါဟာရတုိ႔သည္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ သ႑ာန္ မကဲႊျပား၊ တစ္မ်ုိးတစားတည္းေသာ အေဆာက္အဦကုိ ေဟာေသာ ေဝါဟာရမ်ားသာ ျဖစ္ေခ်သည္။

အမရပူျမိဳ႕၊ ဘျကီးေတာ္မင္း၏ ေကာင္းမႈေတာ္ျကီးဟု ေခၚေဝၚသည္ကုိေထာက္၍ မုတ္ မပါေသာ္လည္း ပုထုိးဟု သမုတ္နုိင္ေၾကာင္း သိသာေလသည္။ ထူပ ဟူေသာ ေဝါဟာရ၏ အနက္ အဓိပၸါယ္ကုိ ေထာက္ျခင္းအားျဖင့္ ေစတီ၏ မူလသ႑ာန္သည္ ကုန္းမုိ႔မို႔ ေတာင္ပူစာကဲ့သုိ႔ ျဖစ္သတည္း။ သီရိဓမၼာေသာကမင္း လက္ထက္တြင္မူ ဗိသုကာလက္ရာမ်ား ပါဝင္ေသာ ေစတီပံုသ႑ာန္မ်ား တီထြင္ ေဆာက္လုပ္သည္ကုိ သိသာနုိင္သည္။ ထုိမင္းသည္ ေစတီေပါင္း ၈၄ဝဝဝကုိ တည္ထားေစခဲ့ေသာ္ျငားလည္း နွစ္ပရိေစၦဒ ၾကာျမင့္ခဲ့ျပီ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္၎၊ အေသာကမင္း၏ ေကာင္းမႈေစတီေတာ္မ်ားကုိ မူလသ႑ာန္အတုိင္း ဖူးေတြ႔ခဲ့ေလသည္။

သုိ႔ေသာ္ အိႏၵိယနုိင္ငံ ကမၸည္းေက်ာက္စာဌာန၏ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားေၾကာင့္ ဆန္ခ်ိနွင့္ ဘာရဟုတ္ ေဒသမ်ားတြင္ အေသာကမင္းျကီး၏ ေကာင္းမႈေတာ္နွင့္ အေသာကမင္း နန္းစံျပီး ေနာက္နွစ္ေပါင္း ၂ဝဝ အတြင္္းက တည္ေဆာက္ ကုိးကြယ္ခဲ့ေၾကာင္း ခုိင္လံုစြာ သိရိွရသည့္ ေစတီ မ်ားကုိ တူးေဖာ္ ေတြ႔ရိွရေလသည္။ ယင္းသုိ႔ ဖူးေတြ႔ရေသာ ေစတီမ်ားမွာ ေႏွာင္းေခတ္ ကုသုိလ္ရွင္ မ်ား၏ မႊမ္းမံျခယ္လယ္မႈတုိ႔ျဖင့္ တန္ဆာဆင္ထားသည့္ လက္ရာတုိ႔ကုိပါ ေတြ႔ရေလသည္။

သုိ႔ေသာ္ အုတ္ အဂၤေတျဖင့္သာျပီးေသာ မူလအေဆာက္အဦ သ႑ာန္သည္ကား ျပိဳပ်က္လ်က ္ရိွေသာ အေပၚလႊာေက်ာက္အုတ္ ေက်ာက္ခ်ပ္မ်ား အၾကား၌ ထင္ရွားစႊာ ေပၚေပါက္ေနေခ်သည္။ ထုိမ်ွသာမကေသး ေက်ာက္ဆစ္ပညာျဖင့္ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အဦ ဗုဒၶဝင္ရုပ္ၾကႊမ်ား ထုလုပ္ကုိးကြယ္္ေသာအခါ၌ ေစတီပံုမ်ားကုိ သရုပ္ေဖာ္ထားသည္ကုိ ေထာက္ရႈျခင္းျဖင့္လည္း ေရွးအက်ဆံုး ေသာ ေစတီသ႑ာန္ကုိ ေကာင္းစႊာ သိသာနုိင္ေလသည္။

