ကိစၥတစ္စံုတရာ သို႔မဟုတ္ တစ္စံုတစ္ဦးႏႇင့္ ဆက္စပ္ေသာအခါ လာရာကိုလည္း ၾကည့္ၾကသည္။ အလားအလာကိုလည္း မႇန္းဆၾကသည္။ အလားအလာကို မႇန္းဆျခင္းသည္ လားရာကုိ သိလိုမႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ပီဘိ မည္သည့္အရာမဆုိ လာရာက လည္း အေရးႀကီးသည္။ လားရာကလည္း အေရးႀကီးသည္။ အလားအလာကလည္း အေရးႀကီးသည္။ အက်ဳိးလို၍ ေညာင္ေရေလာင္း ဟူသည္မႇာလည္း အလားအလာကို အေလးဂ႐ုျပဳေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အဆိပ္ပင္ကို ေရမေလာင္း ဟူသည္မႇာလည္း အလားအလာကို အဓိကထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အမ်ားစုသည္ အလားအလာကို ပဓာနထားေသာေၾကာင့္ ေျမစမ္း ခရမ္းပ်ဳိးရသည္မ်ဳိးကုိ ျဖစ္ႏုိင္လွ်င္ ေရႇာင္ရႇားလိုၾကသည္။
႐ုပ္နာမ္ႏႇစ္ပါး တစ္ဆက္တည္း ဆက္ကာဆက္ကာ ဆက္၍စပ္၍ ျဖစ္ေနျခင္းကို ''သံသရာ''ဟု ေခၚရသည္။ ထိုသံသရာသည္ အနမတဂၢ သံသရာ ျဖစ္၏။ အဓိပၸာယ္က မသိအပ္ေသာ အစ ရႇိေသာ သံသရာ၊ အစကို မသိႏိုင္ေသာ သံသရာ၊ ဘုရားရႇင္သည္ သံသရာ၏ အစကို ၾကည့္ေသာအခါ အစကုိ မေတြ႕ရ၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ ''အနမတဂၢသံသရာ''ဟုသာ မိန္႔ခဲ့သည္။ သံသရာ၏အစသည္ အ၀ိဇၨာႏႇင့္တဏႇာဟုသာ ဆိုႏုိင္သည္။ ထို႔ထက္ပုိ၍ ရႇာလို႔မေတြ႕။
လူနတ္ျဗဟၼာ သတၲ၀ါ တုိ႔သည္ သံသရာ ေရအလ်ဥ္ေၾကာ၌ ေမ်ာပါေနၾကေသာ ဒုကၡသည္မ်ား ျဖစ္ၾက၏။ သက္ညႇာစြာေျပာေတာ့ သံသရာခရီးသည္။ သံသရာခရီးသြားမ်ား ျဖစ္ၾက၏။ မိမိတုိ႔သည္ ကံေကာင္းေထာက္မစြာ လူရယ္လို႔ ျဖစ္ကာ လူ႕ေလာကထဲသို႔ ေရာက္လာခဲ့ၾက၏။ မိဘ၊ အစ္ကို၊ အစ္မ စသူတို႔၏ ျပဳစုေစာင့္ေရႇာက္မႈျဖင့္ လူလားေျမာက္ခဲ့သည္။ လူ႕သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္၏ ေတာင္းဆုိမႈေၾကာင့္ ပညာေတြ သင္ၾကရသည္။ ဥစၥာေတြ ရႇာၾကရသည္။
