"ေရာဂါကုစား စိတ္စြမ္းအား"
စကၤာပူႏိုင္ငံ
"တိုပါးယိုး ျမန္မာဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္း" တြင္ "ဆရာေတာ္ ေဒါက္တာ အရွင္
နႏၵမာလာ" - "သီတဂူ ဗုဒၶတကၠသိုလ္၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အဘိဓမၼ တကၠသိုလ္၊
အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶတကၠသိုလ္" တို႕၏ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ -
ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ "ေရာဂါကုစား စိတ္စြမ္းအား" တရားေတာ္ကို
ရပ္ေ၀းရပ္နီးမွ ညီအကို ေမာင္ႏွမမ်ား၊ တရားပြဲကို ေရာက္မလာႏိုင္ ခဲ့ၾကတဲ့
ညီအကို ေမာင္ႏွမမ်ားနဲ႔ တရားေတာ္မ်ားကို နာယူလိုတဲ့ ဆႏၵရွိတဲ့သူမ်ား
အားလံုးတို႔ အတြက္ "ႏွစ္သစ္ကူးလက္ေဆာင္မြန္" အျဖစ္ မွ်ေ၀ ေပးလိုက္ပါတယ္။
ခႏၶာရလာတာနဲ႔ ေရာဂါ/ေ၀ဒနာ/ဒုကၡ ရလာတာပဲ။ ျမတ္စြာဘုရားက ခႏၶာ ရတယ္ဆိုတာ ေရာဂါရလာတာပဲလို႔ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တယ္။
ဘ၀ကို အမွန္အတိုင္း မျမင္ရင္ - ဘ၀ကိုတြယ္တာတယ္၊ ေကာင္းတယ္ ထင္လို႕ ရခ်င္တယ္။ ခႏၶာရဲ႕ သဘာ၀ ကို အမွန္အတိုင္း သိသြားရင္ ဒုကၡေတြ၊ ေရာဂါေတြ ရလာတတယ္ - ဆိုတာ သိလာမယ္။
ခႏၶာကိုယ္မွာ နာက်င္ကိုက္ခဲတာ၊ အဆင္မေျပတာမွန္သမွ်ကို "ေရာဂ" လို႔ေခၚတယ္။ "ေလ်ာင္း၊ ထိုင္၊ ရပ္၊ သြား" ဆိုတဲ့ အေနအထိုင္ေလးမ်ဳိးကို အဆင္ေျပသလို ေျပာင္းေနလို႔ မသိသာေသာ္လည္း၊ ပံုစံတစ္မ်ဳိးတည္းကို အၾကာၾကီးေနၾကည့္ရင္ သိသာလာလိမ့္မယ္။
လူေတြမွာ ေရာဂါျဖစ္ပြားရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း (ဂ) မ်ဳိးရွိတယ္ -
ခႏၶာရလာတာနဲ႔ ေရာဂါ/ေ၀ဒနာ/ဒုကၡ ရလာတာပဲ။ ျမတ္စြာဘုရားက ခႏၶာ ရတယ္ဆိုတာ ေရာဂါရလာတာပဲလို႔ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တယ္။
ဘ၀ကို အမွန္အတိုင္း မျမင္ရင္ - ဘ၀ကိုတြယ္တာတယ္၊ ေကာင္းတယ္ ထင္လို႕ ရခ်င္တယ္။ ခႏၶာရဲ႕ သဘာ၀ ကို အမွန္အတိုင္း သိသြားရင္ ဒုကၡေတြ၊ ေရာဂါေတြ ရလာတတယ္ - ဆိုတာ သိလာမယ္။
ခႏၶာကိုယ္မွာ နာက်င္ကိုက္ခဲတာ၊ အဆင္မေျပတာမွန္သမွ်ကို "ေရာဂ" လို႔ေခၚတယ္။ "ေလ်ာင္း၊ ထိုင္၊ ရပ္၊ သြား" ဆိုတဲ့ အေနအထိုင္ေလးမ်ဳိးကို အဆင္ေျပသလို ေျပာင္းေနလို႔ မသိသာေသာ္လည္း၊ ပံုစံတစ္မ်ဳိးတည္းကို အၾကာၾကီးေနၾကည့္ရင္ သိသာလာလိမ့္မယ္။