ယင္းစက္ဝန္းတျခမ္း ပံုသ႑ာန္၏ ညီျပန္႔ေသာ ထိပ္ေပၚတြင္ ေသတၱာသ႑ာန္ ေလးေထာင့္ ဌာပနာတုိက္ရိွ၍ ထုိဌာပနာတုိက္ အလယ္တြင္္ ပိႏၷဲတုိင္ စုိက္ထူကာ ထီးတင္ထားျခင္း ျဖစ္၏။ ထုိသုိ႔ေသာ ပံုရုိးရုိးမွ တစတစျဖင့္ ပစၥယာဆင့္၍ ေလွွကားမ်ားတပ္ျခင္း၊ ထီးအထပ္ထပ္တင္ျခင္း၊ ပန္းပုပန္းေျပာက္တုိ႔ျဖင့္ျပီးေသာ လက္ရန္းအကာနွင့္ မုတ္သတုရုိဏ္တုိင္မ်ား စုိက္ထူျခင္း စသည္တုိ႔ကုိ ဆန္းျပားၾကီးက်ယ္စြာ ျပဳလုပ္ေလသည္။

'အ႑'ဟုေခၚသာ စက္ဝန္းတျခမ္းပံုကုိ ျမင့္မားစြာ တည္ေဆာက္ရာမွ တစ္ဖန္မုတ္မ်ား ထြင္းထု၍ ဆင္းတုရုပ္ၾကႊမ်ား ပူေဇာ္ထားၾကျပန္သည္။ ထုိေနာက္တြင္ ျမတ္စြာဘုရား ရုပ္ထု ေတာ္မ်ားကုိ ဂႏၶကုဋိတုိက္တြင္္ ပူေဇာ္ကာ ေက်ာက္ဆစ္ပညာ ထြန္းကားလာခ်ိန္၌ ေက်ာက္ဂူဘုရားမ်ား ထြင္းထု ေဆာက္လုပ္ၾကေခ်၏။ မဇၥ်ိိမေဒသ၌ သာသနာေတာ္ ညိဳးမိွန္စျပဳခ်ိန္ေလာက္တြင္ ေစတီတည္ထား ကုိးကြယ္မႈသည္ ဟိႏၵဴဘုရား ရိွခုိးေက်ာင္း သ႑ာန္ အေဆာက္အဦတုိ႔ျဖင့္ အဆံုးသတ္ ေလေတာ့သည္။

ျမန္မာနုိင္ငံေစတီပံုထုိးမ်ား ေစတီတည္ထားမႈ ဗိသုကာ အနုပညာသည္ သာသနာေတာ္ စည္ပင္ ျပန္႔ပြားလာသည့္အေလွ်ာက္ မဇၥ်ိီမေဒသမွ သီဟုိဠ္ကၽြန္းနွင့္ ျမန္မာနုိင္ငံသုိ႔ ပ်ံ႕နွံ႔လာခဲ့ရာ ေရွးအက်ဆံုးေသာ ျမန္မာ ေစတီပုထုိးမ်ားသည္ မိဂဒါဝုန္ေတာ၌ ျမတ္စႊာဘုရား တရားဦး ေဟာရာ ေနရာကုိ အထိမ္းအမွတ္ တည္ေဆာက္ထားေသာ ဓမၼရာဇိကေစတီနွင့္ ဆင္တူေလသည္။ မူလေစတီ ပံုသ႑ာန္ မ်ားသည္ စၾကဝဠာကုိ ရည္ရြယ္မွန္းဆကာ သရုပ္ေဆာင္ထား သည္ျဖစ္ရာ ျမန္မာျပည္၌ သာသနာ ထြန္းကားသည္နွင့္အမ်ွ ေစတီပုထုိးမ်ားကုိ အနွံ႔အျပား တည္ေဆာက္ ပူေဇာ္ၾကရာ၀ယ္ ဗိသုကာလက္ရာသ႑ာန္ အေနအထားအားျဖင့္ ၃၁ ဘံုကုိ၎၊ ျမင္းမုိရ္ေတာင္ကုိ၎၊ မွန္းဆ အတုယူကာ တစ္ဆင့္ ထက္တစ္ဆင့္ ဆန္းၾကယ္စြာ တည္ေဆာက္ၾကေလသည္။

