ေခတ္ဆုိသည္မွာ အခ်ိန္အခါပင္ျဖစ္သည္။ အခ်ိန္အခါဆုိသည္မွာလည္း ကာလပညတ္ပင္ ျဖစ္သည္။ ပညတ္ဟူသည္ အခါခပ္သိမ္းတစ္မ်ဳိး တစ္ပုံစံတည္း တည္ေနေလ့မရွိ၊ အၿမဲေျပာင္းလဲလ်က္ ရွိသည္။ ေခတ္ေတြ ေျပာင္းလဲေနသည့္အေလ်ာက္ ေခတ္အတြင္း၌ ေနထုိင္ၾကေသာ လူသားတုိ႔၏ အေျခအေနမ်ားသည္လည္း တစ္ေန႔တျခား ေျပာင္းလဲလ်က္ရွိေပသည္။ လူသားတစ္ဦးျဖစ္သူသည္ ေျပာင္းလဲလာေသာ ေခတ္ႏွင့္အညီ ေနထုိင္တတ္ဖုိ႔လုိသည္။ အက်င့္ေဟာင္းမ်ားကုိ စြန္႔ပယ္၍ အက်င့္သစ္မ်ား အသိအျမင္သစ္မ်ား အားထုတ္ရေပ မည္။ သို႔မွသာ ႀကီးပြားတုိးတက္ႏုိင္ေပမည္။
အက်င့္ေဟာင္းမ်ားကုိ ပယ္စြန္႔ႏုိင္ျခင္း မရွိပါက လူသည္ တိရစၧာန္ႏွင့္ ျခားနားေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ။ အက်င့္ ေဟာင္းမ်ားကုိ စြန္႔၍ အက်င့္သစ္ကုိ ေမြးျမဴရန္ အားထုတ္မႈရွိျခင္း၊ မရွိျခင္းေၾကာင့္ လူႏွင့္တိရစၧာန္ ျခားနားျခင္း၊ တိရစၧာန္ တစ္မ်ဳိးႏွင့္တစ္မ်ဳိး အသိအလိမၼာ မတူညီျခင္း၊ လူသတၱ၀ါ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ႀကီးပြားတုိးတက္မႈ မတူညီျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ (ဒီေနရာမွာ ပုံျပင္ေလးတစ္ပုဒ္ကုိ တင္ျပပါအုံးမယ္) (က်ားတစ္ေကာင္ပုံျပင္ေပါ့။ မင္းခုိက္စိုးစံရဲ႕ ကတ္သီးကတ္သတ္ စာအုပ္ထဲမွ ကူးယူတင္ျပပါမယ္။) ပုံျပင္ရဲ႕ဇာတ္ေကာင္က က်ားတစ္ေကာင္။ ဒါေပမယ့္… သူက ေတာထဲက က်ားမဟုတ္ဘူး။
ဆပ္ကပ္ထဲက က်ားတစ္ေကာင္ပါ။ သူ႔ကုိေမြး ကတည္းက ဆပ္ကပ္ထဲမွာ ေမြးတာဆုိေတာ့ ေတာထဲကို တစ္ခါမွ မေရာက္ဖူးဘူးေပါ့။ ေတာတုိ႔ေတာင္တုိ႔ ဆုိတာေတြကုိ ျမင္ေတာင္ မျမင္ဖူးဘူးေပါ့။ အဲ.. ဒါေပမယ့္ ၾကားေတာ့ ၾကားဖူးတယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ သူ႔အေမ က်ားမႀကီးက ေတာထဲမွာ ေနဖူးတာကုိး။ မုဆုိးေတြက သူ႔အေမက်ားမႀကီးကုိ အပ်ဳိဘ၀မွာတင္ ေတာထဲက ဖမ္းလာခဲ႔တာတဲ႔။ ၿပီးေတာ့မွ ဆပ္ကပ္အဖြဲ႔ကုိ ေရာင္းလုိက္တာ။ ဆပ္ကပ္ထဲေရာက္မွ သူ႔ကုိ ေမြးတာေလ။ အဲဒီေတာ့ သူ႔အေမ က်ားမႀကီးက ေတာရဲ႕ လြတ္လပ္မႈအရသာကုိ ေကာင္းေကာင္း ခံစားဖူးတာေပါ့။ သူ႔ကုိလည္း ေမြးၿပီးေရာ သူ႔အေမက်ားမႀကီးက ည..ည အိပ္ရာ၀င္ ပုံျပင္ေတြ ေျပာရင္ ေတာထဲမွာတုန္းက ဘယ္လုိ လြတ္လပ္တာ.. ဘယ္ေလာက္ ေပ်ာ္စရာေကာင္းတာ .. စသျဖင့္ တဖြဲ႕တႏြဲ႕ ေျပာတတ္တယ္။ ၾကာေတာ့ .. သူလည္း နားရည္၀လာတာေပါ့။
