အဆန္လမ္း (2)

" အဆန္လမ္း "(2)

(၇) အတၱ ႏွင့္ အနတၱ

အေၾကာင္းအက်ိဳး ဆက္ႏြယ္မႈ တြင္ အက်ိဳးတရား အေပၚတြင္ ပုဂၢိဳလ္အလိုအတိုင္း အစိုးရသည္။ မိမိအလိုအတိုင္း ျဖစ္သည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆလွ်င္ အတၱအယူျဖစ္သည္။ ပုဂၢိဳလ္အလိုမပါပဲ အက်ိဳးတရားသည္ အေၾကာင္းအားေလွ်ာ္စြာျဖစ္သည္ဟု ယူလွ်င္ အနတၱအယူ ျဖစ္သည္။ ၎ကို လက္ေတြ႔ သံုးသတ္လိုလွ်င္ လက္ခုပ္တီးၾကည့္ပါ။ 

လက္ခုပ္တီးျခင္းသည္ အေၾကာင္း ျဖစ္၍ လက္ခုပ္သံ မည္ျခင္းသည္ အက်ိဳးျဖစ္သည္။ ထိုအခါ လက္ခုပ္တီးျခင္း အေၾကာင္းရွိေနပါလွ်က္ လက္ခုပ္သံ မမည္ပါႏွင့္ဟု အက်ိဳးတရားအေပၚတြင္ ပုဂၢိဳလ္အလိုအတိုင္း အမိန္႔ေပး၍ အစိုးမရသလို လက္ခုပ္မတီးပဲ လက္ခုပ္သံ မည္ေအာင္လည္း လုပ္၍ မရပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိအလိုျဖင့္ အက်ိဳးတရားအေပၚတြင္ မစိုးမရပဲ အက်ိဳး တရားသည္ ပုဂၢိဳလ္အလိုမပါပဲ အေၾကာင္း အားေလွ်ာ္စြာပင္ ျဖစ္ေပၚရေလသည္။  ဤသို႔ လက္ေတြ႕က်က် သိျမင္ပါက သဘာ၀တြင္ အတၱသေဘာမရွိပဲ အနတၱသေဘာသာ ရွိသည္ကို ကိုယ္တိုင္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏိုင္ေပမည္။

“ မိမိသည္ အေၾကာင္းတရားကိုသာ အားထုတ္ရ၏ ”

အခန္းတစ္ခုတြင္ ေမွာင္ေနပါက ထိုအေမွာင္ကို ဖယ္ခ်င္လွ်င္ အေမွာင္ကို တိုက္႐ိုက္ဖယ္၍ မရေပ။ အလင္းဆိုေသာ အေၾကာင္းတရားကုိသာ အားထုတ္ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ အလင္းျဖစ္ေပၚသည္ႏွင့္ အေမွာင္ခ်ဳပ္ ေပ်ာက္ရျခင္းသည္ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ကာ ျဖစ္ေပၚလာေလသည္။ 

မိမိသည္ အေမွာင္ဖယ္ျခင္းဆိုေသာ အက်ိဳးတရားႏွင့္ မသက္ဆိုင္ပဲ၊ အလင္းျဖစ္ေပၚရန္ အေၾကာင္း တရားကိုသာ အားထုတ္ရျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အက်ိဳးတရားသည္ မိမိအလိုႏွင့္ မသက္ဆိုင္ပဲ အေၾကာင္းတရားတို႔ ညီညြတ္ျပည့္စံုလာေသာအခါ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ျပီး အသစ္သစ္အေနႏွင့္ ျဖစ္ေပၚလာျခင္း ျဖစ္ေလသည္။

“ သမုတိ အေၾကာင္းအက်ိဳး ”

သမုတိနယ္တြင္ အေၾကာင္းအက်ိဳးကို လူတိုင္းနားလည္ၾကပါသည္။ အေၾကာင္းေကာင္းလို႔ အက်ိဳးေကာင္းတာ၊ အေၾကာင္းဆိုးလို႔ အက်ိဳးဆိုးတာဆိုျပီး  အေၾကာင္းတရားသည္ အက်ိဳးတရားေပၚကို တိုက္ရိုက္ဆက္ႏြယ္ေနမႈ (Connection) သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ေနသည္။ 

