လူသား၊ ႏႈန္းစံမ်ားႏွင့္ တာ၀န္
ဗုဒၶစာေပမ်ားတြင္
လူကို “မႏုႆ”ဟု အသံုးမ်ားသည္။ မႏုႆ-ဟူေသာ ပါဠိကို ပါဠိဆရာမ်ားက
အမ်ိဳးမ်ိဳး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကသည္။ ထိုဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားအရ “အေကာင္း၊
အဆိုးကို သိတတ္နားလည္တတ္ေသာေၾကာင့္ လူ၊ တျဖည္းျဖည္း တိုးတက္ေနေသာ
စိတ္ဓာတ္ရွိေသာေၾကာင့္ လူ…”စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေတြ႕ရသည္။ သို႔ျဖစ္၍
“လူဆိုသည္မွာ လုပ္သင့္၊ မလုပ္သင့္၊ ေျပာသင့္၊ မေျပာသင့္၊ ၾကံစည္သင့္၊
မၾကံစည္သင့္…စသည္တို႔ကို သိနားလည္ၿပီး မိမိတို႔၏ စိတ္ကို
အျမင့္ျမတ္ဆံုးအေျခအေနေရာက္ေအာင္ ျပဳတတ္သူမ်ား”ဟု ဆိုႏိုင္လိမ့္မည္ဟု
ထင္သည္။
ဖန္ဆင္းရွင္၀ါဒမ်ားက လူကို ဘုရားသခင္မ်ားက ဖန္တီးသည္ဟု ဆုိသည္။ ခရစ္ယာန္အဆိုအရ လူ (အမ်ိဳးသား)သည္ ထာ၀ရဘုရားအကူအညီျဖင့္ ေျမၾကီးက ျဖစ္လာသည္။ လူ (အမ်ိဳးသမီး)က အမ်ိဳးသား၏ နံ႐ိုးတစ္ေခ်ာင္းမွ ျဖစ္လာသည္။ အစၥလာဟ္ဘာသာအလိုအရလည္း ထိုအဆိုႏွင့္ တူသေလာက္ပင္ ျဖစ္သည္။ အျခားေသာ ဖန္ဆင္းရွင္၀ါဒမ်ားသည္လည္း ဤနည္းႏွင္ႏွင္ ယူဆေျပာေဟာၾကေပသည္။ ႐ုပ္၀ါဒသမားမ်ားကမူ လူသည္ မည္သူဖန္ဆင္း၍ ျဖစ္လာသည္လည္း မဟုတ္၊ လူတြင္ မျမင္ႏိုင္ေသာအေၾကာင္းတရား ဘာမွ မရွိ။ လက္ေတြ႕မ်က္ေတြ႕ မိဘႏွစ္ပါးတို႔ စပ္ယွက္မႈေၾကာင့္ လူျဖစ္လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။
ဗုဒၶ၀ါဒက ဖန္ဆင္းမႈအယူအဆကို လံုး၀ပယ္သည္။ ႐ုပ္၀ါဒအဆိုကို တစိတ္တေဒသအားျဖင့္ လက္ခံသည္။ ဗုဒၶ၀ါဒအရ လူတစ္ေယာက္ျဖစ္လာဖို႔အတြက္…
၁။ မိဘျဖစ္မည့္သူႏွစ္ဦး ကာမစပ္ယွက္ျခင္း၊
၂။ မိခင္ျဖစ္မည့္သူ ဥတုလာၿပီးစ ျဖစ္ျခင္း၊
၃။ ပဋိသေႏၶေနမည့္သူက အဆင္သင့္ျဖစ္ျခင္း ဟူေသာ အေၾကာင္းသံုးခ်က္ ျပည့္စံုဖို႔ လိုသည္။ (မဟာတဏွာသခၤယသုတ္) ဗုဒၶဘာသာတစ္ဦးျဖစ္ေန၍လား မသိ၊ အလြန္သဘာ၀က်ေသာ အဆိုတစ္ခုဟု ယူဆမိသည္။ ဟုတ္ပါၿပီ။ မည္သို႔ေသာအေၾကာင္းႏွင့္ျဖစ္ေနပါေစ.. ေသခ်ာသည္က ယခု ကၽြႏ္ုပ္တို႔ လူျဖစ္လာၾကေပၿပီ။
လူဆိုသည္မွာ သက္မဲ့အရာ၀တၳဳမ်ားကဲ့သို႔ မဟုတ္၊ သူ႕တြင္ ခံစားတတ္ေသာ၊ ေတြးၾကံတတ္ေသာ၊ ဆံုးျဖတ္တတ္ေသာ စိတ္..ဆိုေသာအရာ ပါရွိသည္။ စိတ္ဟူသည္ ေျပာလိုက္သည္က တစ္လံုးတည္းျဖစ္ေသာ္လည္း ဗီဇႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ကိုလိုက္၍ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကဲြျပားသည္။ စိတ္ကဲြျပားသျဖင့္ ခံစားခ်က္ေတြ ကဲြျပားသြားသည္။ ခံစားခ်က္မ်ား ကဲြျပားသြားသျဖင့္ ခံယူခ်က္ေတြ ကဲြျပားသြားသည္။ ခံယူခ်က္ေတြ ကဲြျပားသြားသျဖင့္ ျပဳမႈလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ ကဲြျပားသြားသည္။ ျပဳမူလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား ကဲြျပားသြားသျဖင့္ ပန္းတိုင္မ်ား သို႔မဟုတ္ ဆိုက္ေရာက္ရာ ဘ၀အေျခအေနမ်ားလည္း ကဲြျပားသြားေလေတာ့သည္။
ထိုထို ကဲြျပားခ်က္မ်ားရွိေနလင့္ကစား လူသည္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ကင္းကင္းကြာကြာ မေနတတ္ၾက။ အေျခခံအားျဖင့္ ေပါင္းစည္းညီညြတ္စြာ ေနလိုၾကသည္။ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံၾကသည္။ မတူညီေသာစိတ္၊ ကဲြျပားေသာခံစားခ်က္ႏွင့္ ျခားနားေသာပန္းတိုင္တို႔အၾကား ညီညြတ္စြာေပါင္းစည္းေရးအတြက္ တာ၀န္မ်ား ခ်မွတ္လိုက္ၾကသည္။
“ဒါက မင္းတာ၀န္၊ ဒါက ငါ့တာ၀န္၊ ဒါက ဆရာ့တာ၀န္၊ ဒါက တပည့္တာ၀န္၊ ဒါက မိဘတာ၀န္၊ ဒါက သားသမီးတာ၀န္၊ ဒါက လင့္တာ၀န္၊ ဒါက မယားတာ၀န္၊ ဒါက ဆရာ့ (ၾကည္ညိဳခံဆရာ) တာ၀န္၊ ဒါက ဒကာ့တာ၀န္…..”