ဂုဏ္ေတြ၊ လာဘ္ေတြ၊ ပကာသနေတြ၊ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားမႈေတြ ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ၾကရသည္။ အမ်ားနည္းတူ ႐ုန္းကန္ႀကိဳးစား၊ ဘ၀တစ္ခုထူေထာင္။
ဂုဏ္ေတြ၊ လာဘ္ေတြ၊ ပကာသနေတြ၊ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားမႈေတြ ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ၾကရသည္။ အမ်ားနည္းတူ ႐ုန္းကန္ႀကိဳးစား၊ ဘ၀တစ္ခုထူေထာင္။
အခ်ိန္တန္လ်င္ေတာ့ အိမ္ျပန္ၾကရဦးမည္။ သို႔ေသာ္ ကိုယ့္အိမ္က ဘယ္၀ယ္ဘယ္ဆီ ဘယ္ရပ္ဘယ္ဌာနီ ဟူ၍ ဘယ္သူမႇ ေရေရရာရာ မသိ။ ရက္ကန္းသည္မေလးကို ဘုရားရႇင္က ''သမီး...ဘယ္ကလာခဲ့တာလဲ''ဟု ေမးေတာ့''မသိပါဘုရား...''ဟု ေျဖခဲ့သည္။ သူမချမာ လာရာကို မသိရႇာ၊ ဘုရားက ဆက္ၿပီးေတာ့ ''ဘယ္ကုိ သြားမႇာလဲ''ဟု ေမးေတာ့ ''မသိပါဘုရား''ဟုပဲ ေျဖႏုိင္သည္။ သူမချမာ လားရာကိုလည္း မသိရႇာ၊ လားရာကိုမသိေတာ့ အလားအလာကိုလည္း မျမင္ႏိုင္ဘဲ ရိႇေတာ့သည္။ အမ်ားစုလည္း ေမးလာခဲ့လွ်င္ ရက္ကန္းသည္မေလးလိုသာ ေျဖၾကရလိမ့္မည္။
အ႒ကထာ ဆရာကေတာ့ ေမ့ေမ့ေလ်ာ့ေလ်ာ့ ေပါ့ေပါ့ဆဆ ေနသူတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္အိမ္ကား အပါယ္ေလးပါးသာ ျဖစ္သည္ဟု မိန္႔ခဲ့၏။ အသိၪာဏ္ဦးမစီး၊ ေမာဟအားႀကီး၊ ေမ့ေမ့ေလ်ာ့ေလ်ာ့ေန၊ ေပါ့ေပါ့ဆဆ လုပ္သူတုိ႔၏ လားရာကား အပါယ္ေလးပါးမႇတပါး အျခား မရိႇေခ်။
ဘာတစ္ခုမွ် မေသခ်ာ မေရရာ လႇသည့္ ဘ၀မ်ဳိးမႇာ မေရရာ မေသခ်ာေသာ အလုပ္ေတြကို လုပ္ေနၿပီး ေရႇ႕ဆက္ေလွ်ာက္ရမည့္ ဘ၀သံသရာ ခရီးကလည္း ဘာမွ် ေရေရရာရာ ေသေသခ်ာခ်ာ မရႇိေတာ့ ထို႔ထက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ကင္းမဲ့သည့္ ဘ၀ကား မရႇိေတာ့ေခ်။ အမႇန္ကို မျမင္ႏိုင္တာ၊ မျမင္ရတာ ေတာ္ေတာ္ခက္လႇသည္၊ ျမင္ပါေသာ္လည္း မျမင္ခ်င္ဟန္ေဆာင္၍ ေနရထုိင္ရတာ မအီမသာ ရႇိလႇသည္။ မခ်စ္ေသာ္လည္း ေအာင့္ကာနမ္းရသည့္ဘ၀ ေတာ္ေတာ္ဆုိးသည့္ ဒုကၡ။(အပၸိေယဟိ သမၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ)