ထုိေၾကာင့္ ျမန္မာေစတီရုိးရုိး၏ သပိတ္ေမွာက္နွင့္ ေခါင္းေလာင္းပံုမွာ မဇၥ်ိေဒသေစတီတုိ႔မွ အ႑ေခၚ စက္ဝန္း တစ္ျခမ္းသ႑ာန္မွ ဆင္းသက္ပံုေျပာင္းလာျခင္း၊ ေဖာင္းရစ္ မ်ားမွ ဆတၱဝလီေခၚ ထီးအဆင့္ဆင့္၏ ပံုပန္းကုိ အတုယူ ေျပာင္းလဲထားျခင္းျဖစ္သည္မွာ သိသာ ေခ်သည္။ ပစၥယာေထာင့္မ်ားတြင္ ၾကာအုိးမ်ား၊ ေစတီငယ္မ်ားတည္ျခင္း၊ ေလွကားနွင့္ မုတ္ဂူမ်ား တပ္ဆင္ျခင္း၊ ေစတီရံမ်ား တည္ေဆာက္ျခင္းနွင့္ ျခေသၤ့ရုပ္မ်ား၊ မနုႆီဟရုပ္မ်ား ေစတီရင္း၌ တည္ထားျခင္း စေသာ မႊမ္းမံျခယ္လွယ္မႈတို႔မွာ ကုသုိလ္ရွင္မ်ား၏ စိတ္ကူး ဉာဏ္္ ဆန္းၾကယ္ သည္နွင့္အမ်ွ ျဖည့္စြက္ တုိးပြားထားေသာ အဂၤါရပ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ျမန္မာနုိင္ငံရိွ ေစတီရုိးရုိးတဆူ၏ အစိတ္အပုိင္းတုိ႔ကုိ လုိရင္းမ်ွ ေရတြက္ျပရေသာ္ ေရွးဦးစြာ ေျမေပၚ၌ ပန္းတင္ခံု သုိ႔မဟုတ္ ဖိနပ္ဟုေခၚေသာ စတုရန္းအုတ္ခံရိွ၏။ ထုိအထက္ ပလႅင္ေအာက္ပုိင္းသ႑ာန္ ပစၥယာ ၃ ဆင့္ကုိ တည္ေဆာက္၏။ ပစၥယာမ်ားအထက္တႊင္ ေၾကးပန္း ေၾကးဝိုင္း၊ ထုိအထက္ ေခါင္းေလာင္းပံုနွင့္ သပိတ္ေမွာက္၊ ထုိအထက္ ေဖာင္းရစ္မ်ား၊ ထုိအထက္ ၾကာေမွာက္၊ ရဲႊနွင့္ ၾကာလန္၊ ယင္းအထက္တင္ ခ်ယားသီး သုိ့မဟုတ္ ငွက္ေပ်ာဖူး၊ ယင္း အထက္တြင္ ထီး၊ ငွက္ျမတ္နားနွင့္ စိန္ဖူးတုိ႔ ျဖစ္သတည္း။

ျမန္မာနုိင္ငံရိွ ေစတီပုထုိးမ်ား

ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူ၍ ခုနစ္သတၱာဟေျမာက္ ရာဇရတန လင္းလြန္းပင္၌ သီတင္းသံုးေနေတာ္ မူေသာအခါ ဥကၠလာပ ဇနပုဒ္အသိတဥၨနမည္ေသာ ေပါကၠရဝတီျမိဳ႕သား တပုႆ၊ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္နွစ္ဦးတုိ႔ ေရာက္လာၾက၍ ပ်ားမံု႔ဆုပ္ ကပ္လွူျခင္း၊ ေဒြဝါစိက သရဏဂံု ခံယူျခင္းတုိ႔ကုိ ျပဳလတ္ျပီးေသာ္၊ 'ျမတ္စႊာဘုရား၊ ထုိေန႔မွစ၍ အဘယ္ကုိ ရိွခုိး ပူေဇာ္ရပါကုန္အံ့နည္း'ဟု ေလွ်ာက္ထားၾကရာတြင္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဦးေခါင္းေတာ္ကုိ လက္ျဖင့္ သံုးသပ္ေတာ္မူျပီးလ်ွင္ 'ဆံေတာ္ရွစ္ဆူကုိ ေကာင္းစြာ ကုိးကြယ္ၾကကုန္' ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၍ ေပးအပ္ လုိက္ေၾကာင္း ဝိနည္းအ႒ကထာ၌ လာရိွ၏။