ၿပီးေတာ့.. ေတာထဲကုိ အရမ္း သြားခ်င္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္တတ္ႏုိင္မလဲ၊ ဒီလုိပဲ ေလွာင္အိမ္ထဲမွာ ေနရတာေပါ့။ သူ႔ကုိ ေလးငါးေျခာက္လသား အရြယ္ကတည္းက ဆပ္ကပ္ ဆရာ ကတျဖည္းျဖည္း ေလ့က်င့္ေပးလာခဲ႔တယ္။ ခုဆုိရင္ သူဟာ ၾကာပြတ္သံၾကားတာနဲ႔ ကၽြမ္းထုိး တတ္ၿပီ။ လိမ့္ေနတဲ႔ စည္ပုိင္းေပၚမွာ မတ္တတ္ရပ္တတ္ၿပီ။ ဆင္ေတြ ျမင္းေတြနဲ႔အတူ စီတန္း လွည့္လည္ အလွျပတတ္ၿပီ။ သူ႔ကုိ သင္ရတာ သိပ္လြယ္တာပဲလုိ႔ ဆပ္ကပ္ဆရာက ေျပာတယ္။ သူကေတာ့ သိပ္မေက်နပ္လွဘဲ .. “ဘာျဖစ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ့္ကို ဒီေလာက္ ေလ့က်င့္ ေပးေနရတာလဲ ဆရာ´´ လုိ႔ ေမးလုိက္တယ္။
သူ႔ဆရာက ေဆးျပင္းလိပ္ကုိ ခဲ၊ ၾကာပြတ္ကုိေ၀ွ႔ရမ္းရင္း … “က်င့္သား ရမႈကုိ သိပ္အေရးႀကီးတယ္ကြ´´ လုိ႔ ျပန္ေျဖေလရဲ႕။ သူက လက္မခံပါဘူး။ “လြတ္လပ္မႈက ပုိအေရးႀကီးတာေပါ့။ ငါသာ လြတ္လပ္ရင္ ငါ့အစြမ္းသတၱိေတြ ဒီထက္ အမ်ားႀကီး ပုိရွိလာမွာ´´ လုိ႔ စိတ္ထဲေတြးရင္း သူ႔ကုိယ္ေပၚက အ၀ါအနက္ စင္းက်ား သားေမြးေတြကို လည္ျပန္ ေငးၾကည့္ ေနမိတယ္။ သူ႔အေမက်ားမႀကီး ဆုံးသြားတာလည္း ႏွစ္ေပါင္း အေတာ္ၾကာပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ သူ႔နားထဲမွာေတာ့ သူ႔အေမရဲ႕ စကားသံေတြကုိ ၾကားေယာင္ေနဆဲပဲ။ သူ အခုေနေနရတဲ႔ ေလွာင္ အိမ္က်ဥ္းက်ဥ္းကေလးကုိ ရြံမုန္းေနဆဲပဲ။ တစ္ေန႔က်ေတာ့ သူတုိ႔ ဆပ္ကပ္အဖြဲ႕ႀကီးဟာ တျခား နယ္တစ္နယ္မွာ ျပပြဲလုပ္ဖုိ႔ ရထားတစ္စင္းေပၚ ပစၥည္း ပစၥယေတြ တိရစၧာန္ေတြ တင္ၿပီးေျပာင္း ေရႊ႕လာခဲ႔ၾကတယ္။
လူေတြစီးတဲ႔ တြဲကသပ္သပ္၊ တိရစၧာန္ေတြ ထည့္ထားတဲ႔ ေလွာင္ခ်ဳိင့္ေတြကေတာ့ ေနာက္ဆုံး တြဲမွာေပါ့။ ခရီးလမ္းတစ္ေလွ်ာက္လုံး က်ားဟာ ေလွာင္ခ်ဳိင့္သံတုိင္ေတြ ၾကားကေန အျပင္ကုိ အကဲခတ္လာတယ္။ ရထားလမ္းက စိမ္းစိုေနတဲ႔ ေတာင္ကုန္ေတြကုိ ပတ္ၿပီး ေဖာက္ထားတာကုိး။ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္လုံး သစ္ပင္ႀကီးေတြက မႈိင္းညိဳ႕အုပ္ဆုိင္းလုိ႔.. “ေၾသာ္..