ဥပမာအေနျဖင့္ အေၾကာင္းတရားသည္ အက်ိဳးတရားကို ေမြးဖြားလိုက္သည့္သေဘာမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ပရမတ္နယ္တြင္ အေၾကာင္းတရားသည္ အက်ိဳး တရားအေပၚတြင္ တိုက္႐ိုက္ ဆက္ႏြယ္ျခင္း သေဘာမ်ိဳး မရွိပါ။ အေၾကာင္းတရားသည္ အက်ိဳးတရားကို အေျခအေနေပးမႈ (Condition) အေနျဖင့္သာ ေက်းဇူးျပဳေပးျခင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ 

အက်ိဳးတရားသည္ အေၾကာင္းတရား ျပည့္စံုညီညြတ္သည္ႏွင့္ တစ္ျပိဳင္နက္ သူ႔သေဘာ သူေဆာင္ကာ သဘာ၀တရား(အသစ္) တစ္ခု အေနျဖင့္ (မရွိရာမွ) အသစ္ျဖစ္ေပၚလာျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည္။

ဥပမာ - ေရကို မီးအပူေပးပါက မီးပူလို႔ ေရပူတာလို႕ အပူကူးေျပာင္းသကဲ့သို႔ တိုက္ရိုက္ ေၾကာင္းက်ိဳး ဆက္ႏြယ္မႈ (Connection) သေဘာမ်ိဳး ယူလွ်င္ သမုတိနယ္မွ အပူကူးေျပာင္းေနမႈ အျမင္ျဖစ္၏။  မီးပူသည္ ေရပူျခင္းကို ေမြးထုပ္လိုက္သကဲ့သို႔ တိုက္႐ိုက္ ကူးေျပာင္း ဆက္ႏြယ္ေနျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည္။

“ ပရမတ္ အေၾကာင္းအက်ိဳး ”

ပရမတ္တြင္ မီး တြင္ရွိေသာ အပူေတေဇာဓါတ္သည္ ျဖစ္သည့္ ေနရာမွာပင္ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္၏။ အပူ ဓါတ္သည္ ကူးေျပာင္းျခင္း ေနရာေျပာင္းေရြ႕ျခင္း လံုး၀မရွိပါ။ ေရပူျခင္းသည္ ေရတြင္ရွိေသာ ေအးသည့္ ေတေဇာဓါတ္မ်ား ခ်ုပ္ေပ်ာက္ျပီး ပူသည့္ေတေဇာဓါတ္သည္ သူ႔သေဘာ သူေဆာင္ကာ အသစ္ အသစ္ ျဖစ္ေပၚေနျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ 

သို႔ေသာ္ မီးဆိုေသာ အေၾကာင္းတရား၏ ေက်းဇူးျပဳမႈႏွင့္ေတာ့ မကင္း ႏိုင္ေခ်။ မီးသည္ ေရပူမႈ အေပၚတြင္ တိုက္႐ိုက္ဆက္ႏြယ္မႈ (Connection) သေဘာမ်ိဳး (ကူးေျပာင္းျခင္း) မဟုတ္ပဲ အေျခအေနေပးမႈ (Condition) အေနျဖင့္သာ (ေက်းဇူးျပဳျခင္း) သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရပူျခင္း ကိစၥတြင္ မီးသည္ အပူဓါတ္ အေၾကာင္းတရားတို႔ျဖင့္ လံုေလာက္ေသာ ေက်းဇူးျပဳျခင္း သေဘာသာ ျဖစ္သည္။ ေရပူျခင္း အက်ိဳးတရား (ပူသည့္ေတေဇာဓါတ္)သည္ သူသေဘာသူ ေဆာင္ကာ မရွိရာမွ အသစ္ အသစ္ျဖစ္ေပၚေနေသာ သေဘာ၀တရားမ်ိဳးသာ ျဖစ္ပါသည္။