လူ႕ဘ၀ေလး ေရာက္တုန္းေရာက္ခုိက္ လာလမ္းကို မျပန္ရေသးမီ အခ်ိန္ပိုင္းအတြင္း အမ်ားစုဆိုသည့္ အမ်ားစုႀကီးမႇာျဖင့္ ေအးေအးေလး ေနရလား၊ မေနရ၊ သက္သက္သာသာေလး ေနရလား၊ မေနရ၊ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာေလး ေနရလား၊ မေနရ၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ႏႇင့္ ေနရလား၊ မေနရ၊ ဘယ္မႇာလဲ လူ႕စည္းစိမ္၊ ဘယ္မႇာလဲ လူ႕ခ်မ္းသာ၊ ေစ့ေစ့ေတြးက ေရးေရးေပၚပါလိမ့္မည္။
ဘာတစ္ခုမွ် မေသခ်ာ မေရရာ လႇသည့္ ဘ၀မ်ဳိးမႇာ မေရရာ မေသခ်ာေသာ အလုပ္ေတြကို လုပ္ေနၿပီး ေရႇ႕ဆက္ေလွ်ာက္ရမည့္ ဘ၀သံသရာ ခရီးကလည္း ဘာမွ် ေရေရရာရာ ေသေသခ်ာခ်ာ မရႇိေတာ့ ထို႔ထက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ကင္းမဲ့သည့္ ဘ၀ကား မရႇိေတာ့ေခ်။ အမႇန္ကို မျမင္ႏိုင္တာ၊ မျမင္ရတာ ေတာ္ေတာ္ခက္လႇသည္၊ ျမင္ပါေသာ္လည္း မျမင္ခ်င္ဟန္ေဆာင္၍ ေနရထုိင္ရတာ မအီမသာ ရႇိလႇသည္။ မခ်စ္ေသာ္လည္း ေအာင့္ကာနမ္းရသည့္ဘ၀ ေတာ္ေတာ္ဆုိးသည့္ ဒုကၡ။(အပၸိေယဟိ သမၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ)
လူ႕ဘ၀ေလး ေရာက္တုန္းေရာက္ခုိက္ လာလမ္းကို မျပန္ရေသးမီ အခ်ိန္ပိုင္းအတြင္း အမ်ားစုဆိုသည့္ အမ်ားစုႀကီးမႇာျဖင့္ ေအးေအးေလး ေနရလား၊ မေနရ၊ သက္သက္သာသာေလး ေနရလား၊ မေနရ၊ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာေလး ေနရလား၊ မေနရ၊ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ႏႇင့္ ေနရလား၊ မေနရ၊ ဘယ္မႇာလဲ လူ႕စည္းစိမ္၊ ဘယ္မႇာလဲ လူ႕ခ်မ္းသာ၊ ေစ့ေစ့ေတြးက ေရးေရးေပၚပါလိမ့္မည္။