လူဆိုသည္မွာ ေမြးလာၿပီဆိုကတည္းက သားသမီးဟူ၍ ျဖစ္လာသျဖင့္ သားသမီးတာ၀န္က ပါလာသည္။ သားသမီးမွသည္ တပည့္ျဖစ္လာမည္၊ တပည့္တာ၀န္။ ထိုမွ ဆရာျဖစ္လာမည္၊ ဆရာ့တာ၀န္။ ထိုမွ မိဘျဖစ္လာမည္၊ မိဘတာ၀န္။ ထိုမွ ဒကာျဖစ္လာမည္၊ ဒကာ့တာ၀န္။ ဆိုေတာ့…. တာ၀န္ႏွင့္လူသားကို မည္သူက ခဲြျခားေပးႏိုင္ပါမည္လဲ။ မည္သည့္တန္ခိုးရွင္ကမွ ခြဲျခားပစ္၍ မရ။ တာ၀န္ႏွင့္လူသားသည္ ေခါင္းႏွင့္ပန္းပမာ တပူးတဲြတဲြ ျဖစ္တည္ေနရေလသည္။
တာ၀န္ႏွင့္လူသား ခဲြျခားမရတာေတာ့ ဟုတ္ပါၿပီ။ “တာ၀န္ဆိုတာ ဘာလဲ”။ တာ၀န္ဆိုသည္ကို မည္သူက ပညတ္ေပးသနည္း။ သတ္မွတ္ေပးသနည္း။ မည္သူသတ္မွတ္ေပးေသာ တာ၀န္ကသာ တကယ္ထမ္းေဆာင္ရမည့္တာ၀န္ျဖစ္ၿပီး မည္သူသတ္မွတ္ေပးေသာတာ၀န္က မထမ္းေဆာင္သင့္ေသာတာ၀န္ ျဖစ္ေနသနည္း။ ဥပမာအားျဖင့္ လူ႔တာ၀န္။ လူသားတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ မည္သို႔ေသာတာ၀န္ေတြကို ထမ္းေဆာင္မွ လူ႕တာ၀န္ေက်ပြန္သည္ဟု ဆိုႏိုင္မည္နည္း။ ဥပမာ မိဘႏွစ္ပါး။ မည္သို႔ေသာတာ၀န္မ်ားကို ေက်ပြန္မွ မိဘတာ၀န္ေက်ပြန္မည္နည္း။
တစ္ဖန္ စဥ္းစားစရာ ရွိသည္မွာ… တာ၀န္ဟူသည္ အရွိတရားေလာ သို႔မဟုတ္ ဖန္တီးထည့္သြင္းထားရေသာ ပညတ္တရားတစ္ခုေလာ။ ဥပမာအားျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာက သိဂၤါေလာ၀ါဒစေသာာ သုတ္တို႔ျဖင့္ မေကာင္းျမစ္တား၊ ေကာင္းရာညႊန္လစ္…စေသာ မိဘတာ၀န္မ်ားကို ေဖာ္ျပေပးသည္။ ထိုသို႔ ျမတ္စြာဘုရားက သတ္မွတ္ေပးသျဖင့္ မိဘမ်ားတြင္ တာ၀န္ရွိလာသေလာ။ သို႔မဟုတ္ ျမတ္စြာဘုရားေဟာသည္ျဖစ္ေစ၊ မေဟာသည္ျဖစ္ေစ… ထိုတရားငါးပါးကိုသည္ မျဖစ္မေန ထမ္းေဆာင္သင့္ေသာတာ၀န္မ်ား ျဖစ္သေလာ။ အျမင္အမ်ိဳးေတာ့ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မည္။
ခရစ္ယာန္ကလည္း ခရစ္ေတာ္ညႊန္ျပေသာ မိဘတာ၀န္၊ အစၥလာဟ္ဘာသာကလည္း မိုဟာမက္ေဟာၾကားေသာ မိဘတာ၀န္၊ ကြန္ျဖဴးရွပ္ဘာသာကလည္း ကြန္ျဖဴးရွပ္ညႊန္ျပေသာ မိဘတာ၀န္။ ဘာသာမဲ့ကလည္း သူကိုယ္တိုင္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ မိဘတာ၀န္…..။ အသီးအသီး ပညတ္ထားၾကလိမ့္မည္။ သို႔ဆိုလွ်င္ တာ၀န္ဟူသည္ အရွိတရားမဟုတ္။ သတ္မွတ္ပညတ္ထားခ်က္တစ္ခုသာ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုရေပမည္။
သို႔ရာတြင္ ဤေနရာတြင္ တာ၀န္မ်ားကို မည္သို႔ေသာစံႏႈန္းမ်ားျဖင့္ သတ္မွတ္ထားၾကသနည္း။ ဒႆနပညာရွင္မ်ားက တာ၀န္မ်ားသတ္မွတ္မႈတြင္ အေၾကာင္းတရားအေျခခံႏွစ္ရပ္ကို ဆဲြထုတ္ျပသည္။
၁။ အျပဳအမူတစ္ခု၏ အက်ိဳးဆက္ကို ၾကည့္ျခင္း၊
၂။ အျခားစံႏႈန္းတစ္ခုခုကို ၾကည့္ျခင္း။
တာ၀န္ေတြကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ပညတ္ေပးထားသနည္း။ ေလာကေကာင္းက်ိဳး၊ ပတ္၀န္းက်င္ေကာင္းက်ိဳး၊ မိမိေကာင္းက်ိဳးဟူေသာ အက်ိဳးဆက္မ်ားကို ၾကည့္၍ သတ္မွတ္ေပးထားသည္ဟု ဆိုသည္။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးက အက်ိဳးဆက္ကို ပဓာနမထား။ လက္ရွိအေျခအေနႏွင့္အခ်ိန္အခါကို မိမိဉာဏ္ျဖင့္ စဥ္းစားဆင္ျခင္သည္။ “ဒီလိုလုပ္ရင္ ဒီလိုျဖစ္မယ္။ ဒါကိုလုပ္မွ ဒီကိစၥက ၿပီးေျမာက္မယ္”စသည္ျဖင့္ မိမိယူဆသတ္မွတ္ထားခ်က္အရ တာ၀န္ေတြကို ပညတ္လိုက္သည္။