လူေတြမွာ ေရာဂါျဖစ္ပြားရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း (ဂ) မ်ဳိးရွိတယ္ -
-
သည္းေျခ (အစာေခ်ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ အစာေခ်ရည္မ်ား)
-
သလိပ္ (ခႏၶာကိုယ္က အနံ႕ဆိုးေတြ လည္ေခ်ာင္းကေန အျပင္ျပန္ထြက္မလာေအာင္ တားဆီး ေပးထားတာ၊ ဥပမာေျပာရရင္ Toliet ထဲမွာ ေရခံထားတဲ့အတြက္ အိမ္သာ တြင္းထဲက အနံ႕ဆိုးေတြ အျပင္ျပန္မတက္လာ ႏိုင္သလိုမ်ဳိး)
-
ေလ (ေလ ၆ မ်ဳိးရွိတယ္၊ ရႈေနတဲ့ေလ၊ ေသြးထဲကေလ၊ အူထဲကေလ၊ အစာအိမ္ထဲကေလ၊ အေၾကာထဲကေလ၊ -- (က်န္တဲ့တစ္မ်ဳိးကို မွတ္ဖို႔ မမွီလိုက္ပါ)) ဒီေလ ေဖာက္ျပန္လာရင္ လည္း ေရာဂါျဖစ္တယ္
-
အထက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ သည္းေျခ၊ သလိပ္၊ ေလ သံုးမ်ဳိးေရာျပီး ျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္မ်ဳိး ေရာျပီးျဖစ္ေစ ေဖာက္ျပန္လာတဲ့ အခါ။
-
ဥတု - ေဖာက္ျပန္၊ အပူအေအး လြန္ကဲတဲ့ အခါ
-
အေနအထိုင္/အစားအေသာက္ - မဆင္ျခင္တဲ့ အခါ
-
မိမိေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ တျခားသူေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ထိခိုက္နာက်င္ တဲ့အခါ
-
ကံအက်ဳိးေပးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါ
ျဖစ္လာတဲ့ ေရာဂါရဲ႕ အေၾကာင္းရင္းကို မူတည္ျပီး ကံ၊ဥတု - စသည္တို႔ကို ျပင္ေပးရင္ ေရာဂါ သက္သာရာ ရႏိုင္တယ္။
ေရာဂါေတြ အားလံုးမွာ စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြက အမ်ားဆံုး ျဖစ္တယ္။ ေတြးျပီးပူတဲ့ အပူေတြက ေလ/သည္းေျခကို ေျပာင္းလဲေစတယ္၊ ေအးခ်မ္းေနတဲ့ ႏွလံုးသားကို ပူေလာင္ ေစတယ္။
ကိုယ္ေရာဂါ၊ စိတ္ေရာဂါ ႏွစ္မ်ဳိးမွာ ဘုရား၊ ရဟႏာၱေတြေတာင္ ကိုယ္ေရာဂါနဲ႕ မကင္းႏိုင္ၾကဘူး။ ဘုရား၊ ရဟႏာၱေတြမွာ စိတ္ေေရာဂါမရဘူး။ လူေတြမွာ စိတ္ေၾကာင့္ေရာဂါျဖစ္လာျပီဆိုရင္ စိတ္နဲ႔ျပန္ကုမွ အဆင္ေျပမယ္။ စိတ္ေရာဂါ တစ္ကယ္ေပ်ာက္ဖို႔ ဗုဒၶရဲ႕ နည္းလမ္းကို လိုက္နာ က်င့္သံုးမွ ရမယ္။
ရုပ္ခႏၶာကိုယ္ရလာတာနဲ႔ က်န္းမာတယ္လို႔ ေျပာလို႔ မရေတာ့ဘူး၊ အျမဲတမ္းေရာဂါျဖစ္ေနတယ္။ ဒါသဘာ၀ပဲ။ ကိုယ္မက်န္းမာေသာ္လည္း စိတ္က်န္းမာေနေအာင္ ၾကိဳးစားေနထိုင္မယ္၊ စိတ္မွာ အနာတရ မရေအာင္၊ စိတ္ေရာဂါ မရေအာင္ ေနထိုင္ႏိုင္ဖို႕ ပိုအေရးၾကီးတယ္ လို႔ ဘုရားက ေဟာခဲ့တယ္။
Meditation ဆိုတာ စိတ္ေရာဂါ မရေအာင္ က်င့္တာပဲ။