ငါ့အေမေျပာတဲ႔ ေတာဆုိတာ ဒါပဲ ျဖစ္မွာပဲ´´ လုိ႔ က်ားက ေတြးလာတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ႐ုတ္တရက္ ရထားရဲ႕ ေနာက္ဆုံးတြဲ ႏွစ္တြဲဟာ လမ္းေခ်ာ္ၿပီး တိမ္းေမွာက္သြားတယ္။ တြဲေပၚက လြင့္စဥ္က်တဲ႔ အရွိန္ ေၾကာင့္က်ားကုိ ထည့္ထားတဲ႔ ေလွာင္ခ်ဳိင့္ဟာ ေက်ာက္ေဆာင္နဲ႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ႐ုိက္မိၿပီး တံခါးပြင့္သြားပါေလေရာ။ ေလွာင္ခ်ဳိင့္တံခါး ပြင့္သြားေတာ့ က်ားဟာ အူေၾကာင္ေၾကာင္နဲ႔ အျပင္ကုိ ထြက္လာတယ္။ ၾကာပြတ္သံလည္း မၾကားရဘူး။ လူေတြ ၀ုိင္းၾကည့္ၿပီး လက္ခုပ္ၾသဘာ ေပးေနတာလည္း မရွိဘူး။ “ဟင္.. ဆပ္ကပ္ျပဖုိ႔ တံခါးကုိ ဖြင့္ေပးတာမွ မဟုတ္ဘဲ´´ လုုိ႔ က်ားက စဥ္းစားလုိက္တယ္။
ဒါနဲ႔.. ဘာလုပ္ရမွန္း မသိဘဲ ျဖစ္သြားၿပီး၊ က်ားဟာ သူ႔ေလွာင္ခ်ဳိင့္ထဲ ျပန္၀င္သြားၿပီး ေခြေခြေလး မွိန္းေနလုိက္ေတာ့တယ္။ သူ႔မ်က္၀န္းေတြကေတာ့ သံတုိင္ၾကားကေန ေတာအုပ္ဆီ လွမ္းၾကည့္ရင္း … “ေတာထဲကုိ သြားခ်င္လိုက္တာ´´ လုိ႔ ေတြးေနတုန္းပဲတဲ႔။ သုိ႔ျဖင့္ အေလ့အက်င့္က ေနရာေဟာင္းသုိ႔ ဆြဲေဆာင္ေသာေၾကာင့္ က်ားမွာ လြတ္လပ္ေရး ျပန္လည္ ဆုံး႐ႈံးရေတာ့၏။ ခ်င္း ထုိ႔ေၾကာင့္ ကမၻာ့ႏုိင္ငံ အသီးသီးတုိ႔မွ ႏုိင္ငံေခါင္းေဆာင္ အသီးသီးတုိ႔သည္ မိမိႏုိင္ငံ ႀကီးပြား တုိးတက္ရန္အတြက္ ေျပာင္းလဲလာေသာ ေခတ္ႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေအာင္ ႏုိင္ငံေရး စနစ္မ်ား၊ စီးပြားေရး မႈ၀ါဒမ်ား၊ ပညာေရးစနစ္မ်ား ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ က်င့္သုံးေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ျမင္ ၾကားသိေနရေပသည္။ ႏုိင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ဆြစ္ဇာလန္ႏုိင္ငံသည္ ၾကားေနေရး ၀ါဒကို ၁၈၁၅-ခုႏွစ္မွ စ၍ ၿမဲၿမံစြာ တစိုက္မတ္မတ္ မယိမ္းမယိုင္ က်င့္သုံးခဲ႔သည္။
သုိ႔ရာတြင္ ေျပာင္းလဲလာေသာ ေခတ္မ်ား၊ စနစ္မ်ားႏွင့္ အျခားအေျခအေနမ်ားအရ ကမၻာ့ကုလသမဂၢႀကီးႏွင့္ ကင္းကြာၿပီး အထီးတည္း ရပ္တည္ျခင္းငွာ သင့္ေလ်ာ္သည့္ အခ်ိန္အခါမ်ဳိး မဟုတ္ေတာ့ဟူေသာ ခံယူခ်က္မ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔လာသျဖင့္ ကုလသမဂၢသို႔ ၂၀၀၂ – ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ (၁၀)ရက္ေန႔တြင္ ၀င္ေရာက္ခဲ႔ေလသည္။ (၁၉၀)ေျမာက္ အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံ ျဖစ္လာသည္။ ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အာရွႏုိင္ငံအစုိးရမ်ားက ပညာေရးစနစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ရန္ ဦးတည္လ်က္ ရွိသည္။ ေက်ာင္းစာကုိ ၾကက္တူေရြးသဖြယ္ ႏႈတ္ငုံေဆာင္က်က္မွတ္မႈကုိ အေလးမေပးေတာ့ဘဲ ကေလးမ်ား၏ တီထြင္ဖန္တီးႏုိင္စြမ္း ျမင့္မားေရးႏွင့္ အေတြးအေခၚ ရွင္သန္ေရးကုိ ဦးစားေပးသည့္ ပညာေရးစနစ္ျဖစ္သည္။
အရွင္အာဒိစၥ၀ံသဆရာေတာ္အေၾကာင္း တစ္ေစ့တစ္ေစာင္း
ရန္ကုန္တုိင္း၊ မဂၤလာေတာင္ညြန္႔ၿမိဳ႕နယ္၊ အရွင္အာဒိစၥ၀ံသေက်ာင္းတုိက္ ဆရာေတာ္ အရွင္အာဒိစၥ၀ံသသည္ ေခတ္အျမင္ရွိသည့္ ဆရာေတာ္ျဖစ္သည္။ သာသနာ့၀န္ထမ္း ရွင္ရဟန္း မ်ား၏ ပညာေရးကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲလုိသည့္ ဆရာေတာ္ ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္သည္ ရဟန္း၀ါ ငါး၀ါအရကပင္ ပိဋကတ္ေတာ္အားလုံးကုိ အ႒ကထာ.ဋီကာႏွင့္တကြ တတ္ေျမာက္ကၽြမ္းက်င္ေတာ္ မူသည္။ ပိဋကတ္ေတာ္ကုိ (၁၅)ႏွစ္တုိင္တုိင္ တပည့္ေပါင္းမ်ားစြာအား ငါးေခါက္ေက်ာ္ ပုိ႔ခ်ေပး ခဲ႔သည္။ ထုိ႔ျပင္ ဆရာေတာ္သည္ သကၠတ. ျပာကရိတ. ဟိႏၵီ. ဘဂၤါလီ. ဦရဒူ. အဂၤလိပ္စေသာ ဘာသႏၱရစာေပမ်ားကုိလည္း တတ္ေျမာက္ ကၽြမ္းက်င္ေတာ္မူသည္။
ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္မ်ား၌ လည္း (၁၀)ႏွစ္တုိင္တုိင္ ေဒသႏၱရ ခရီးလွည့္လည္ခဲ႔သည္။ အဂၤလိပ္စာသင္ျဖစ္ခဲ႔ပုံ ဆရာေတာ္ အဂၤလိပ္စာ သင္ျဖစ္ခဲ႔ပုံမွာ (အေတြးအျမင္ ေျပာင္းလဲပုံေလး ပါေနရကား) စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေကာင္းသည္ဟု ထင္မိပါသည္။ ဆရာေတာ္ ရဟန္းငါး၀ါ အရေလာက္က ဆရာျဖစ္သူ အရွင္ဥာဏိႏၵာသဘက အဂၤလိပ္စာႏွင့္သကၠတ ႏွစ္ဘာသာစလုံးကုိ သင္ယူခြင့္ျပဳခဲ႔သည္။ သုိ႔ေသာ္ သကၠတကိုသာ ပိဋကတ္၌ ေက်းဇူးမ်ားသည္ဟု စြဲလမ္း၍ သင္ယူျဖစ္ခဲ႔သည္။ အဂၤလိပ္စာကုိကား မိစၧာသေဘာေရာက္သည္ဟု စြဲလမ္း၍ မသင္ျဖစ္ခဲ႔ေပ။ အဂၤလိပ္စာ တတ္ေျမာက္ျခင္း၏ အက်ဳိးကုိလည္း မသိမျမင္ေသးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ရဟန္းသိကၡာ (၁၇)၀ါအရတြင္ကား အဂၤလိပ္စာသင္ယူရန္ သေဘာက်လာခဲ႔သည္။