လူနာငါးေယာက္ႏွင့္ ေဒါက္တာတစ္ဦးကို ဥပမာအျဖစ္ ျပသည္။ ေဆးခန္းတစ္ခုတြင္ လူနာငါးေယာက္ေရာက္လာသည္ဆုိပါစို႔။ ငါးေယာက္တြင္ ေလးေယာက္က ေက်ာက္ကပ္၊ ႏွလံုးစသည့္ အစားထိုးကုသမႈမ်ား ျပဳလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ေနသည္။ တစ္ေယာက္ကေတာ့ ဒဏ္ရာအနာတရ အၾကီးအက်ယ္မျဖစ္၊ အေကာင္းပကတိနီးပါး ျဖစ္သည္။ ဆရာ၀န္၏တာ၀န္သည္ တတ္ႏိုင္သမွ် လူနာမ်ားကို အသက္ရွင္ေအာင္ ကုသေပးဖို႔ ျဖစ္သည္။ ဤကိစၥတြင္ ဆရာ၀န္အေနျဖင့္ သက္သာေနသူ၏ ေက်ာက္ကပ္၊ ႏွလံုးစသည္တို႔ျဖင့္ လူနာေလးေယာက္တို႔၏ အသက္ကို ကယ္တင္ႏိုင္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ “ေလးေယာက္ကို အေသခံမလား၊ သက္သာေနသူကို အေသခံမလား”ဆိုေသာ ျပႆနာ၀င္လာသည္။ အျခားနည္းလမ္းက ေရြးစရာမရွိ။ သက္သာေနသူကို အသက္ရွင္ခြင့္ေပးလိုက္လွ်င္ က်န္ေလးေယာက္က ေသမည္။ ေလးေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ သို႔မဟုတ္ အသက္ေလးေခ်ာင္းႏွင့္ အသက္တစ္ေခ်ာင္း….မည္သည္ကို ေရြးရပါအံ့နည္း။
နံပါတ္ ၁-အက်ိုးဆက္ကိုသာ ၾကည့္သူက လူေလးေယာက္၏ အသက္သည္ လူတစ္ေယာက္၏အသက္ထက္ ပိုတန္ဖိုးၾကီးသည္။ သို႔မဟုတ္ အသက္ေလးေခ်ာင္းသည္ အသက္တစ္ေခ်ာင္းထက္ ပို၍ လူ႕ေလာကအက်ိဳးကို သယ္ပိုးနိုင္သည္။ လူတစ္ေယာက္၏လုပ္ႏိုင္စြမ္းအားႏွင့္ အက်ိဳးစီးပြားထက္ လူေလးေယာက္၏ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းႏွင့္ အက်ိဳးစီးပြားက ပို၍ သာလြန္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလးေယာက္ကို အသက္ရွင္ေအာင္ကုသၿပီး တစ္ေယာက္ကိုေတာ့ အဆံုး႐ႈံးခံလိုက္ဖို႔ ေျပာလိုက္မွာ ေသခ်ာသည္။
နံပါတ္ ၂- အျခားစံႏႈန္းတစ္ခုခုကို မူတည္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို ဆံုးျဖတ္သူကေတာ့ ဤအျမင္ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္သည္။ အသက္ရွင္ခြင့္ရွိေနေသာလူတြင္ လူသားတစ္ေယာက္၏ ကိုယ္ပိုင္အခြင့္အေရး ရွိေနသည္။ သူသည္ ကံေကာင္းေထာက္မစြာျဖင့္ ဒဏ္ရာ အၾကီးအက်ယ္မရခဲ့။ လူေလးေယာက္၏စြမ္းအားေလာက္ ၾကီးမားမႈမရွိႏိုင္ေသာ္လည္း သူ႕တြင္ ကိုယ္ပိုင္အသက္ရွင္ခြင့္က ရွိေနသည္။ ဆရာ၀န္သည္ အထက္ပါ အခ်က္ ၂-ခ်က္အနက္ မည္သည့္အခ်က္ျဖင့္ ဆံုးျဖတ္မည္နည္း။
အက်ိဳးဆက္ကိုသာ ၾကည့္ပါက ေလးေယာက္ကို အသက္ရွင္ေစၿပီး တစ္ေယာက္ကို လက္လႊတ္ပစ္လိုက္မိမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ အမွတ္ ၂-အခ်က္ျဖင့္ စဥ္းစားလိုက္ျပန္လွ်င္ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္၏ တာ၀န္၊ အက်င့္…စသည့္ စံႏႈန္းမ်ားက သူ႕ကို တိုက္ခိုက္ၾကေတာ့မည္။ ေလာကျပႆနာမ်ားတြင္လည္း ထိုကဲ့သို႔ ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ျဖစ္ေစေသာ ကိစၥရပ္မ်ားစြာ ရွိေလသည္။
ဆရာ၀န္၏ ကိုယ္က်င့္ႏွင့္တာ၀န္ကို မည္ကဲ့သို႔ သတ္မွတ္ေပးမည္နည္း။ သူေလးစားအားက်ရာ၊ သူတိမ္းညြတ္ရာ ပတ္၀န္းက်င္လႊမ္းမိုးမႈမ်ား၊ သူကိုးကြယ္ရာ ဘာသာတရား…..စေသာ အရာမ်ားက သတ္မွတ္ျပဓာန္းေပးလိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ တာ၀န္ႏွင့္လူ၏ ျပဳမႈခ်က္ဆိုင္ရာ ကိုယ္က်င့္တရားက တရားေသမေျပာႏိုင္ေသာ ပညတ္တရားတစ္ခုသာ ျဖစ္ေနျပန္ပါသည္။ ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာ စံႏႈန္းမ်ားအေပၚမူတည္၍ လူတို႔၏ တာ၀န္သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကလည္း ကဲြျပားေနပါလိမ့္မည္ ျဖစ္ေလသည္။ သို႔ဆိုလွ်င္ လူတို႔၏ တာ၀န္ဆိုသည္ကို မည္သို႔ ပံုေသကားခ်မွတ္ယူႏိုင္ေသာ စံတစ္ခုမွ် မရွိေတာ့ၿပီေလာ။
ျပင္သစ္ႏိုင္ငံကို ဂ်ာမန္က အသဲအသန္ ထိုးစစ္ဆင္ေနခ်ိန္က ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ အေၾကာင္းေလးကလည္း စဥ္းစားစရာတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က လူငယ္တိုင္း လက္နက္ကိုင္ၿပီး စစ္ထဲ၀င္သည္။ တိုင္းျပည္ကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ လူတိုင္းစစ္ေျမျပင္သို႔ သြားေရာက္ၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ လူငယ္တစ္ေယာက္က စစ္ထဲ၀င္ၿပီး စစ္ေျမျပင္သို႔ သြားသင့္၊ မသင့္ အၾကီးအက်ယ္ ဆံုးျဖတ္ရခက္ေနသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သူ႕တြင္ ေရာဂါအသဲအသန္ျဖစ္ေနေသာ မိခင္အိုၾကီးက ရွိေနသည္။ ျပဳစုမည့္သူက မရွိ။ သူသာ စစ္ေျမျပင္သြားၿပီး မိခင္အိုၾကီးကို မျပဳစုလွ်င္ မိခင္အိုၾကီးခမ်ာ ေသဖို႔သာ ရွိေလသည္။ တစ္ဖက္တြင္ သူ႕လိုပဲ လူငယ္ေတြက အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးၿပီး စစ္ထဲမသြားၾကလွ်င္ အမိႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးမွာ တိုင္းတစ္ပါးလက္ေအာက္တြင္ က်႐ႈံးရေပေတာ့မည္။ မိဘအေပၚျပဳစုရမည့္ သားသမီးတာ၀န္ႏွင့္ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္း ျပဳသင့္ေသာ တိုင္းျပည္တာ၀န္။ မည္သည္ကို ေရြးရပါအံ့နည္း။
ဗုဒၶျမတ္စြာႏွင့္သူေတာ္စင္တို႔ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားအရ ေပးအပ္လာေသာ တာ၀န္အသီးသီးႏွင့္ မိမိသူတစ္ပါးခ်မ္းသာျခင္းဟူေသာ အက်ိဳးဆက္တို႔ကို မိမိအသိဉာဏ္ျဖင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္း လူသားပီသေအာင္ တစ္ဆင့္ခ်င္း တုိးပြားေအာင္ အားထုတ္ႏုိင္လွ်င္ ကဲြျပားေနေသာစံႏႈန္းမ်ားကို ဂ႐ုမစိုက္ဘဲ ဆက္လက္ေလွ်ာက္လွမ္းသြားႏိုင္မည္ဟု ထင္ျမင္ေနမိသည္။ ကိုယ္ေရြးလိုက္ေသာ စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ တာ၀န္မ်ားအတြက္ ေနာင္တမရဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ေနပါလိမ့္အံုးမည္။
အထက္ပါအေၾကာင္းမ်ားကို သူငယ္ခ်င္းကို ေျပာျပေတာ့ သူငယ္ခ်င္းက “တာ၀န္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျပတ္သားတဲ့ အျမင္ေတြ မပါဘူး”ဟု ဆိုသည္။ မိမိကလည္း “တာ၀န္ဆိုတာ ေနထိုင္ရာ၀န္းက်င္နဲ႔ ၾကိဳတင္သိရွိမႈမ်ားအရ ကဲြျပားေနတတ္ပံုကို မီးေမာင္းထိုးျပခ်င္႐ံုသက္သက္ပါ။ ျမင္ခ်င္သလို ျမင္၊ ေတြးခ်င္သလို ေတြးလို႔ ရတာေပါ့”ဟု ျပန္ေျပာလိုက္ရပါသည္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ တာ၀န္ဆိုင္ရာ အျမင္ေတြကေတာ့ ႐ႈပ္ေထြးစြာ ကဲြျပားေနပါလိမ့္အံုးမည္။