အေတာ္အသင့္ က်န္းမာေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ဟာ ရုပ္ခႏၶာမွာျဖစ္လာတဲ့ ေတာ္တန္ရံု ေရာဂါေတြကို သက္သာေစႏိုင္တယ္။ ေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္လာတယ္ဆိုတာနဲ႔ စိတ္ကို ကူးစက္သြား တတ္တယ္။ ဒီလို ရုပ္ခႏၶာေရာဂါရလာတဲ့အခါ စိတ္ကိုမကူးစက္ေအာင္၊ စိတ္မွာ ေရာဂါမရေအာင္ ကုစားတဲ့နည္းဟာ Meditation ပဲ။
စိတ္မွာ ေရာဂါကို ေကာင္းေအာင္ကုစားႏိုင္တဲ့ စြမ္းအားေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ အရွင္မဟာကႆပ ရဟႏာၱအရွင္ျမတ္ၾကီးဟာ ဗုဒၶရဲ႕ေဗာဇၥ်င္သုတ္ တရားေတာ္ကို နာၾကားရတဲ့ အခါမွာ ပီတိသေဗၼာဇၥ်င္ကို ခံစားရျပီး ျဖစ္လာတဲ့ ပီတိစိတ္က ေရာဂါကို က်န္းမာေစတတ္တဲ့ ရုပ္ေတြကို ထုတ္ေပးတဲ့ အတြက္ ျပန္လည္က်န္းမာလာတာပဲ။
ေရာဂါေတြ အားလံုးမွာ စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြက အမ်ားဆံုး ျဖစ္တယ္။ ေတြးျပီးပူတဲ့ အပူေတြက ေလ/သည္းေျခကို ေျပာင္းလဲေစတယ္၊ ေအးခ်မ္းေနတဲ့ ႏွလံုးသားကို ပူေလာင္ ေစတယ္။
ကိုယ္ေရာဂါ၊ စိတ္ေရာဂါ ႏွစ္မ်ဳိးမွာ ဘုရား၊ ရဟႏာၱေတြေတာင္ ကိုယ္ေရာဂါနဲ႕ မကင္းႏိုင္ၾကဘူး။ ဘုရား၊ ရဟႏာၱေတြမွာ စိတ္ေေရာဂါမရဘူး။ လူေတြမွာ စိတ္ေၾကာင့္ေရာဂါျဖစ္လာျပီဆိုရင္ စိတ္နဲ႔ျပန္ကုမွ အဆင္ေျပမယ္။ စိတ္ေရာဂါ တစ္ကယ္ေပ်ာက္ဖို႔ ဗုဒၶရဲ႕ နည္းလမ္းကို လိုက္နာ က်င့္သံုးမွ ရမယ္။
ရုပ္ခႏၶာကိုယ္ရလာတာနဲ႔ က်န္းမာတယ္လို႔ ေျပာလို႔ မရေတာ့ဘူး၊ အျမဲတမ္းေရာဂါျဖစ္ေနတယ္။ ဒါသဘာ၀ပဲ။ ကိုယ္မက်န္းမာေသာ္လည္း စိတ္က်န္းမာေနေအာင္ ၾကိဳးစားေနထိုင္မယ္၊ စိတ္မွာ အနာတရ မရေအာင္၊ စိတ္ေရာဂါ မရေအာင္ ေနထိုင္ႏိုင္ဖို႕ ပိုအေရးၾကီးတယ္ လို႔ ဘုရားက ေဟာခဲ့တယ္။
Meditation ဆိုတာ စိတ္ေရာဂါ မရေအာင္ က်င့္တာပဲ။
အေတာ္အသင့္ က်န္းမာေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ဟာ ရုပ္ခႏၶာမွာျဖစ္လာတဲ့ ေတာ္တန္ရံု ေရာဂါေတြကို သက္သာေစႏိုင္တယ္။ ေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္လာတယ္ဆိုတာနဲ႔ စိတ္ကို ကူးစက္သြား တတ္တယ္။ ဒီလို ရုပ္ခႏၶာေရာဂါရလာတဲ့အခါ စိတ္ကိုမကူးစက္ေအာင္၊ စိတ္မွာ ေရာဂါမရေအာင္ ကုစားတဲ့နည္းဟာ Meditation ပဲ။