ရာဇဝင္သမုိင္းတို႔၌ကား ယင္းဆံေတာ္ရွစ္ဆူကုိ ညီေနာင္နွစ္ေယာက္တုိ႔ ခဲြယူ၍ ေစတီတစ္ဆူစီ တည္ေၾကာင္း၊ ညီေတာ္သည္ ေရႊတိဂံုတြင္ ေစတီတည္ေၾကာင္းဟူ၍ ဆက္လက္ေဖာ္ျပ၏။ ညီေတာ္ တပုႆ၏ ေစတီေတာ္ ေရႊတိဂံုဘုရားမွာ သံေတာင္ ၄ဝ ျမင့္၏ဟု ဆုိသည္။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူ၍ ေလးဝါေျမာက္ေသာအခါ ဖုိးဦးေတာင္သုိ႔ ၾကြေတာ္မူ၍ ေခတၱရာမည္ေသာ ရေသ့ျမိဳ႕ကုိ ဗ်ာဒိတ္ေပးေတာ္မူျပီးေနာက္ ဆံေတာ္ ၄ ေခ်ာင္းကုိ ဧရာ ပထ နဂါးမင္း ကပ္လွဴေသာ ျမၾကဳတ္၌ထည့္သြင္း၍ ကုိးကြယ္ထုိက္ေသာ သူတုိ႔အားရေစသတည္းဟု အဓိ႒ာန္ေတာ္မူ၍ ေကာင္းကင္သုိ႔ ပစ္လုိက္သည္ရိွေသာ္ သုဝဏၰဘုမၼိ သထံုျပည္မွ ျပန္လာေသာ အဇၨိတ၊ ဖလိတ ညီေနာင္နွစ္ေယာက္ ရၾကကုန္သည္ျဖစ္ရာ သုဒႆနေတာင္ထိပ္၌ အျမင့္ သံေတာင္ ၄၂ ေတာင္ရိွ ေသာ ေရႊဆံေတာ္ေစတီ တည္ထားခဲ့ေၾကာင္း ရာဇဝင္သမုိင္း မ်ားတြင္ လာရိွ၏။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ ထုိမွတစ္ဖန္ ဥကၠံသံုးဆယ္အရပ္သုိ႔ ေရာက္ေတာ္မူလ်ွင္ ပိ႑ိတ သူေ႒းၾကီး၏ သားနွစ္ေယာက္အား ဆံေတာ္ ၄ ေခ်ာင္း ေပးအပ္ေတာ္မူလ်ွင္ ညီေနာင္နွစ္ေယာက္တုိ႔လည္း ဟံသာဝတီ ျပည္ၾကီးတည္ရိွရာ မဟာသုဒႆန ေဆးဒန္းျမင္းသီလာေတာင္ ထိပ္၌ အျမင့္သံေတာင္ ၄ဝ ရိွေသာ ေရႊေမွာ္ေဓာေစတီ တည္ေၾကာင္းလည္း ရာဇဝင္သမုိင္းမ်ား၌ လာရိွေခ်သည္။

ထုိေၾကာင့္ ျမန္မာနုိင္ငံရိွ ေစတီေတာ္မ်ားအနက္ အၾကိမ္ၾကိမ္အဖန္ဖန္ မြမ္းမံျမႇင့္တင္ တည္ေဆာက္ျခင္း မျပဳမီ မူလေစတီငယ္မ်ားအသြင္ရိွစဉ္က ေရႊတိဂံု၊ ေရႊဆံေတာ္နွင့္ ေရႊေမွာ္္ေဓာ ေစတီေတာ္မ်ားသည္ ေရွးအက်ဆံုးျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူၾကရေပမည္။ သုိ႔ေသာ္ ယင္းမူလ ေစတီငယ္တုိ႔ကိုုိ မဖူးေတြ႔နုိင္ၾကေတာ့ေလရာ ေစတီမ်ား၏ ဗိသုကာလက္ရာသ႑ာန္ ေျပာင္းလဲ လာပံုကုိ ေလ့လာရာ၌ ပကတိပံုပန္းမွ လြန္စႊာျခားနားေျပာင္းလဲျခင္း မရိွေသးသည့္ ေစတီေတာ္ မ်ားကုိ အေထာက္အထား ျပဳရေခ်မည္။

သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁ဝ၁ ခုနွစ္တႊင္ သေရေခတၱရာ ျပည္ကုိ တည္ေသာ ဒြတၱေပါင္ မင္းၾကီးသည္ ေစတီပုထုိးမ်ား တည္ေၾကာင္းကုိ ၆ ဆူ၊ ၈ ဆူ၊ ၉ ဆူဟူ၍ ရာဇဝင္မ်ားက အကဲြကြဲ အျပားျပား မွတ္တမ္းတင္ထားၾကေခ်သည္။ မည္သုိ႔ပင္ ဆုိေစကာမူ ယင္းတုိ႔အနက္ ဒြတၱေပါင္မင္း၏ ေကာင္းမႈ အပါအဝင္ဟု ယံုၾကည္ရေသာ ေပါေပါ(ေဘာေဘာၾကီး)နွင့္ သရမာ(ဘုရားမာ) ေစတီေတာ္ျကီး ၂ ဆူကုိ ယခုတုိင္ ဖူးေတြ႔နုိင္ေပသည္။ ယင္းေစတီေတာ္တုိ႔မွာ ယခုကာလ တည္လုပ္ေသာ ေစတီကဲ့သုိ႔ ေဖာင္းရစ္မပါ၊ တစ္ျဖိဳးတည္း လံုးလံုးေလ်ာင္းေလ်ာင္း သ႑ာန္ ရိွသည္။ ပံုပန္းသ႑ာန္အားျဖင့္ ေပါေပါဘုရားထက္ ေရွးက်ေသာ ေစတီမ်ားကုိ သေရေခတၱရာ ေခတ္အတြင္္း၌ တည္ေဆာက္ပူေဇာ္ျခင္း ရိွခဲ့ဟန္တူေၾကာင္းလည္း အေထာက္အထား ေတြ႔ရေသးသည္။

သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေဟာင္းတြင္ ျမန္မာနုိင္ငံ ကမၸည္းေက်ာက္စာဌာနက ေရွးေဟာင္း သုေတသန ကိစၥအတႊက္ တူးေဖာ္ရာတြင္္ ခင္ဘားကုန္း၌ ဘုရားပ်က္တစ္ဆူ၏ ဌာပနာတုိက္ ေပၚေပါက ခဲ့၏။ ယင္းဌာပနာတုိက္ကုိ ဖံုးအုပ္ထားေသာ ေက်ာက္ျပားေပၚတႊင္ ေရးထုထားေသာ ေစတီပံုမ်ားမွာ အေသာကမင္း နန္းစံျပီးေနာက္ နွစ္ေပါင္း ၁ဝဝ မွ ၂ဝဝ အတႊင္း မဇၥ်ိမေဒသတြင္ မ်ားစြာ ထုလုပ္ကုိးကြယ္္ တည္ေဆာက္ျခင္းျဖစ္ေသာ ထီးသံုးဆင့္ပါေသာ ေစတီ၀ုိင္းပံုကုိ ဖူးေတြ႔ရပါသည္။

အဆုိပါ ဌာပနာတုိက္ တြင္း၌ ေတြ႔ရိွေသာ ဓမၼေစတီ ေရႊပုရပုိက္မ်ား၊ ေရွးေဟာင္း သာသနိကပစၥည္းမ်ားနွင့္အတူ ေငြေခါင္းပြ ေစတီငယ္မ်ား၏ အခ်ုိးအစားမွာ ျမင့္ျမင့္လံုးလံုး ရိွေသာ္လည္း ဆတၱဝလီေခၚ အဆင့္ဆင့္ အထပ္ထပ္ ျပဳလုပ္ထားသည့္ ထီးေတာ္မ်ားကုိ ေထာက္ရႈ၍ မဇၥ်ိမေဒသေစတီမ်ား သ႑ာန္သည္ ေပၚလြင္ ထင္ရွားေလသည္။ ျပဴေစာထီးမင္း၏ ေကာင္းမႈဟုု အဆုိရိွေသာ ပုဂံျမိဳ႕မ်ား ဘုရား၏ ေစတီလံုးသည္ပင္ ေပါေပါဘုရား သ႑ာန္နွင့္ မ်ားစႊာ မကႊာျခားလွေခ်။

အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္တြင္မူ ပစၥယာမ်ား၊ ေဖာင္းရစ္မ်ား၊ နတ္ေလွွကားမ်ားကုိ တုိးခ်ဲ႕ ထည့္သြင္းကာ တည္ေဆာက္လာေခ်၏။ သုိ႔ေသာ္ ေလာကနႏၵာဘုရား၏ လံုးပတ္ေတာ္မွာ ေရွးလက္ရာမ်ားကဲ့သုိ႔ တစ္ျဖိဳးတည္းမ်ွ ရိွေသး၏။ အေနာ္ရထာမင္း စတင္တည္ေဆာက္၍ က်န္စစ္သားမင္း အျပီးသတ္ တည္ထားေသာ ေညာင္ဦး ေရႊစည္းခံုဘုရားတြင္ ပစၥယာေထာင့္မ်ား၌ ေစတီငယ္မ်ား စုိက္ထူျခင္း၊ နတ္မုတ္ နတ္ေလွကားမ်ား တပ္ဆင္ျခင္းတုိ႔ ပါဝင္ေလသည္။ ေရႊစည္းခံုဘုရား၏ သပိတ္ေမွာက္နွင့္ ေခါင္းေလာင္းပံုမွာကား ဝန္း၀ုိင္း ေျဖာင့္မတ္လ်က္ရိွ၏။

ထုိေနာက္မွ ပုဂံျပည္တြင္ မင္းမွူးမတ္နွင့္ ျပည္သူအမ်ား တည္ထားကုိးကြယ္ေသာ ေစတီမ်ားမွာ ေခါင္းေလာင္းပံုမွ အထက္သုိ႔ သြယ္ေပ်ာင္း ငယ္ေငါင္း ေသးသိမ္လာေလေတာ့သည္။ တရုတ္ေျပးမင္း ေကာင္းမႈ မဂၤလာ ေစတီေတာ္သည္ ပုဂံေစတီမ်ားအနက္တြင္ အခ်ိဳးအစား ေျပျပစ္ ဆံုး ျဖစ္သည္ဟု ဆုိရေပမည္။ ပစၥယာေထာင့္မ်ားတြင္ ကလသာအုိးေခၚေသာ အျမိဳက္အုိး၊ ၾကာအုိးမ်ားျဖင့္ တန္ဆာဆင္ထား၏။

ထုိသုိ႔ ေစတီပံုရုိးကုိ တစ္စတစ္စျဖင့္ ေသးသႊယ္ခၽြန္ထက္ေသာ သ႑ာန္မ်ားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ တည္ေဆာက္သည့္အျပင္ အသြင္ကဲႊျပား ျခားနားစြာလည္း တည္ေဆာက္ၾကေသး၏။ ပံုစံအားျဖင့္ ပုဂံျပည္ နရပတိစည္သူမင္း လက္ထက္တြင္ သီဟုိဠ္ကၽြန္းသုိ႔ ဥတၱရာဇိဝေထရ္နွင့္အတူ ၾကႊသြားေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားအနက္ ဆပဒေထရ္သည္ ပုဂံျမိဳ႕သုိ႔ ျပန္လည္ ၾကႊေရာက္သည္တြင္ တည္ထားေသာ သီဟုိဠ္ေစတီပံု ဆပဒဘုရား၊ အင္း၀ျမိဳ႕ သာလြန္မင္းတရားလက္ထက္တြင္ သီဟုိဠ္မွ ထူပါရံု ေစတီသ႑ာန္ တည္ေဆာက္ေသာ စစ္ကုိင္းျမိဳ႕အနီး ေကာင္းမႈေတာ္ဘုရားေခၚ ရာဇမဏိစူဠာေစတီေတာ္ စသည္တုိ႔မွာ အသြင္ ကြဲျပားျခားနားသည့္ ေစတီမ်ား ျဖစ္ၾက၏။

မုတ္ခံေစတီ သုိ႔မဟုတ္ ကုလားေက်ာင္းခံ ေစတီတုိ႔မွာကား မဇၥ်ိီမေဒသ၌ ေျမစုိက္ေစတီမ်ား ေနာက္မွ တည္ေဆာက္သည္ ျဖစ္၏။ သုိ႔ေသာ္ ျမန္မာနုိင္ငံတြင္္ သေရေခတၱရာ၌ ေပါေပါ ဘုရားနွင့္ တစ္ေခတ္တည္းလုိလုိပင္ ေလးမ်က္နွာဘုရား၊ ဗဲးဗဲး ဘုရား၊ ေစ်းကူဘုရား စသည့္ ဂႏၶကုဋီတုိက္ ပါေသာ ဘုရားမ်ားကုိ တည္ေဆာက္ပူေဇာ္သည္ကုိ ေတြ႔ျမင္ၾကရ၏။ ပုဂံေခတ္တြင္ က်န္စစ္သား လက္ထက္၌ တစ္ဖက္မုတ္ဂူဘုရားမ်ား စတင္ တည္ထားေလသည္။