တျဖည္းျဖည္းႏႇင့္ ပတ္သက္မႈေတြ စပ္ယႇက္မႈေတြက တိုးလာ၊ သိမ္းပိုက္မႈ၊ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကမ်ားလာ၊ ခ်စ္စရာေတြက တိုးလာ၊ အခ်စ္ေတြကပြားလာ၊ ေခါင္းထဲထည့္ရတာေတြက မႏုိင္မနင္း ျဖစ္လာ၊ ေႏႇာင္ႀကိဳး အထပ္ထပ္ ခ်ည္မိ၊ တုပ္မိလ်က္ ျဖစ္သြား၊ အမယ္ဘုတ္ ဇာတ္ထုပ္ကို သူခင္း၊ မိုးလင္းေအာင္သူက၊ မရႇိခင္ကေတာင့္တ၊ ရႇိျပန္ေတာ့ေၾကာင့္ၾက၊ ေလာဘေဒါသေတြကႀကီး၊ ေသာကေမာဟေတြက ဖိစီး၊ ဣႆာ မစၧရိယေတြက အားႀကီး၊ ေဒါမနႆမီးေတြက တၿငီးၿငီး၊ ပူလိုက္သည့္ ျဖစ္ျခင္း၊ ေလာင္လုိက္သည့္ ျဖစ္ျခင္း၊ တကယ္ေတာ့ ဘ၀ဆုိသည္မႇာ ကိေလသာ မီးလွ်ံမ်ား တဟုန္းဟုန္း စြဲေလာင္ေနသည့္ မီးေလာင္ကြင္းမွ်သာ။(သဗၺံ ဘိကၡေ၀ အာဒိတၲံ)
ၿပံဳးစရာေတြ႕က ၿပံဳးလိုက္ၾက၊ ရယ္စရာေတြ႕က ရယ္လိုက္ၾက၊ မဲ့စရာေတြ႕က မဲ့လိုက္ၾက၊ မုန္းစရာေတြ႕က မုန္းလိုက္ၾက၊ မလိုတစ္မ်ိဳး၊ လိုတစ္မ်ဳိး၊ မလိုေတာ့ ေဒါသ၊ လိုေတာ့ ေလာဘ၊ ပုထုဇဥ္ အ႐ူးဘ၀၊ ပံုစံ အမ်ဳိးမ်ဳိးႏႇင့္သူက၊ တစ္ခါတေလေတာ့ ဇာတ္လိုက္ (မင္းသား၊ မင္းသမီး)၊ တစ္ခါတေလေတာ့ ဗီလိန္၊ တစ္ခါတေလေတာ့ လူၾကမ္း၊ တစ္ခါတေလေတာ့ လူရႊင္ေတာ္၊ လူျပက္၊ (အမ်ားစုကေတာ့ လူပ်က္) ဘ၀ဇာတ္ခံုေပၚမႇာ အခန္းက႑ မ်ဳိးစံုေအာင္ သ႐ုပ္ေဆာင္ျပခဲ့ရသည္။ ကံကုန္လို႔ မိုးခ်ဳပ္၊ တြဲေရႊလက္ကို ျဖဳတ္လိုက္ရေတာ့ အေဖာ္မပါ တစ္ကုိယ္တည္း ကိုယ့္ခရီး ကိုယ္ဆက္ရေလသည္။
ၿပံဳးစရာေတြ႕က ၿပံဳးလိုက္ၾက၊ ရယ္စရာေတြ႕က ရယ္လိုက္ၾက၊ မဲ့စရာေတြ႕က မဲ့လိုက္ၾက၊ မုန္းစရာေတြ႕က မုန္းလိုက္ၾက၊ မလိုတစ္မ်ိဳး၊ လိုတစ္မ်ဳိး၊ မလိုေတာ့ ေဒါသ၊ လိုေတာ့ ေလာဘ၊ ပုထုဇဥ္ အ႐ူးဘ၀၊ ပံုစံ အမ်ဳိးမ်ဳိးႏႇင့္သူက၊ တစ္ခါတေလေတာ့ ဇာတ္လိုက္ (မင္းသား၊ မင္းသမီး)၊ တစ္ခါတေလေတာ့ ဗီလိန္၊ တစ္ခါတေလေတာ့ လူၾကမ္း၊ တစ္ခါတေလေတာ့ လူရႊင္ေတာ္၊ လူျပက္၊ (အမ်ားစုကေတာ့ လူပ်က္) ဘ၀ဇာတ္ခံုေပၚမႇာ အခန္းက႑ မ်ဳိးစံုေအာင္ သ႐ုပ္ေဆာင္ျပခဲ့ရသည္။ ကံကုန္လို႔ မိုးခ်ဳပ္၊ တြဲေရႊလက္ကို ျဖဳတ္လိုက္ရေတာ့ အေဖာ္မပါ တစ္ကုိယ္တည္း ကိုယ့္ခရီး ကိုယ္ဆက္ရေလသည္။