စိတ္မွာ ေရာဂါကို ေကာင္းေအာင္ကုစားႏိုင္တဲ့ စြမ္းအားေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ အရွင္မဟာကႆပ ရဟႏာၱအရွင္ျမတ္ၾကီးဟာ ဗုဒၶရဲ႕ေဗာဇၥ်င္သုတ္ တရားေတာ္ကို နာၾကားရတဲ့ အခါမွာ ပီတိသေဗၼာဇၥ်င္ကို ခံစားရျပီး ျဖစ္လာတဲ့ ပီတိစိတ္က ေရာဂါကို က်န္းမာေစတတ္တဲ့ ရုပ္ေတြကို ထုတ္ေပးတဲ့ အတြက္ ျပန္လည္က်န္းမာလာတာပဲ။
စိတ္အသစ္ျဖစ္တိုင္း ကိုယ္မွာ ရုပ္အသစ္ေတြကို ျဖစ္ေစတယ္၊
ေဒါသစိတ္ျဖစ္ရင္ ေဒါသရုပ္ေတြ ျဖစ္လာတယ္၊ အဲဒီ ေဒါသရုပ္ေတြေၾကာင့္
"မ်က္ႏွာနီလာတာ၊ အသက္ရႈျမန္လာတာ၊ အသံက်ယ္လာတာ" ေတြျဖစ္လာတာကို
ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ေတြ႔ႏိုင္တယ္။
စိတ္ေအးခ်မ္းလာရင္လည္း ဒီလိုပဲ၊ ႏွလံုးသားေလးက ျငိမ္သက္၊ ေအးခ်မ္းလို႔ ေနတယ္။ ဒါကို “၀ိပႆနာ အက်င့္” နဲ႔ ရရွိႏိုင္တယ္။
စိတ္စြမ္းအားေတြ ရွိဖို႔ အေရးၾကီးတယ္။ စိတ္စြမ္းအားေတြ တက္လာတာနဲ႔အမွ် က်န္းမာေစတတ္တဲ့ ရုပ္ေတြတိုးပြားလာတယ္။
ေဗာဇၥ်င္ ဆိုတာ "ေဗာဓိအဂၤ" ဆိုတဲ့ စကားကေနလာတယ္။ “အသိဥာဏ္ရဲ႕ စြမ္းအင္ေတြ” လို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္။ ဒါေတြကို ျမင့္မားေအာင္လုပ္လိုက္တာနဲ႔ က်န္းမာေစတဲ့ ဆဲလ္ေတြ တိုးပြားလာ တယ္။
“ပဋာစာရီ” ဟာ ေသာကေၾကာင့္ အရူးဘ၀ ေရာခဲ့ရတယ္။ “လင္ေျမြကိုက္၊ ကေလးတစ္ေယာက္ကို စြန္ခ်ီ၊ ကေလးတစ္ေယာက္က ေရေမ်ာ၊ မိဘႏွစ္ပါးနဲ႔ ေမာင္ငယ္က အိမ္ျပိဳလို႔ ေသဆံုး” တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ရက္ပိုင္းအတြင္း မခ်ိမဆန္႔ၾကံဳေတြ႕လိုက္ရတဲ့ “ပဋာစာရီ” ၾကံဳေတြ႕လိုက္ရတဲ့ အပူမီးက ၾကီးမားလြန္းတဲ့ အတြက္ အရူးဘ၀ ေရာက္ခဲ့ရရွာတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶနဲ႔ ေတြ႕တဲ့ အခ်ိန္မွာ ကိုယ္မွာ အ၀တ္မရွိတာေတာင္ မသိေလာက္ေအာင္ ရူးေနရွာျပီ။ ျမတ္ဗုဒၶက ပဋာစာရီကို “သတၱ၀ါတစ္ခု၊ ဘ၀တစ္ခု အဆံုးသတ္ဖို႔ ေသရတဲ့ အခ်ိန္မွာ အဲဒီသူ ေသတာကို က်န္ေနတဲ့ ဘယ္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကမွ ကယ္တင္ႏိုင္ဖို႔ မရွိဘူး၊ ဒီသေဘာကို နားလည္ပါ၊ ျဖစ္ခဲ့တာေတြကို စဥ္းစားမေနပါနဲ႔ေတာ့၊ ဘ၀ရဲ႕ သဘာ၀အမွန္ကို နားလည္ပါ” စသည္ျဖင့္ တရားေဟာေတာ္မူတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ အသံေတာ္ကို ၾကားလိုက္ရခ်ိန္မွာပဲ ပဋာစာရီဟာ အသိျပန္၀င္လာတယ္။ စိတ္ေၾကာင့္ရူးတယ္ စိတ္နဲ႔ပဲ ျပန္ေကာင္းလာတယ္။