ဖန္ဆင္းရွင္၀ါဒမ်ားက လူကို ဘုရားသခင္မ်ားက ဖန္တီးသည္ဟု ဆုိသည္။ ခရစ္ယာန္အဆိုအရ လူ (အမ်ိဳးသား)သည္ ထာ၀ရဘုရားအကူအညီျဖင့္ ေျမၾကီးက ျဖစ္လာသည္။ လူ (အမ်ိဳးသမီး)က အမ်ိဳးသား၏ နံ႐ိုးတစ္ေခ်ာင္းမွ ျဖစ္လာသည္။ အစၥလာဟ္ဘာသာအလိုအရလည္း ထိုအဆိုႏွင့္ တူသေလာက္ပင္ ျဖစ္သည္။ အျခားေသာ ဖန္ဆင္းရွင္၀ါဒမ်ားသည္လည္း ဤနည္းႏွင္ႏွင္ ယူဆေျပာေဟာၾကေပသည္။ ႐ုပ္၀ါဒသမားမ်ားကမူ လူသည္ မည္သူဖန္ဆင္း၍ ျဖစ္လာသည္လည္း မဟုတ္၊ လူတြင္ မျမင္ႏိုင္ေသာအေၾကာင္းတရား ဘာမွ မရွိ။ လက္ေတြ႕မ်က္ေတြ႕ မိဘႏွစ္ပါးတို႔ စပ္ယွက္မႈေၾကာင့္ လူျဖစ္လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။
ဗုဒၶ၀ါဒက ဖန္ဆင္းမႈအယူအဆကို လံုး၀ပယ္သည္။ ႐ုပ္၀ါဒအဆိုကို တစိတ္တေဒသအားျဖင့္ လက္ခံသည္။ ဗုဒၶ၀ါဒအရ လူတစ္ေယာက္ျဖစ္လာဖို႔အတြက္…
၁။ မိဘျဖစ္မည့္သူႏွစ္ဦး ကာမစပ္ယွက္ျခင္း၊
၂။ မိခင္ျဖစ္မည့္သူ ဥတုလာၿပီးစ ျဖစ္ျခင္း၊
၃။ ပဋိသေႏၶေနမည့္သူက အဆင္သင့္ျဖစ္ျခင္း ဟူေသာ အေၾကာင္းသံုးခ်က္ ျပည့္စံုဖို႔ လိုသည္။ (မဟာတဏွာသခၤယသုတ္) ဗုဒၶဘာသာတစ္ဦးျဖစ္ေန၍လား မသိ၊ အလြန္သဘာ၀က်ေသာ အဆိုတစ္ခုဟု ယူဆမိသည္။ ဟုတ္ပါၿပီ။ မည္သို႔ေသာအေၾကာင္းႏွင့္ျဖစ္ေနပါေစ.. ေသခ်ာသည္က ယခု ကၽြႏ္ုပ္တို႔ လူျဖစ္လာၾကေပၿပီ။
လူဆိုသည္မွာ သက္မဲ့အရာ၀တၳဳမ်ားကဲ့သို႔ မဟုတ္၊ သူ႕တြင္ ခံစားတတ္ေသာ၊ ေတြးၾကံတတ္ေသာ၊ ဆံုးျဖတ္တတ္ေသာ စိတ္..ဆိုေသာအရာ ပါရွိသည္။ စိတ္ဟူသည္ ေျပာလိုက္သည္က တစ္လံုးတည္းျဖစ္ေသာ္လည္း ဗီဇႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ကိုလိုက္၍ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကဲြျပားသည္။ စိတ္ကဲြျပားသျဖင့္ ခံစားခ်က္ေတြ ကဲြျပားသြားသည္။ ခံစားခ်က္မ်ား ကဲြျပားသြားသျဖင့္ ခံယူခ်က္ေတြ ကဲြျပားသြားသည္။ ခံယူခ်က္ေတြ ကဲြျပားသြားသျဖင့္ ျပဳမႈလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ ကဲြျပားသြားသည္။ ျပဳမူလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား ကဲြျပားသြားသျဖင့္ ပန္းတိုင္မ်ား သို႔မဟုတ္ ဆိုက္ေရာက္ရာ ဘ၀အေျခအေနမ်ားလည္း ကဲြျပားသြားေလေတာ့သည္။
ထိုထို ကဲြျပားခ်က္မ်ားရွိေနလင့္ကစား လူသည္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ကင္းကင္းကြာကြာ မေနတတ္ၾက။ အေျခခံအားျဖင့္ ေပါင္းစည္းညီညြတ္စြာ ေနလိုၾကသည္။ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံၾကသည္။ မတူညီေသာစိတ္၊ ကဲြျပားေသာခံစားခ်က္ႏွင့္ ျခားနားေသာပန္းတိုင္တို႔အၾကား ညီညြတ္စြာေပါင္းစည္းေရးအတြက္ တာ၀န္မ်ား ခ်မွတ္လိုက္ၾကသည္။
“ဒါက မင္းတာ၀န္၊ ဒါက ငါ့တာ၀န္၊ ဒါက ဆရာ့တာ၀န္၊ ဒါက တပည့္တာ၀န္၊ ဒါက မိဘတာ၀န္၊ ဒါက သားသမီးတာ၀န္၊ ဒါက လင့္တာ၀န္၊ ဒါက မယားတာ၀န္၊ ဒါက ဆရာ့ (ၾကည္ညိဳခံဆရာ) တာ၀န္၊ ဒါက ဒကာ့တာ၀န္…..”