ေနာက္ဥပမာတစ္ခုမွာ ေလတိုက္၍ သစ္ရြက္လႈပ္ျခင္းျဖစ္သည္။  သမုတိနယ္တြင္ ေလတိုက္ျခင္း သည္ အေၾကာင္းတရား ျဖစ္၍ သစ္ရြက္လႈပ္ျခင္းသည္ အက်ိဳးတရား ျဖစ္သည္။ ၎တြင္ ေလတိုက္ျခင္း အေၾကာင္း တရားသည္ သစ္ရြက္လႈပ္ျခင္း အက်ိဳးတရားအေပၚတြင္ တိုက္႐ိုက္ ဆက္ႏြယ္ေနသည္။ 

ပရမတ္နယ္တြင္ ေလတြင္ပါ၀င္ေသာ ၀ါေယာဓါတ္သည္ ေလမွာပင္ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္၏။ သို႔ေသာ္ သစ္ရြက္လႈပ္ျခင္းသည္ သစ္ရြက္တြင္ ပါ၀င္ေသာ မူလတည္ျငိမ္၀ါေယာ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္၍ လႈပ္ရွား၀ါေယာ အသစ္ျဖစ္ေပၚလာေသာေၾကာင့္ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ကာ လႈပ္ရွားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ လႈပ္ရွား၀ါေယာ အသစ္ျဖစ္ေပၚလာျခင္းသည္ ေလတိုက္ျခင္းဆိုေသာ အေၾကာင္းတရား၏ ေက်းဇူးျပဳမႈႏွင့္ကင္း၍ မျဖစ္ေပၚႏိုင္ေခ်။ 

ထို႔ေၾကာင့္ အေၾကာင္း တရားသည္ အက်ိဳးတရား အေပၚတြင္ တိုက္႐ိုက္ဆက္ႏြယ္မႈ (Connection) သေဘာမ်ိဳး ကူးေျပာင္းျခင္း မရွိေသာ္လည္း အေျခအေနေပးမႈ (Condition)အေနျဖင့္သာ ေက်းဇူးျပဳျပီး အက်ိဳးတရားသည္ သူ႔သေဘာ သူေဆာင္ကာ အသစ္သစ္ အေနႏွင့္ ျဖစ္ေပၚလာျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ထို႔အတူ ဖေယာင္းတိုင္ မီးကူးမႈတြင္လည္း ပထမ ဖေယာင္းတိုင္မွ မီးသည္ ဒုတိယဖေယာင္းတိုင္မွ မီးစာကို တို႔ထိျခင္းဟူေသာ အေျခအေနေပးမႈ (Condition) အေနျဖင့္သာ ေက်းဇူးျပဳျခင္း ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ဖေယာင္းတိုင္၌ မီးေတာက္မႈသည္ ဒုတိယ ဖေယာင္းတိုင္ရွိ ေတေဇာဓါတ္က သူ႔သေဘာသူေဆာင္ကာ မီးေတာက္ အသစ္ျဖစ္ေပၚလာျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ မီးကူးေျပာင္းျခင္း လံုး၀မရွိပါ။

ထို႔သို႔ သိျမင္ျခင္းျဖင့္ မိမိခႏၶာတြင္လည္း ခႏၶပဋိစၥသမုပၸါဒ္ အေၾကာင္းအက်ိဳးကို အနတၱဉာဏ္ အျမင္ျဖင့္ နားလည္ သိျမင္ေအာင္ ႏွလံုးသြင္းအားထုတ္ရေပမည္။

“ ထိမွ သိတယ္ ”

ထိသိကို အမ်ားအားျဖင့္ ၾကားဖူးၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိေသာ အာ႐ုံမွ ေက်းဇူးျပဳမွ သိမႈ ၀ိညာဏ္ ျဖစ္ေပၚရသည္ကို အနတၱအျမင္ျဖင့္ ကိုယ္တိုင္သိျမင္ေအာင္ ႏွလံုးသြင္းတတ္ရန္ မလြယ္လွပါ။ ထိမႈ ဟူေသာ အေၾကာင္းတရားက ေက်းဇူးျပဳပါမွ သိမႈ ၀ိညာဏ္သည္ အက်ိဳးတရားအေနျဖင့္ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ကာ မရွိရာမွ (အသစ္) ျဖစ္ေပၚလာသည္။ 