အသိဥာဏ္ရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ဟာ “သီလ - ကိုယ္က်င့္တရား” ကို အားကိုးပါ။ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းေအာင္လုပ္ျပီး “နိဗၺာန္” ကို တက္လွမ္းပါ။
လူေတြဟာ ဒုကၡေရာက္လာတဲ့ အခါမွာ စဥ္းစားဥာဏ္မရွိေတာ့ဘူး။ ေလာကၾကီးဟာ ဒုကၡ အစုအေ၀းၾကီးပါပဲ။ ဘ၀ဆိုတာ ဒီလိုပဲ ဒုကၡေတြခ်ည္းပဲျဖစ္တဲ့ အတြက္ ဒီသဘာ၀ကို စိတ္ပ်က္၊ ေၾကာက္ရံြ႕စရာ မလိုဘူး။ ကိုယ္က်င့္တရား မေကာင္းတဲ့သူ မေကာင္းတာေတြ လုပ္ေနတဲ့သူဟာ တျခားဘယ္သူမွ မသိဘူးဆိုရင္ေတာင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေတာ့ အသိဆံုးပါပဲ။
လူေတြ ေသၾကတဲ့အခါ -
- တခ်ဳိ႕က ျပံဳးျပီးေသၾကတယ္ ...
- တခ်ဳိ႕က ေအာ္ဟစ္ျပီး ေသတယ္ ...
- တခ်ဳိ႕က ရုန္းကန္ျပီး ေသတယ္ ...
- တခ်ဳိ႕က ေ၀ဒနာကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ နာက်င္ခံစားရျပီး ေသတယ္ ...
ဘ၀ တစ္ေလ်ာက္လံုး ကိုယ္က်င့္သံုးလာခဲ့တဲ့ ကိုယ္က်င့္တရားက ေသခါနီး အခ်ိန္မွာ ျပန္ေပၚလာတယ္။
ကိုယ္က်င့္သီလ ေကာင္းလာတဲ့ အခါမွာ ေဒါသမျဖစ္ေအာင္ ေနႏိုင္လာတယ္။ ေဒါသျဖစ္/ စိတ္ဆိုး လာျပီ ဆိုရင္လည္း ခ်က္ခ်င္းသိျပီး ဖယ္ရွားႏိုင္လာတယ္။
ထို႔အတူပဲ ကိုယ္က်င့္သီလ ေကာင္းလာတဲ့သူဟာ ေကာင္းတဲ့စိတ္ျဖစ္ေအာင္လည္း အျမဲ လုပ္ေနတယ္။ ျဖစ္လာတဲ့ ေကာင္းတဲ့စိတ္ကိုလည္း တိုးပြားေအာင္ အျမဲတမ္း ၾကိဳးစားေနထိုင္တယ္။
ဒီလိုေနမွ ဘ၀ေကာင္းလာမယ္၊ စိတ္စြမ္းအားေတြ ေကာင္းလာမယ္။ ဒါကို Right Effort “မွန္ကန္တဲ့ ၾကိဳးစားအားထုတ္မႈ” လို႔ေခၚတယ္။ “မွန္ကန္တဲ့ သတိ” Right Mindfulness အျမဲရွိျပီး ကိုယ္နဲ႔ မကြာ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ရမယ္။
(နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္တဲ့) ေကာင္းတဲ့ အာရံု တစ္ခုခုမွာ စိတ္ေလးက ျငိမ္သက္ေအာင္ ေနႏိုင္တဲ့ အခါမွာ Right Concentration “မွန္ကန္တဲ့ စူးစိုက္မႈ” ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ စိတ္ေရာဂါကင္းလာတာနဲ႔ အမွ် စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ႏွလံုးပူပန္မႈဆုိတာလည္း မရွိေတာ့ဘူး။
လူေတြက ကိုယ္ေရာဂါကိုပဲ အဓိက ကုစားေနၾကတယ္ ...
ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ ေတြက ႏွလံုးသားကို ပူေလာင္ခ်င္တိုင္း ပူေလာင္ေနေစတာကို မသိၾကဘူး၊ ကုလည္း မကုစားၾကဘူး ...