အေၾကာင္းမွာ ဆရာေတာ္ထံ၌ ပိဋကတ္ႏွင့္ကဗ်ာ သင္ယူေနထုိင္ခဲ႔ေသာ ဟုိက္ကုတ္လႊတ္ေတာ္စာေရးႀကီး ေလွ်ာက္ထား ခဲ႔သည့္ ေက်းဇူးေၾကာင္ ့ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္သည္ ဘာသႏၱရစာေပမ်ားကုိလည္း တတ္ေျမာက္သည့္အျပင္ ေဒသႏၱရ ဗဟုသုတႏွင့္လည္း ျပည့္စုံသျဖင့္ မိမိတုိ႔သာသနာေတာ္ကုိ ျပန္ၾကည့္ျဖစ္ရာ လြန္ခဲ႔ေသာ ႏွစ္ေပါင္း(၈၀)ခန္႔ကပင္ ျမန္မာျပည္ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ား အဂၤလိပ္စာတတ္ေျမာက္သင္ ့ေသာ အခြင့္သုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ႔သျဖင့္ ယခုအခါ (၁၂၉၀- ျပည့္၀န္းက်င္ကာလ) မွာ ကာလအလြန္ေႏွာင္း ေနသည္ကုိ ေတြးမိကာ လြန္စြာ စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ေနမိရွာသည္။ ရွင္ရဟန္းမ်ား အဂၤလိပ္စာသင္ ယူၾကရန္ ႏုိင္ငံေတာ္သုိ႔တင္ျပျခင္း ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ က်ေရာက္ၿပီး ေေနာက္ ႏွစ္အနည္းငယ္ ၾကာလာေသာအခါ ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာကေလးငယ္မ်ားမွာ ၀မ္းစာ ခါးေရးအတြက္ ဘာသာျခားမ်ား တည္ေထာင္ဖြင့္လွစ္ထားေသာ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားသုိ႔ သြားေရာက္ ပညာသင္ၾကေလသည္။ ထုိအခါ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ား၌ ေက်ာင္းသား တျဖည္းျဖည္း နည္းပါးလာေလသည္။
ဗုဒၶဘာသာကေလးငယ္မ်ားမွာ ဘာသာျခားေက်ာင္းမ်ားသုိ႔ သြားေရာက္ ပညာသင္ၾကားၾကရာမွ ဘာသာျခားဘ၀သုိ႔ ကူးေျပာင္းသြားၾကေလသည္။ ထုိအခါ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားမွာ ၾသဇာ အရွိန္အ၀ါ က်ဆင္းလာ၍ သာသနာ့ဒါယကာ/ ဒါယိကာမ်ားလည္း ရွားပါးလာေလသည္။ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ဆုတ္ယုတ္လာေလသည္။ ယင္းအႏၱရာယ္ကုိ တားဆီးကာကြယ္ ႏုိင္ရန္မွာ ရဟန္းေတာ္မ်ားက ကေလးငယ္မ်ား လုိအပ္လ်က္ ရွိေသာ အဂၤလိပ္စာေပကုိ သင္ၾကား ပို႔ခ်ေပး ႏုိင္ဖုိ႔ျဖစ္သည္။ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ အဂၤလိပ္စာ သင္ယူၾကၿပီးေနာက္ ကေလးငယ္မ်ားအား သင္ၾကားေပး ၾကပါလွ်င္ ၎တုိ႔ ဘာသာျခား ေက်ာင္းသုိ႔ သြားေရာက္ သင္ယူစရာမလုိေတာ့ေပ။ ထုိအခါ ဘာသာျခားဘ၀သုိ႔ ကူးေျပာင္းၾကေတာ့မည္ မဟုတ္သျဖင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ဆုတ္ယုတ္ျခင္းမွ ကာကြယ္ၿပီးသား ျဖစ္သြား ေလသည္။ ထုိအေၾကာင္းကုိ ျမင္မိသျဖင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ား အဂၤလိပ္စာသင္ယူၾကရန္ ႏိုင္ငံေတာ္သုိ႔ တင္ျပ ေလသည္။ သုိ႔ေသာ္.. ဆရာေတာ္၏ တင္ျပခ်က္မွာ မေအာင္ျမင္ရွာေပ။