ထိမႈ အေၾကာင္းတရား ကင္းပါကလည္း ထို၀ိညာဏ္သည္ ခ်က္ျခင္း ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ပါသည္။ အာဂႏၲဳဓမၼမွ်သာ ျဖစ္ေလသည္။ ၀ိညာဏ္သည္ ေမြးသည္မွ ေသဆံုးသည္ အထိ အၿမဲရွိေနေသာ အခိုင္အမာ အႏွစ္သာရမ်ိဳး၊ အမာခံမ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ သိမႈ ၀ိညာဏ္သည္ မိမိႏွင့္ မသက္ဆိုင္ပဲ သူ႔သေဘာသူေဆာင္၍ (အေၾကာင္း၊ အက်ိဳး)အားျဖင့္ ျဖစ္ေပၚ ခ်ုဳပ္ေပ်ာက္ ေနေသာေၾကာင့္ ငါ လည္းမဟုတ္၊ ငါ၏ဥစၥာလည္း မဟုတ္ပါ။ ထိုသို႔ သိျမင္ ႏွလံုးသြင္းႏိုင္ပါက ႐ုပ္နာမ္အေပၚတြင္ အနတၱ လကၡဏာ ၀င္ကာ ၀ိပႆနာကို ပြားမ်ားအားထုတ္ႏိုင္ေပမည္။

“ သစၥာအေၾကာင္းအက်ိဳး ”

ဒုကၡ ကို သမုတိနယ္မွ သူသိ၊ ငါသိ၊ ရပ္ကြပ္သိ အေနျဖင့္ ဆင္းရဲတာ ဒုကၡလို႔ နားလည္ၾကပါသည္။ ဥပမာ တဲ နဲ႔ ေနရတာ ဒုကၡ၊ ေခါင္းကိုက္တာဒုကၡ၊ ဗိုက္နာတာ ဒုကၡ၊ ေကာင္းေကာင္း မစားရတာ ဒုကၡ စသည္ျဖင့္ သိၾကပါသည္။ 

ဘုရားရွင္ ဆိုလိုေသာ ဒုကၡ မွာ ထိုကဲ့သို႕မဟုတ္ပါ။ သမုဒယ ရွိပါက ဒုကၡ ရွိပါသည္။ သမုဒယ မရွိပါက ဒုကၡ မရွိပါ။ ဒုကၡ ကို သမုဒယရွိ မရွိ အေပၚတြင္ မူတည္၍ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္တြင္ ေဟာၾကားေတာ္ မူခဲ့ပါသည္။ 

ဥပမာ - တိုက္ နဲ႔ေနရတာသည္ ခ်မ္းသာ၏။ တဲ နဲ႔ေနရတာသည္ ဆင္းရဲ၏။ အမ်ားသိ ျဖစ္ပါသည္။ သမုတိနယ္ အေနျဖင့္လည္း မွန္ပါသည္။ သမုတိသစၥာလည္း ထိုက္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ သစၥာနယ္မွၾကည့္လွ်င္ တိုက္ နဲ႔ေနရေသာ္လည္း တိုက္ အေပၚမွာ သမုဒယရွိပါက ဒုကၡ ရွိပါသည္။ တဲ နဲ႔ေနရေသာ္လည္း တဲ အေပၚတြင္ သမုဒယ မရွိပါက ဒုကၡ မရွိပါ။

ထို႔ျပင္ သစ္ေစ့သည္ အပင္ စေပါက္ရာမွ တျဖည္းျဖည္း ၾကီးထြားလာပါသည္။ အိုမင္း ရင့္ေရာ္ လာမည္။ ေနာက္ဆံုးမွာ ေသျခင္းႏွင့္ အဆံုးသတ္ရပါသည္။ ထိုျဖစ္စဥ္သည္ သဘာ၀တရား တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အတူ မိမိတို႔သည္ ေမြးဖြားလာျပီး အိုလာၾကသည္။ နာလာၾကသည္။ ေနာက္ဆံုး ေသၾကရပါသည္။ ၎သည္လည္း သဘာ၀တရား တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါသည္။ ဘာျပႆနာမွ မရွိပါ။ 