လူဆိုသည္မွာ ေမြးလာၿပီဆိုကတည္းက သားသမီးဟူ၍ ျဖစ္လာသျဖင့္ သားသမီးတာ၀န္က ပါလာသည္။ သားသမီးမွသည္ တပည့္ျဖစ္လာမည္၊ တပည့္တာ၀န္။ ထိုမွ ဆရာျဖစ္လာမည္၊ ဆရာ့တာ၀န္။ ထိုမွ မိဘျဖစ္လာမည္၊ မိဘတာ၀န္။ ထိုမွ ဒကာျဖစ္လာမည္၊ ဒကာ့တာ၀န္။ ဆိုေတာ့…. တာ၀န္ႏွင့္လူသားကို မည္သူက ခဲြျခားေပးႏိုင္ပါမည္လဲ။ မည္သည့္တန္ခိုးရွင္ကမွ ခြဲျခားပစ္၍ မရ။ တာ၀န္ႏွင့္လူသားသည္ ေခါင္းႏွင့္ပန္းပမာ တပူးတဲြတဲြ ျဖစ္တည္ေနရေလသည္။
တာ၀န္ႏွင့္လူသား ခဲြျခားမရတာေတာ့ ဟုတ္ပါၿပီ။ “တာ၀န္ဆိုတာ ဘာလဲ”။ တာ၀န္ဆိုသည္ကို မည္သူက ပညတ္ေပးသနည္း။ သတ္မွတ္ေပးသနည္း။ မည္သူသတ္မွတ္ေပးေသာ တာ၀န္ကသာ တကယ္ထမ္းေဆာင္ရမည့္တာ၀န္ျဖစ္ၿပီး မည္သူသတ္မွတ္ေပးေသာတာ၀န္က မထမ္းေဆာင္သင့္ေသာတာ၀န္ ျဖစ္ေနသနည္း။ ဥပမာအားျဖင့္ လူ႔တာ၀န္။ လူသားတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ မည္သို႔ေသာတာ၀န္ေတြကို ထမ္းေဆာင္မွ လူ႕တာ၀န္ေက်ပြန္သည္ဟု ဆိုႏိုင္မည္နည္း။ ဥပမာ မိဘႏွစ္ပါး။ မည္သို႔ေသာတာ၀န္မ်ားကို ေက်ပြန္မွ မိဘတာ၀န္ေက်ပြန္မည္နည္း။
တစ္ဖန္ စဥ္းစားစရာ ရွိသည္မွာ… တာ၀န္ဟူသည္ အရွိတရားေလာ သို႔မဟုတ္ ဖန္တီးထည့္သြင္းထားရေသာ ပညတ္တရားတစ္ခုေလာ။ ဥပမာအားျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာက သိဂၤါေလာ၀ါဒစေသာာ သုတ္တို႔ျဖင့္ မေကာင္းျမစ္တား၊ ေကာင္းရာညႊန္လစ္…စေသာ မိဘတာ၀န္မ်ားကို ေဖာ္ျပေပးသည္။ ထိုသို႔ ျမတ္စြာဘုရားက သတ္မွတ္ေပးသျဖင့္ မိဘမ်ားတြင္ တာ၀န္ရွိလာသေလာ။ သို႔မဟုတ္ ျမတ္စြာဘုရားေဟာသည္ျဖစ္ေစ၊ မေဟာသည္ျဖစ္ေစ… ထိုတရားငါးပါးကိုသည္ မျဖစ္မေန ထမ္းေဆာင္သင့္ေသာတာ၀န္မ်ား ျဖစ္သေလာ။ အျမင္အမ်ိဳးေတာ့ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မည္။
ခရစ္ယာန္ကလည္း ခရစ္ေတာ္ညႊန္ျပေသာ မိဘတာ၀န္၊ အစၥလာဟ္ဘာသာကလည္း မိုဟာမက္ေဟာၾကားေသာ မိဘတာ၀န္၊ ကြန္ျဖဴးရွပ္ဘာသာကလည္း ကြန္ျဖဴးရွပ္ညႊန္ျပေသာ မိဘတာ၀န္။ ဘာသာမဲ့ကလည္း သူကိုယ္တိုင္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ မိဘတာ၀န္…..။ အသီးအသီး ပညတ္ထားၾကလိမ့္မည္။ သို႔ဆိုလွ်င္ တာ၀န္ဟူသည္ အရွိတရားမဟုတ္။ သတ္မွတ္ပညတ္ထားခ်က္တစ္ခုသာ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုရေပမည္။
သို႔ရာတြင္ ဤေနရာတြင္ တာ၀န္မ်ားကို မည္သို႔ေသာစံႏႈန္းမ်ားျဖင့္ သတ္မွတ္ထားၾကသနည္း။ ဒႆနပညာရွင္မ်ားက တာ၀န္မ်ားသတ္မွတ္မႈတြင္ အေၾကာင္းတရားအေျခခံႏွစ္ရပ္ကို ဆဲြထုတ္ျပသည္။
၁။ အျပဳအမူတစ္ခု၏ အက်ိဳးဆက္ကို ၾကည့္ျခင္း၊
၂။ အျခားစံႏႈန္းတစ္ခုခုကို ၾကည့္ျခင္း။
တာ၀န္ေတြကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ပညတ္ေပးထားသနည္း။ ေလာကေကာင္းက်ိဳး၊ ပတ္၀န္းက်င္ေကာင္းက်ိဳး၊ မိမိေကာင္းက်ိဳးဟူေသာ အက်ိဳးဆက္မ်ားကို ၾကည့္၍ သတ္မွတ္ေပးထားသည္ဟု ဆိုသည္။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးက အက်ိဳးဆက္ကို ပဓာနမထား။ လက္ရွိအေျခအေနႏွင့္အခ်ိန္အခါကို မိမိဉာဏ္ျဖင့္ စဥ္းစားဆင္ျခင္သည္။ “ဒီလိုလုပ္ရင္ ဒီလိုျဖစ္မယ္။ ဒါကိုလုပ္မွ ဒီကိစၥက ၿပီးေျမာက္မယ္”စသည္ျဖင့္ မိမိယူဆသတ္မွတ္ထားခ်က္အရ တာ၀န္ေတြကို ပညတ္လိုက္သည္။