ဘုရားရႇင္၏ တေမာတမသုတၲန္ ေဒသနာ အသြားႏႇင့္ ၾကည့္လုိက္ေတာ့ လူသားအားလံုး လာရာႏႇစ္ခုကေန လားရာႏႇစ္ခုဆီသို႔ သြားေနၾက၏။ ခြဲလိုက္လွ်င္ေတာ့ တစ္အုပ္စုက အေမႇာင္မႇ အေမႇာင္သို႔ သြားေနၾကေလ၏။ တစ္အုပ္စုက အေမႇာင္မႇ အလင္းသို႔ သြားေနၾကေလ၏။ တစ္အုပ္စုက အလင္းမႇ အေမႇာင္သို႔ သြားေနၾကေလ၏။ တစ္အုပ္စုက အလင္းမႇ အလင္းသို႔ သြားေနၾကေလ၏။
ကံဆိုးမုိးေမႇာင္က်သည္ဟု ဆိုသည့္အတုိင္း အေမႇာင္ဟူသည္ ကံဆိုးလို႔ ေမႇာင္ရ၏။ လူျဖစ္ေသာ္လည္း ကံကဆိုးေတာ့ အမ်ဳိးက ညံ့ဖ်င္းသည္၊ ယာစကာမ်ဳိး၊ မုဆိုးတံငါမ်ဳိး၊ ဆင္းရဲသားမ်ဳိး၌ လူျဖစ္ရ၏။ အမ်ဳိးက ယုတ္ည့ံရသည့္အထဲ ႐ုပ္ကလည္း ဆိုး၊ က်န္းမာေရးကလည္း ညံ့၊ ေျခလက္အဂၤါက မသန္စြမ္း၊ လူခ်င္းမတူ၊ သူခ်င္းမမွ်သည့္ ဘ၀၊ ဥစၥာမရႇိ၊ ပညာမတတ္၊ လူရာမ၀င္၊ ဘ၀အေမႇာင္ထုက မိုက္လြန္းလႇသည္။ ထုိ႔အျပင္ လူရယ္လုိ႔ ျဖစ္လာလူမည္ကာမတၲ၊ လူကိုလူဟု အသိအမႇတ္ျပဳ မခံရ၊ လူ ကို လူလုိ မဆက္ဆံၾက၊ လူကို လူေနရာမႇာ မေပးၾက၊ လူတစ္ဦး ရသင့္ရထုိက္သည့္ အခြင့္အေရးေတြ လက္လႊတ္ဆံုး႐ံႈး၊ ေသေတာ့သာ ေသသြားရ၊ လူ႔ဘ၀အရသာ ဘာမႇန္း မသိလုိက္ရ၊ သနားစရာ သူတို႔ဘ၀။
သမၸတၲိႏႇင့္ ၀ိပတိၲ ႏႇစ္မ်ဳိးတြင္ သမၸတၲိ-ျပည့္စံုမႈက အလင္းျဖစ္သည္။ ၀ိပတၲိ - ခ်ဳိ႕တဲ့မႈက အေမႇာင္ ျဖစ္သည္၊ ဒုဂၢတိႏႇင့္ သုဂတိ ႏႇစ္မ်ဳိးတြင္ သုဂတိ - လူနတ္စသည္ ေကာင္းရာသုဂတိက အလင္း ျဖစ္သည္။ ဒုဂၢတိ-ငရဲ တိရစၧာန္ စသည္ ဒုဂၢတိက အေမႇာင္ ျဖစ္သည္။ ဒုကၡႏႇင့္သုခ ႏႇစ္မ်ဳိးတြင္ သုခက အလင္း ျဖစ္သည္။ ဒုကၡက အေမႇာင္ ျဖစ္သည္။
သမၸတၲိႏႇင့္ ၀ိပတိၲ ႏႇစ္မ်ဳိးတြင္ သမၸတၲိ-ျပည့္စံုမႈက အလင္းျဖစ္သည္။ ၀ိပတၲိ - ခ်ဳိ႕တဲ့မႈက အေမႇာင္ ျဖစ္သည္၊ ဒုဂၢတိႏႇင့္ သုဂတိ ႏႇစ္မ်ဳိးတြင္ သုဂတိ - လူနတ္စသည္ ေကာင္းရာသုဂတိက အလင္း ျဖစ္သည္။ ဒုဂၢတိ-ငရဲ တိရစၧာန္ စသည္ ဒုဂၢတိက အေမႇာင္ ျဖစ္သည္။ ဒုကၡႏႇင့္သုခ ႏႇစ္မ်ဳိးတြင္ သုခက အလင္း ျဖစ္သည္။ ဒုကၡက အေမႇာင္ ျဖစ္သည္။