 ေထရဝါဒသာသနာေတာ္သည္ သုဝဏၰဘုမၼိမွ တစ္ဆင့္ ပုဂံျပည္သုိ႔ ျပန္႔ပြါးလာသည္ျဖစ္ရာ ပုဂံျပည္၌ တည္ေဆာက္ေသာ တစ္ဖက္မုတ္ဂူဘုရားမ်ားသည္ မြန္လက္ရာ ျဖစ္သည္ဟု မွတ္ယူၾက၏။ ပုဂံအလုိျပည့္ဂူ၊ ပုထုိးသားမ်ား ဘုရား၊ ျမင္းပုဂံ ဂူေျပာက္ျကီးဘုရား၊ နဂါးရံုဘုရား စသည္တုိ႔တြင္ ေဆးေရးရုပ္မ်ား၊ မြန္အကၡရာျဖင့္ နံရံမင္စာမ်ားကုိ ေထာက္၍လည္း မြန္လက္ရာဘုရားမ်ား ျဖစ္သည္ကုိ သိသာ နုိင္၏။ သုိ႔ေသာ္ ဗိသုကာအရာ၌ကား မဇၥ်ိမေဒသမွ သ႑ာန္ပင္လ်ွင္ တုိက္ရုိက္ေသာ္၎၊ မြန္နုိင္ငံ သုဝဏၰဘုမိမွ တစ္ဆင့္ ေသာ္၎၊ အတုယူထားျခင္းမွာ ယံုမွားဖႊယ္ရာ မရိွေခ်။

မဇၥ်ိီမေဒသ၌ သာသနာေတာ္ ထြန္းကားေနစဥ္ အေသာကမင္းတရား လက္ထက္နွင့္ ေႏွာင္းေခတ္ကာလ၌ ေက်ာက္ဆစ္ပညာ တုိးတက္ေနသည့္အေလ်ာက္ ေတာင္ကမ္းပါးမ်ားကုိ ထြင္းေဖာက္၍ တဖက္မုတ္ဂူမ်ားကုိ ဝိဟာရေစတီအျဖစ္ တည္ေဆာက္သည္ကုိ ေတြ႔ရေလသည္။ ထုိမွတစ္ဆင့္ နည္းယူမွီျငမ္း၍ ဟိႏၵဴူဘုရား ရိွခုိးေက်ာင္းမ်ားကုိ တည္ေဆာက္ေလသျဖင့္ ပုဂံျမိဳ႕မွ ဂူဘုရား မ်ားတြင္ အခ်ိဳ႕ကုိ ေစတီအထြတ္စုိက္ထူ၍ အခ်ိဳ႕ကုိ သိခဲ့ရေခၚ ကြမ္းေထာင္ပံုမ်ား တည္ထား ျပဳလုပ္ၾကေလသည္။

က်န္စစ္သားမင္းသည္ ဂႏၶမာဒနေတာင္ နႏၵမူလ လုိဏ္ဂူသ႑ာန္နွင့္ တူစႊာ အာနႏၵာဘုရားကုိ တည္ေတာ္မူေၾကာင္း အဆုိရိွ၏။ စင္စစ္ေသာ္ကား ေလးဖက္မုတ္ပါေသာ ဂူဘုရား အဆန္းတၾကယ္ မႊမ္းမံ ျခယ္လွယ္ထားျခင္း ျဖစ္ေခ်သတည္း။ ထုိမွတစ္ဆင့္ ကုလား ေက်ာင္းခံ ေစတီေတာ္မ်ားကုိ လုိဏ္္မုတ္နွစ္ဆင့္၊ ငါးမ်က္နွာ ရွစ္မ်က္နွာ စသည္ျဖင့္ ထူးျခားစႊာ တုိးခ်ဲ႕ တည္ေဆာက္ၾကျပန္သည္။

နုိင္ငံျခားမွ ေစတီေတာ္မ်ားနွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္