လူနာငါးေယာက္ႏွင့္ ေဒါက္တာတစ္ဦးကို ဥပမာအျဖစ္ ျပသည္။ ေဆးခန္းတစ္ခုတြင္ လူနာငါးေယာက္ေရာက္လာသည္ဆုိပါစို႔။ ငါးေယာက္တြင္ ေလးေယာက္က ေက်ာက္ကပ္၊ ႏွလံုးစသည့္ အစားထိုးကုသမႈမ်ား ျပဳလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ေနသည္။ တစ္ေယာက္ကေတာ့ ဒဏ္ရာအနာတရ အၾကီးအက်ယ္မျဖစ္၊ အေကာင္းပကတိနီးပါး ျဖစ္သည္။ ဆရာ၀န္၏တာ၀န္သည္ တတ္ႏိုင္သမွ် လူနာမ်ားကို အသက္ရွင္ေအာင္ ကုသေပးဖို႔ ျဖစ္သည္။ ဤကိစၥတြင္ ဆရာ၀န္အေနျဖင့္ သက္သာေနသူ၏ ေက်ာက္ကပ္၊ ႏွလံုးစသည္တို႔ျဖင့္ လူနာေလးေယာက္တို႔၏ အသက္ကို ကယ္တင္ႏိုင္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ “ေလးေယာက္ကို အေသခံမလား၊ သက္သာေနသူကို အေသခံမလား”ဆိုေသာ ျပႆနာ၀င္လာသည္။ အျခားနည္းလမ္းက ေရြးစရာမရွိ။ သက္သာေနသူကို အသက္ရွင္ခြင့္ေပးလိုက္လွ်င္ က်န္ေလးေယာက္က ေသမည္။ ေလးေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ သို႔မဟုတ္ အသက္ေလးေခ်ာင္းႏွင့္ အသက္တစ္ေခ်ာင္း….မည္သည္ကို ေရြးရပါအံ့နည္း။
နံပါတ္ ၁-အက်ိုးဆက္ကိုသာ ၾကည့္သူက လူေလးေယာက္၏ အသက္သည္ လူတစ္ေယာက္၏အသက္ထက္ ပိုတန္ဖိုးၾကီးသည္။ သို႔မဟုတ္ အသက္ေလးေခ်ာင္းသည္ အသက္တစ္ေခ်ာင္းထက္ ပို၍ လူ႕ေလာကအက်ိဳးကို သယ္ပိုးနိုင္သည္။ လူတစ္ေယာက္၏လုပ္ႏိုင္စြမ္းအားႏွင့္ အက်ိဳးစီးပြားထက္ လူေလးေယာက္၏ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းႏွင့္ အက်ိဳးစီးပြားက ပို၍ သာလြန္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလးေယာက္ကို အသက္ရွင္ေအာင္ကုသၿပီး တစ္ေယာက္ကိုေတာ့ အဆံုး႐ႈံးခံလိုက္ဖို႔ ေျပာလိုက္မွာ ေသခ်ာသည္။
နံပါတ္ ၂- အျခားစံႏႈန္းတစ္ခုခုကို မူတည္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို ဆံုးျဖတ္သူကေတာ့ ဤအျမင္ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္သည္။ အသက္ရွင္ခြင့္ရွိေနေသာလူတြင္ လူသားတစ္ေယာက္၏ ကိုယ္ပိုင္အခြင့္အေရး ရွိေနသည္။ သူသည္ ကံေကာင္းေထာက္မစြာျဖင့္ ဒဏ္ရာ အၾကီးအက်ယ္မရခဲ့။ လူေလးေယာက္၏စြမ္းအားေလာက္ ၾကီးမားမႈမရွိႏိုင္ေသာ္လည္း သူ႕တြင္ ကိုယ္ပိုင္အသက္ရွင္ခြင့္က ရွိေနသည္။ ဆရာ၀န္သည္ အထက္ပါ အခ်က္ ၂-ခ်က္အနက္ မည္သည့္အခ်က္ျဖင့္ ဆံုးျဖတ္မည္နည္း။
အက်ိဳးဆက္ကိုသာ ၾကည့္ပါက ေလးေယာက္ကို အသက္ရွင္ေစၿပီး တစ္ေယာက္ကို လက္လႊတ္ပစ္လိုက္မိမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ အမွတ္ ၂-အခ်က္ျဖင့္ စဥ္းစားလိုက္ျပန္လွ်င္ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္၏ တာ၀န္၊ အက်င့္…စသည့္ စံႏႈန္းမ်ားက သူ႕ကို တိုက္ခိုက္ၾကေတာ့မည္။ ေလာကျပႆနာမ်ားတြင္လည္း ထိုကဲ့သို႔ ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ျဖစ္ေစေသာ ကိစၥရပ္မ်ားစြာ ရွိေလသည္။