ထုိအခ်ိန္က အဂၤလိပ္ကို မုန္းတီးေနခ်ိန္လည္း ျဖစ္သည္။ အသြားအလာ အေရာက္အေပါက္နည္း၍ အသိအျမင္ လည္း နည္းပါးေနၾကေသးသည္။ သို႔ႏွင့္ ရဟန္းေတာ္တစ္ခ်ဳိ႕ႏွင့္ လူဒကာတစ္ခ်ဳိ႕က “အဂၤလိပ္စာဟာ ကၽြန္စာ၊ အလုပ္စာသာ ျဖစ္တယ္။ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းစာမဟုတ္´´ စသည္ျဖင့္ သတင္းစာမွေနလ်က္ ေရးသား ကန္႔ကြက္ၾကသည္။ ရဟန္းေတာ္မ်ား အဂၤလိပ္စာ သင္သင့္၊ မသင္သင့္ ဟူေသာ ျပႆနာကုိ သတင္းစာမွ အျပန္အလွန္ ေရးသားျငင္းခုံၾကသည္မွာ (၉)လတုိင္တုိင္ပင္ ၾကာခဲ႔သည္ဆုိ၏။ ဆရာေတာ္လည္း ႏုိင္ငံေတာ္သုိ႔ တင္ျပရာ မေအာင္ျမင္သျဖင့္ မိမိေက်ာင္းတုိက္ အတြင္းရွိ တပည့္ ရွင္ ရဟန္းမ်ားကုိသာ သင္ေပးေတာ္ မူေလသည္။ ဆရာေတာ္၏ တပည့္မ်ားထဲမွ အဂၤလိပ္စာ တတ္ေျမာက္၍ ကမၻာကုိ သာသနာျပဳႏုိင္ေသာ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါး ေပၚထြန္းခဲ႔ဖူးသည္။ ထုိရဟန္းေတာ္ကား ကဗၻာ့ဗုဒၶသာသနာျပဳဆရာေတာ္ ဘဒၵႏၱေသ႒ိလ ပင္ျဖစ္ပါသည္။
(မွတ္ခ်က္။ဆရာေတာ္ဦးေသ႒ိလ အဂၤလိပ္စာ သင္ယူသျဖင့္ ရဟန္းဒကာ/ဒကာမ မ်ားက ပစၥည္းေလးပါး မေထာက္ပ့ံေတာ့ဟု ၾကားသိရဖူးသည္။)
အသိအျမင္မ်ား ေျပာင္းလဲလာျခင္း သုိ႔ရာတြင္ ႏွစ္ဆယ္ရာစု ေႏွာင္းပုိင္းတြင္ကား ဗုဒၶဘာသာရဟန္း ရွင္ လူမ်ား အသိအျမင္မ်ား ေျပာင္းလဲလာၾကသည္။ ထုိထုိ ႏုိင္ငံမ်ားသုိ႔ အေရာက္အေပါက္မ်ား လာကာ ေဒသႏၱရဗဟုသုတႏွင့္ ျပည့္စုံလာၾကသျဖင့္ အဂၤလိပ္စာမွာ အရာတြင္က်ယ္ရွိေၾကာင္း၊ အဂၤလိပ္စာမတတ္လွ်င္ လုပ္ငန္းကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာ၌ အခက္အခဲရွိလာေၾကာင္း၊ ဘာသာေရး ဘက္၌လည္း အဂၤလိပ္စာတတ္ပါမွ သာသနာျပဳရာ၌ လြယ္ကူေၾကာင္း သိျမင္လာၾကသည္။ သုိ႔ျဖင့္ ရန္ကုန္ႏွင့္ မႏၱေလး ၿမိဳ႕တုိ႔၌ ႏုိင္ငံေတာ္ ပရိယတိၱသာသနာ့တကၠသိုလ္ႀကီးမ်ား တည္ေထာင္ ဖြင့္လွစ္ကာ ပညာေရးစနစ္ကုိ တုိးခ်ဲ႕ျပဳျပင္လာၾကသည္။ ေနာက္မၾကာမီ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ အျပည္ျပည္ ဆုိင္ရာ ေထရ၀ါဒ သာသနာျပဳတကၠသိုလ္ႏွင့္ စစ္ကုိင္း သီတဂူ ကမၻာ့ဗုဒၶတကၠသိုလ္မ်ားကုိလည္း အသီးအသီး တည္ေထာင္ ဖြင့္လွစ္လာၾကသည္။ အဆုိပါ တကၠသိုလ္ႀကီးမ်ားမွ ဘြဲ႕ရၿပီးေသာ ရဟန္းေတာ္တစ္ခ်ဳိ႕မွာ အိႏၵိယ၊ သီရိလကၤာႏုိင္ငံမ်ား၌ပင္ ဆက္လက္ ပညာသင္ယူေနၾကသည္။
(M.A) ႏွင့္ (Ph.D) ဘဲြ႕ရ ရဟန္းေတာ္တစ္ခ်ဳိ႕ပင္ ေပၚထြန္းေနပါၿပီ။ ေခတ္မီပညာေရးစနစ္ျဖစ္ဖုိ႔ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ အခ်ိန္အခါကို သိေတာ္မူ၍ ယင္းႏွင့္ေလ်ာ္ညီေသာ တရားမ်ဳိးကုိ ေဟာေတာ္ မူတတ္သည့္ `ကာလညဴ´ ပုဂၢိဳလ္ႀကီး ျဖစ္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ ေခတ္ကာလ အေျခအေနကုိ သိတတ္ရမည္။ သိေအာင္ မ်က္ျခည္မျပတ္ ေလ့လာမွတ္သားၾကရေပမည္။ ေခတ္ကာလအေျခအေနကုိ သိၾက၍ ယင္းႏွင့္ေလ်ာ္ညီေသာ ပညာေရးစနစ္မ်ဳိးကို ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ သင္ၾကားၾကေပသည္။ သာသနာ့၀န္ထမ္း ရွင္ရဟန္းအခ်င္း ခ်င္းေက်းဇူးျပဳေသာ သင္ၾကားေရးစနစ္မွ လူ၀တ္ ေၾကာင္တုိ႔အတြက္ အေထာက္အကူျပဳေသာ ပညာေရးစနစ္မ်ဳိးကုိ တုိးခ်ဲ႕ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ သင္ၾကား သင့္ၾကေပၿပီ။ သုိ႔မွသာ ကေလးသူငယ္မ်ား၏ ဆရာမွတ္မွတ္ သမားမွတ္မွတ္ အသိအမွတ္ျပဳကာ ၾကည္ညဳိ ေလးစားမႈကုိ ခံရႏုိင္ေပမည္။
ထုိအခါ ရွင္ရဟန္းမ်ား ၾသဇာအရွိန္အ၀ါလည္း ျမင့္တက္လာႏုိင္ေပသည္။ သာသနာေတာ္၏ ဂုဏ္က်က္ သေရလည္း တင့္တယ္ထြန္းပ လာႏုိင္ေပသည္။ ေခတ္သည္ တစ္ေန႔တျခား ေျပာင္းလဲေနပါသည္။ ကၽြႏ္ုပ္တုိ႔ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ ေခတ္ကုိ မ်က္ျခည္မျပတ္ဖုိ႔ လုိေပသည္။ ေခတ္ေနာက္ မက်န္ရစ္ဖုိ႔ လုိေပသည္။ မိမိတုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေခတ္မီပညာေရးစနစ္ တုိးတတ္ေစဖုိ႔အတြက္ (မႏၱေလး၊ သာသနာ့ တကၠသိုလ္ မဂၢဇင္းမွာ) အျမင္က်ယ္က်ယ္နဲ႔ တင္ျပထားတဲ႔ တကၠသိုလ္ေသာတုဇန (မဟာဓမၼာစရိယ) ရဲ႕ေဆာင္းပါးကုိ မင္းခုိက္စိုးစံရဲ႕ ကတ္သီးကတ္သတ္ စာအုပ္ထဲက ပုံျပင္တစ္ပုဒ္နဲ႔တြဲၿပီး အနည္းငယ္ ျပင္ဆင္ကာ တင္ျပထားျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဆာင္းပါးေရးသားသူ အရွင္သာသန (မုံရြာ)