မဂၢင္ရွစ္ပါး စိတ္စြမ္းအားကို ျမွင့္တင္မွ စိတ္ေအးခ်မ္းမွာ၊ ႏွလံုးသားမွာ ျငိမ္းခ်မ္းမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ “၀ိပႆနာ အက်င့္” မဂၢင္ရွစ္ပါးကို ထူေထာင္ျပီး ဘ၀သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္၊ စိတ္မွာ ခြန္အားေတြရွိေအာင္ ၾကိဳးစားေနထိုင္ ေလ့က်င့္သြားႏိုင္ၾကပါေစ ...
စိတ္ေအးခ်မ္းလာရင္လည္း ဒီလိုပဲ၊ ႏွလံုးသားေလးက ျငိမ္သက္၊ ေအးခ်မ္းလို႔ ေနတယ္။ ဒါကို “၀ိပႆနာ အက်င့္” နဲ႔ ရရွိႏိုင္တယ္။
စိတ္စြမ္းအားေတြ ရွိဖို႔ အေရးၾကီးတယ္။ စိတ္စြမ္းအားေတြ တက္လာတာနဲ႔အမွ် က်န္းမာေစတတ္တဲ့ ရုပ္ေတြတိုးပြားလာတယ္။
ေဗာဇၥ်င္ ဆိုတာ "ေဗာဓိအဂၤ" ဆိုတဲ့ စကားကေနလာတယ္။ “အသိဥာဏ္ရဲ႕ စြမ္းအင္ေတြ” လို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္။ ဒါေတြကို ျမင့္မားေအာင္လုပ္လိုက္တာနဲ႔ က်န္းမာေစတဲ့ ဆဲလ္ေတြ တိုးပြားလာ တယ္။
“ပဋာစာရီ” ဟာ ေသာကေၾကာင့္ အရူးဘ၀ ေရာခဲ့ရတယ္။ “လင္ေျမြကိုက္၊ ကေလးတစ္ေယာက္ကို စြန္ခ်ီ၊ ကေလးတစ္ေယာက္က ေရေမ်ာ၊ မိဘႏွစ္ပါးနဲ႔ ေမာင္ငယ္က အိမ္ျပိဳလို႔ ေသဆံုး” တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ရက္ပိုင္းအတြင္း မခ်ိမဆန္႔ၾကံဳေတြ႕လိုက္ရတဲ့ “ပဋာစာရီ” ၾကံဳေတြ႕လိုက္ရတဲ့ အပူမီးက ၾကီးမားလြန္းတဲ့ အတြက္ အရူးဘ၀ ေရာက္ခဲ့ရရွာတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶနဲ႔ ေတြ႕တဲ့ အခ်ိန္မွာ ကိုယ္မွာ အ၀တ္မရွိတာေတာင္ မသိေလာက္ေအာင္ ရူးေနရွာျပီ။ ျမတ္ဗုဒၶက ပဋာစာရီကို “သတၱ၀ါတစ္ခု၊ ဘ၀တစ္ခု အဆံုးသတ္ဖို႔ ေသရတဲ့ အခ်ိန္မွာ အဲဒီသူ ေသတာကို က်န္ေနတဲ့ ဘယ္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကမွ ကယ္တင္ႏိုင္ဖို႔ မရွိဘူး၊ ဒီသေဘာကို နားလည္ပါ၊ ျဖစ္ခဲ့တာေတြကို စဥ္းစားမေနပါနဲ႔ေတာ့၊ ဘ၀ရဲ႕ သဘာ၀အမွန္ကို နားလည္ပါ” စသည္ျဖင့္ တရားေဟာေတာ္မူတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ အသံေတာ္ကို ၾကားလိုက္ရခ်ိန္မွာပဲ ပဋာစာရီဟာ အသိျပန္၀င္လာတယ္။ စိတ္ေၾကာင့္ရူးတယ္ စိတ္နဲ႔ပဲ ျပန္ေကာင္းလာတယ္။
အသိဥာဏ္ရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ဟာ “သီလ - ကိုယ္က်င့္တရား” ကို အားကိုးပါ။ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းေအာင္လုပ္ျပီး “နိဗၺာန္” ကို တက္လွမ္းပါ။
လူေတြဟာ ဒုကၡေရာက္လာတဲ့ အခါမွာ စဥ္းစားဥာဏ္မရွိေတာ့ဘူး။ ေလာကၾကီးဟာ ဒုကၡ အစုအေ၀းၾကီးပါပဲ။ ဘ၀ဆိုတာ ဒီလိုပဲ ဒုကၡေတြခ်ည္းပဲျဖစ္တဲ့ အတြက္ ဒီသဘာ၀ကို စိတ္ပ်က္၊ ေၾကာက္ရံြ႕စရာ မလိုဘူး။ ကိုယ္က်င့္တရား မေကာင္းတဲ့သူ မေကာင္းတာေတြ လုပ္ေနတဲ့သူဟာ တျခားဘယ္သူမွ မသိဘူးဆိုရင္ေတာင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေတာ့ အသိဆံုးပါပဲ။
လူေတြ ေသၾကတဲ့အခါ -
- တခ်ဳိ႕က ျပံဳးျပီးေသၾကတယ္ ...