ဆရာ၀န္၏ ကိုယ္က်င့္ႏွင့္တာ၀န္ကို မည္ကဲ့သို႔ သတ္မွတ္ေပးမည္နည္း။ သူေလးစားအားက်ရာ၊ သူတိမ္းညြတ္ရာ ပတ္၀န္းက်င္လႊမ္းမိုးမႈမ်ား၊ သူကိုးကြယ္ရာ ဘာသာတရား…..စေသာ အရာမ်ားက သတ္မွတ္ျပဓာန္းေပးလိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ တာ၀န္ႏွင့္လူ၏ ျပဳမႈခ်က္ဆိုင္ရာ ကိုယ္က်င့္တရားက တရားေသမေျပာႏိုင္ေသာ ပညတ္တရားတစ္ခုသာ ျဖစ္ေနျပန္ပါသည္။ ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာ စံႏႈန္းမ်ားအေပၚမူတည္၍ လူတို႔၏ တာ၀န္သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကလည္း ကဲြျပားေနပါလိမ့္မည္ ျဖစ္ေလသည္။ သို႔ဆိုလွ်င္ လူတို႔၏ တာ၀န္ဆိုသည္ကို မည္သို႔ ပံုေသကားခ်မွတ္ယူႏိုင္ေသာ စံတစ္ခုမွ် မရွိေတာ့ၿပီေလာ။
ျပင္သစ္ႏိုင္ငံကို ဂ်ာမန္က အသဲအသန္ ထိုးစစ္ဆင္ေနခ်ိန္က ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ အေၾကာင္းေလးကလည္း စဥ္းစားစရာတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က လူငယ္တိုင္း လက္နက္ကိုင္ၿပီး စစ္ထဲ၀င္သည္။ တိုင္းျပည္ကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ လူတိုင္းစစ္ေျမျပင္သို႔ သြားေရာက္ၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ လူငယ္တစ္ေယာက္က စစ္ထဲ၀င္ၿပီး စစ္ေျမျပင္သို႔ သြားသင့္၊ မသင့္ အၾကီးအက်ယ္ ဆံုးျဖတ္ရခက္ေနသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သူ႕တြင္ ေရာဂါအသဲအသန္ျဖစ္ေနေသာ မိခင္အိုၾကီးက ရွိေနသည္။ ျပဳစုမည့္သူက မရွိ။ သူသာ စစ္ေျမျပင္သြားၿပီး မိခင္အိုၾကီးကို မျပဳစုလွ်င္ မိခင္အိုၾကီးခမ်ာ ေသဖို႔သာ ရွိေလသည္။ တစ္ဖက္တြင္ သူ႕လိုပဲ လူငယ္ေတြက အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးၿပီး စစ္ထဲမသြားၾကလွ်င္ အမိႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးမွာ တိုင္းတစ္ပါးလက္ေအာက္တြင္ က်႐ႈံးရေပေတာ့မည္။ မိဘအေပၚျပဳစုရမည့္ သားသမီးတာ၀န္ႏွင့္ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္း ျပဳသင့္ေသာ တိုင္းျပည္တာ၀န္။ မည္သည္ကို ေရြးရပါအံ့နည္း။
ဗုဒၶျမတ္စြာႏွင့္သူေတာ္စင္တို႔ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားအရ ေပးအပ္လာေသာ တာ၀န္အသီးသီးႏွင့္ မိမိသူတစ္ပါးခ်မ္းသာျခင္းဟူေသာ အက်ိဳးဆက္တို႔ကို မိမိအသိဉာဏ္ျဖင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္း လူသားပီသေအာင္ တစ္ဆင့္ခ်င္း တုိးပြားေအာင္ အားထုတ္ႏုိင္လွ်င္ ကဲြျပားေနေသာစံႏႈန္းမ်ားကို ဂ႐ုမစိုက္ဘဲ ဆက္လက္ေလွ်ာက္လွမ္းသြားႏိုင္မည္ဟု ထင္ျမင္ေနမိသည္။ ကိုယ္ေရြးလိုက္ေသာ စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ တာ၀န္မ်ားအတြက္ ေနာင္တမရဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ေနပါလိမ့္အံုးမည္။
အထက္ပါအေၾကာင္းမ်ားကို သူငယ္ခ်င္းကို ေျပာျပေတာ့ သူငယ္ခ်င္းက “တာ၀န္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျပတ္သားတဲ့ အျမင္ေတြ မပါဘူး”ဟု ဆိုသည္။ မိမိကလည္း “တာ၀န္ဆိုတာ ေနထိုင္ရာ၀န္းက်င္နဲ႔ ၾကိဳတင္သိရွိမႈမ်ားအရ ကဲြျပားေနတတ္ပံုကို မီးေမာင္းထိုးျပခ်င္႐ံုသက္သက္ပါ။ ျမင္ခ်င္သလို ျမင္၊ ေတြးခ်င္သလို ေတြးလို႔ ရတာေပါ့”ဟု ျပန္ေျပာလိုက္ရပါသည္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ တာ၀န္ဆိုင္ရာ အျမင္ေတြကေတာ့ ႐ႈပ္ေထြးစြာ ကဲြျပားေနပါလိမ့္အံုးမည္။
အရွင္ကုသလသာမိ(ေပ်ာ္ဘြယ္)