သို႔ေသာ္ ထို အို၊ နာ၊ ေသ အေပၚတြင္ ငါအိုျပီ၊ ငါနာျပီ၊ ငါေသေတာ့မွာပဲ ဟူ၍ ငါ ႏွင့္ သမုဒယ ရွိသြားေသာေၾကာင့္ မိမိတို႔တြင္ စိတ္ဆင္းရဲျခင္း ဒုကၡ ျဖစ္ၾကရပါသည္။ ဘုရားရွင္တို႔တြင္ အို၊ နာ၊ ေသ ရွိေသာ္လည္း သမုဒယ မရွိေသာေၾကာင့္ ကိုယ္သာနာ၍ စိတ္နာျခင္းဒုကၡ မရွိျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မိမိတို႔မွာ မိမိကိုယ္နာပါက စိတ္ပါနာေလသည္။ ထိုသို႔ ကိုယ္နာ၍ စိတ္နာရသည္မွာ မိမိ ကိုယ္ေပၚမွာ သမုဒယ ရွိေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ သမုဒယ ကိုပယ္ႏိုင္ပါမွ ဒုကၡ ခ်ဳပ္ကာ ကိုယ္သာနာျပီး စိတ္မနာျခင္း ျဖစ္ေလသည္။

" အနတၱ (၅)ခု ႏွင့္ အတၱ (၁)ခု ျမင္ေအာင္႐ွဳ"

မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္ တို႔တြင္ အေၾကာင္းအားေလွ်ာ္စြာ ျဖစ္ေပၚေနၾကေသာ ျမင္မႈ၊ ၾကားမႈ၊ နံမႈ၊ စားမႈ၊ ထိမႈ တို႔သည္ အက်ိဳးတရားမ်ားသာ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ၄င္းတို႔တြင္အပိုမပါ၊ နဂိုရွိအတိုင္းသာ သိၾကပါသည္။ 

ဥပမာ - မ်က္စိသည္ အဆင္း ႏွင့္တိုက္ပါက မ်က္စိမွ ျမင္စိတ္သည္ နဂိုအရွိကို အရွိအတိုင္းသာ ျမင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ မေနာသည္ နဂိုအတိုင္းသာမက အပို ကြန္႔လိုက္ပါသည္။ ေကာင္းတယ္ မေကာင္းဘူး၊ လွတယ္ မလွဘူး၊ ၾကိဳက္တယ္ မၾကိဳက္ဘူး စသည္ျဖင့္ မိမိအလို ေလာဘအတိုင္း အပိုေတြပါေတာ့သည္။ 

ထိုအခါ မ်က္စိသည္ အေၾကာင္းအားေလွ်ာ္စြာသာ ျမင္ေသာ အက်ိဳးတရား သာျဖစ္၍ အနတၱျဖစ္သည္။ မေနာသည္ မိမိအလိုအတိုင္းသာ ျဖစ္ခ်င္ေသာေၾကာင့္ အတၱ ျဖစ္ေလသည္။ ထို႔အတူ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္ တို႔သည္ အေၾကာင္း၊ အက်ိဳး အားေလွ်ာ္စြာသာ သိၾကေသာေၾကာင့္ အနတၱသာ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိခႏၶာကိုယ္တြင္ မ်က္စိ၊ နား၊ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္၌ အနတၱ (၅)ခု ရွိ၍ မေနာတြင္သာ အတၱ (၁) ခုရွိေလသည္။ 

အနတၱ (၅)ခု သည္ အတၱ (၁)ခု ကို အႏိုင္ရသင့္ေသာ္လည္း မႏိုင္ရျခင္းမွာ မေနာမွ အတၱသည္ ငယ္ႏိုင္ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၀ိပႆနာ႐ႈျခင္းသည္ မေနာကို မ်က္စိ၊ နား၊ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္မွာ သိျမင္သည့္ အတိုင္း ျမင္လွ်င္ျမင္ကာမွ် မ်က္စိအတိုင္း မေနာမွ သိေအာင္၊ အပိုမပါပဲ နဂိုအတိုင္းသိေအာင္ အရွိကိုအရွိအတိုင္း သိျမင္ေအာင္ အားထုတ္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ 