ျမန္မာေစတီပုထုိးမ်ားသည္ မူလဇာစ္ျမစ္မွ မဇၥ်ိိမေဒသမွ သ႑ာန္ အေနအထား ေပါက္ပြားလာျခင္း ျဖစ္ေသာ္ျငားလည္း သေရေခတၱရာေခတ္မွ ယခုမ်က္ေမွက္အထိ ပံုပန္းသ႑ာန္ ေျပာင္းလဲ ဆန္းၾကယ္လာျခင္းမွာ ျမန္မာတုိ႔၏ ၾကံရည္ဖန္ရည္ျဖင့္ အနုပညာလက္ရာ ေျပာင္ေျမာက္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္မႈေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။ ထုိေၾကာင့္ မဇၥ်ိမေဒသမွ ေစတီေတာ္မ်ားတြင္္ ေက်ာက္ဆစ္ ရုပ္တုရုပ္ၾကႊတုိ႔ျဖင့္ တန္ဆာဆင္ထားေသာ အရံအတားမ်ားနွင့္ တုရုိဏ္တုိင္ မ်ားအစား ျမန္မာနုိင္ငံ၌ ေစာင္းတန္းမ်ားနွင့္ မုတ္ျပာသာဒ္မ်ားကုိ သစ္သားပန္းပုျဖင့္ လက္ရာေျမာက္စြာ ျခယ္လွယ္ထားသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။

သီဟုိဠ္ကၽြန္း၌ကား ယခုတုိင္ေအာင္ ဓာတ္ေတာ္တုိက္ျဖစ္သည့္ ဓာတု ဂ¸ကုိ သပိတ္ေမွာက္ အထက္၌ တည္ေဆာက္ေနေသး၏။ ျမန္မာတုိ႔ အဖုိ႔မူူကား ေစတီလံုး၏ ေျပျပစ္မႈကုိ ရည္ရႊယ္ ဟန္ျဖင့္ အခ်ုိးက်က် အထက္ပုိင္းသုိ႔ သႊယ္ေပ်ာင္းေသးငယ္စြာ ေဆာက္လုပ္ၾက၏။ ယုိးဒယားမွ အခ်ိဳ႕ေသာ ေစတီျမင့္ျမင့္မ်ားကဲ့သုိ႔ ရွည္လ်ားေသာ အထြတ္မ်ား တပ္ဆင္ျခင္းကုိလည္း မျပဳလုပ္ ၾကေခ်။ သုိ႔ေသာ္ သာသနာေတာ္ ထြန္းကားရာျဖစ္ေသာ အျခားနုိင္ငံမ်ားသည္လည္း မိမိတုိ႔၏ ၾကႊယ္ဝေပါမ်ားေသာ သဘာဝ ဝတၳဳ ပစၥည္းမ်ားကုိ လုိက္၍၎၊ အနုပညာမ်ား တုိးတက္သည္နွင့္ အမ်ွ၎၊ ဘုရားပုထုိးမ်ားကုိ အံ့မခန္းေအာင္ ဖန္ဆန္း တည္ေဆာက္ၾကေလသည္။

ပံုစံအားျဖင့္ အင္ဒုိနီးရွားနုိင္ငံ ဂ်ာဗားကၽြန္းတြင္္ ပုဂံေခတ္မတုိင္မီ ေအ၊ ဒီ ၈၅ဝ ခန္႔က တည္ထားေသာ ေဗာေရာဗုေဓာဘုရားသည္ ျမင့္မုိရ္ေတာင္သ႑ာန္ျဖစ္၍ ေက်ာက္ရုပ္တု ဆင္းတုေပါင္း ေထာင္ေသာင္းတုိ႔ျဖင့္ ဇာတ္ နိိပါတ္ ေတာ္မ်ားကုိ သရုပ္ေဖာ္ကာ မႊမ္းမံျခယ္လယ္ ထားသျဖင့္ ဗုဒၶအယူဝါဒီမ်ားအားသာလ်ွင္ သဒၶါၾကည္ညဳိစိတ္ ပြားမ်ားေစသည္သာမက နုိင္ငံတကာ ကပင္ ခ်ီးမြမ္းအံ့ၾသဖြယ္ရာ ျဖစ္ေစသည္။

( ဦးလူေဖဝင္း )

ကုိးကား  ။ ။ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတဲြ(၃)

http://my.wikipedia.org/