- တခ်ဳိ႕က ေအာ္ဟစ္ျပီး ေသတယ္ ...
- တခ်ဳိ႕က ရုန္းကန္ျပီး ေသတယ္ ...
- တခ်ဳိ႕က ေ၀ဒနာကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ နာက်င္ခံစားရျပီး ေသတယ္ ...
ဘ၀ တစ္ေလ်ာက္လံုး ကိုယ္က်င့္သံုးလာခဲ့တဲ့ ကိုယ္က်င့္တရားက ေသခါနီး အခ်ိန္မွာ ျပန္ေပၚလာတယ္။
ကိုယ္က်င့္သီလ ေကာင္းလာတဲ့ အခါမွာ ေဒါသမျဖစ္ေအာင္ ေနႏိုင္လာတယ္။ ေဒါသျဖစ္/ စိတ္ဆိုး လာျပီ ဆိုရင္လည္း ခ်က္ခ်င္းသိျပီး ဖယ္ရွားႏိုင္လာတယ္။
ထို႔အတူပဲ ကိုယ္က်င့္သီလ ေကာင္းလာတဲ့သူဟာ ေကာင္းတဲ့စိတ္ျဖစ္ေအာင္လည္း အျမဲ လုပ္ေနတယ္။ ျဖစ္လာတဲ့ ေကာင္းတဲ့စိတ္ကိုလည္း တိုးပြားေအာင္ အျမဲတမ္း ၾကိဳးစားေနထိုင္တယ္။
ဒီလိုေနမွ ဘ၀ေကာင္းလာမယ္၊ စိတ္စြမ္းအားေတြ ေကာင္းလာမယ္။ ဒါကို Right Effort “မွန္ကန္တဲ့ ၾကိဳးစားအားထုတ္မႈ” လို႔ေခၚတယ္။ “မွန္ကန္တဲ့ သတိ” Right Mindfulness အျမဲရွိျပီး ကိုယ္နဲ႔ မကြာ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ရမယ္။
(နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္တဲ့) ေကာင္းတဲ့ အာရံု တစ္ခုခုမွာ စိတ္ေလးက ျငိမ္သက္ေအာင္ ေနႏိုင္တဲ့ အခါမွာ Right Concentration “မွန္ကန္တဲ့ စူးစိုက္မႈ” ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ စိတ္ေရာဂါကင္းလာတာနဲ႔ အမွ် စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ႏွလံုးပူပန္မႈဆုိတာလည္း မရွိေတာ့ဘူး။
လူေတြက ကိုယ္ေရာဂါကိုပဲ အဓိက ကုစားေနၾကတယ္ ...
ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ ေတြက ႏွလံုးသားကို ပူေလာင္ခ်င္တိုင္း ပူေလာင္ေနေစတာကို မသိၾကဘူး၊ ကုလည္း မကုစားၾကဘူး ...
မဂၢင္ရွစ္ပါး စိတ္စြမ္းအားကို ျမွင့္တင္မွ စိတ္ေအးခ်မ္းမွာ၊ ႏွလံုးသားမွာ ျငိမ္းခ်မ္းမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ “၀ိပႆနာ အက်င့္” မဂၢင္ရွစ္ပါးကို ထူေထာင္ျပီး ဘ၀သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္၊ စိတ္မွာ ခြန္အားေတြရွိေအာင္ ၾကိဳးစားေနထိုင္ ေလ့က်င့္သြားႏိုင္ၾကပါေစ ...
by
http://bbfse.org