(၈) ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ႏွင့္ ၀ဋ္သံုးပါး

(၁)၀ိပါက၀ဋ္။ (၂) ကိေလသ၀ဋ္။ (၃) ကမၼ၀ဋ္။
၀ိညာဏ္ အ၀ိဇၨာ သခၤါရ နာမ္႐ုပ္ တဏွာ ကမၼဘ၀ သဠာယတန ဥပါဒါန္ ဖႆ ေ၀ဒနာ

ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ဟူသည္ ပစၥယပရိဂၢဟဉာဏ္ ကို ေဟာျပေသာ ေဒသနာေတာ္ျဖစ္သည္။  နာမ႐ူပ ပရိေစၧဒ ဉာဏ္ႏွင့္ ျပည့္စံုေသာသူသည္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ကို သိျမင္ပါက ႐ုပ္နာမ္မွတစ္ပါး အျခား အတၱေကာင္မရွိ။ အေၾကာင္းတရားတို႔ အဆက္မျပတ္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အက်ိဳးတရားတို႔ အဆက္ မျပတ္ျဖစ္ျခင္း (ပစၥယာကာရ) ကို သိျမင္ေသာ သူအား (ဥေစၧဒဒိ႒ိ) ကင္းေပ်ာက္၏။ 

အေၾကာင္းတရားတို႔ ခ်ဳပ္ျခင္းေၾကာင္း အက်ိဳးတရားတို႔ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ျခင္း (ပဋိေလာမ ပစၥယာကာရ) ကို သိျမင္ေသာသူအား (သႆတဒိ႒ိ) ကင္းေပ်ာက္၏။ ထိုသို႔ အစြန္းႏွစ္ပါး တို႔မွ မကပ္ေရာက္မူ၍ မဇၥ်ိပဋိပဒါအက်င့္ျဖစ္ေသာ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ေဒသနာေတာ္ကို ေဟာေတာ္ မူျခင္း ျဖစ္သည္။

ျမင္ဆဲ၊ ၾကားဆဲ၊ နံဆဲ၊ စားဆဲ၊ ထိဆဲ၊ ေတြးဆဲ တို႔တြင္ ျဖစ္ေပၚေသာ ခႏၶာငါးပါး၊ ႐ုပ္နာမ္ႏွစ္ပါး တို႔သည္ အတိတ္က အေၾကာင္း(ကံ)ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ အက်ိဳးတရား (၀ိပါက၀ဋ္) ျဖစ္ပါသည္။ ၎ ႐ုပ္၊ နာမ္ကို ပုဂၢိဳလ္၊ သတၱ၀ါလို႔ သိတာသည္ အ၀ိဇၨာ၊ ႏွစ္သက္တာသည္ တဏွာ၊ စြဲလမ္းတာ သည္ ဥပါဒါန္ျဖစ္ပါသည္။ 

(အ၀ိဇၨာ၊ တဏွာ၊ ဥပါဒါန္) တို႔သည္ ကိေလသာ၀ဋ္ တို႔ျဖစ္ၾက၍ ကိေလသာ ပါ၀င္ေသာ ကာယ၊ ၀စီ၊ မေနာႏွင့္ အားထုတ္မႈ (သခၤါရ) မ်ားေၾကာင့္ ကုသိုလ္၊ အကုသိုလ္(ကံ)မ်ား ျဖစ္ေပၚၾကျခင္းသည္ (ကမၼ၀ဋ္) ျဖစ္သည္။ ျမင္၊ ၾကား၊ နံ၊ စား၊ ထိ၊ ေတြး ဆိုေသာ အက်ိဳးတရား (၀ိပါက၀ဋ္) အေပၚတြင္ (အ၀ိဇၨာ၊ တဏွာ၊ ဥပါဒါန္) ကိေလသာ ၀င္ေသာေၾကာင့္ (ကံ)ျဖစ္ေပၚကာ အေၾကာင္းတရား (ကမၼ၀ဋ္) အေနျဖင့္ သံသရာလည္ရျခင္း ျဖစ္သည္။ 

ကိေလသာ၀ဋ္ ခ်ဳပ္လွ်င္ ကမၼ၀ဋ္ ခ်ဳပ္၏။ ဤသို႔ျဖင့္ အေၾကာင္း(ကံ) ခ်ဳပ္ပါက အက်ိဳး (ဇာတိ) ခ်ဳပ္ကာ သံသရာ ရပ္ေတာ့သည္။ ဥပါဒါနပစၥယာ ကမၼဘ၀ ဆိုေသာ ေဒသနာေတာ္အရ ကုသိုလ္ အကုသိုလ္ (ကံ) တို႔သည္ (ဥပါဒါန္) ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေနသည္ဟုဆို၏။ ထို ကံတို႔သည္ ဥပါဒါန္ကပ္ေသာ ကာယ၊ ၀စီ၊ မေနာ၊ ေစတနာ (ကံ) တို႔ျဖင့္ အားထုတ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚရသည္။ 

ဥပါဒါန္ကို ဉာဏ္ျဖင့္ ေကာက္တတ္ပါက မိမိ၏ ကာယ၊ ၀စီ၊ မေနာ၊ ေစတနာ (ကံ) တို႔တြင္ (ဥပါဒါန္) ကိုမိလွ်င္ အေၾကာင္းကို သိမ္းဆည္းႏိုင္ေသာ ပစၥယပရိဂၢဟဉာဏ္ကို ရေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမင္၊ ၾကား၊ နံ၊ စား၊ ထိ၊ ေတြး တို႔တြင္ ဥပါဒါန္ ကပ္၊မကပ္ကို ႏွလံုးသြင္း ဆင္ျခင္ျခင္းျဖင့္ ဥပါဒါန္ ကပ္တာကို ေနာက္မွ သတိ ျဖင့္ အသိ လိုက္ႏိုင္လွ်င္လည္း သိစိတ္ ျဖစ္ပါက ဥပါဒါန္စိတ္ မရွိေတာ့ေခ်။ ဥပါဒါန္ ျဖစ္ပ်က္ သိတာက မဂ္ျဖစ္၏။ 

စိတ္သည္ တစ္ႀကိမ္တြင္ ႏွစ္စိတ္ ျပိဳင္မျဖစ္ေပ။ ဥပါဒါန္ ကပ္ေသာ အခ်ိန္တြင္ ဥပါဒါန္ကို သိႏိုင္ေသာ ဉာဏ္ မျဖစ္ေပၚေသး။ သတိ ျဖင့္ အသိလိုက္ႏိုင္ေသာ အခ်ိန္တြင္လည္း ဥပါဒါန္မရိွ ေတာ့ေခ်၊ ခ်ဳပ္ၿပီးျဖစ္၏။ ဥပါဒါန္ ပါ၀င္ေသာစိတ္သည္ ကိေလသ၀ဋ္ ျဖစ္၍ အသိလိုက္ျခင္းျဖင့္ ကိေလသ၀ဋ္ တဒဂၤခ်ဳပ္ေလသည္။ ကိေလသ၀ဋ္ ခ်ဳပ္လွ်င္ ကမၼ၀ဋ္ခ်ဳပ္၏။ 

ကမၼ၀ဋ္ခ်ဳပ္ပါက ေနာက္ဘ၀၊ ေနာက္ခႏၶာဆိုေသာ ၀ိပါက၀ဋ္ခ်ဳပ္ကာ သံသရာ ၀ဋ္ဆင္းရဲ ရပ္ေတာ့သည္။ ျမင္မႈအေပၚတြင္ ဥပါဒါန္ မကပ္တာကို သိႏိုင္လွ်င္လည္း သတိ ျဖင့္ အသိ လိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ေမာဟ ခ်ဳပ္၏။ ေမာဟ မရွိတာကို ေမာဟ မရွိမွန္း သိလွ်င္လည္း သတိပဌာန္ ျဖစ္ပါသည္။

ဓမၼလမ္း ၀ိပႆနာသင္တန္း သင္ခန္းစာမ်ားမွ ေကာက္ႏွဳတ္တင္ျပပါသည္။
 Dr. Soe Lwin (Mandalay)