လူျဖစ္ေသာ္လည္း ကံဆိုးေတာ့ အစစအရာရာ ၀ိပတၲိႏႇင့္ တိုးရသည္။ အနိမ့္ဆံုးအဆင့္၊ အေျခခံလူတန္းစား၊ နင္းျပားဘ၀မ်ဳိး၌ လူျဖစ္ရသည္။ ဥပဓိကလည္း ၀ိပတၲိ၊ ေဒသကလည္း ၀ိပတၲိ၊ ကာလကလည္း ၀ိပတၲိ၊ ဥစၥာကလည္း ၀ိပတၲိ၊ ပညာကလည္း ၀ိပတၲိ၊ အရာရာမႇာ ၀ိပတၲိႏႇင့္သာ ႀကံဳရသည္။ ဤကား ဘ၀၏ ကံဆိုးမိုးေမႇာင္က်မႈပင္ ျဖစ္သည္။
ထိုသို႔ ဘ၀က အေမႇာင္က်ေနသျဖင့္ ေမာဟကႀကီးစုိး၊ ေမာဟအေမႇာင္တိုက္ထဲမႇာ အသိအလိမၼာ မရႇိ၊ မိုက္လံုးႀကီး မိုက္တြင္းနက္သည္။ ညႇဥ္းပန္းႏႇိပ္စက္ဖို႕၊ သတ္ဖို႔၊ ျဖတ္ဖို႔ လက္မေႏႇး၊ ခုိးဖို႔၊ ၀ႇက္ဖို႔ လက္မတြန္႔၊ မဟုတ္တာမႇန္သမွ် အကုန္လုပ္သည္။ သူသည္ လက္ရႇိဘ၀ အေမႇာင္က်ေနၿပီး တမလြန္မႇာလည္း အပါယ္ေလးပါး အေမႇာင္သို႔ ျပန္သြားေနသူ ျဖစ္သည္။ (အေမႇာင္မႇ အေမႇာင္သုိ႔)
တစ္ေယာက္ကေတာ့ လက္ရႇိဘ၀ အေမႇာင္က်ေနေသာ္လည္း ဆင္းရဲေလေလ သံေ၀ဂရ ဆိုသည့္အတုိင္း မိမိဘ၀၏ လက္ရႇိခ်ဳိ႕တဲ့မႈ၊ ဆင္းရဲႏံုျခာမႈကို သင္ခန္းစာယူသည္။ သံေ၀ဂယူသည္။ ႐ိုးသားႀကိဳးစားစြာျဖင့္ အတတ္ပညာ၊ အသိပညာတို႕ကို ဆည္းပူးေလ့လာသည္၊ ဘာသာတရား ကိုင္း႐ိႈင္းသည္၊ မဟုတ္၊ မမႇန္၊ မသင့္ဟု သိရတာ မႇန္သမွ် မျပဳ၊ မေျပာဘဲ ေရႇာင္ၾကဥ္သည္၊ ဟုတ္၊ မႇန္၊ သင့္ေလ်ာ္ရာကို ျပဳလုပ္ ေျပာဆိုသည္။ လူက ခ်ဳံၾကားမႇာ ျဖစ္လင့္ကစား စိတ္ကိုေတာ့ ၀တႎသာ၌ ထား သည္။ ႐ိုး႐ိုးက်င့္သျဖင့္ ျမင့္ျမင့္ႀကံႏုိင္သည္။ သူသည္ လက္ရႇိဘ၀မႇာ အေမႇာင္က်ေနေသာ္လည္း တမလြန္ ေနာက္ဘ၀ ေကာင္းရာသုဂတိ အလင္းဆီသို႔ သြားေနသူ ျဖစ္သည္။
ထိုသို႔ ဘ၀က အေမႇာင္က်ေနသျဖင့္ ေမာဟကႀကီးစုိး၊ ေမာဟအေမႇာင္တိုက္ထဲမႇာ အသိအလိမၼာ မရႇိ၊ မိုက္လံုးႀကီး မိုက္တြင္းနက္သည္။ ညႇဥ္းပန္းႏႇိပ္စက္ဖို႕၊ သတ္ဖို႔၊ ျဖတ္ဖို႔ လက္မေႏႇး၊ ခုိးဖို႔၊ ၀ႇက္ဖို႔ လက္မတြန္႔၊ မဟုတ္တာမႇန္သမွ် အကုန္လုပ္သည္။ သူသည္ လက္ရႇိဘ၀ အေမႇာင္က်ေနၿပီး တမလြန္မႇာလည္း အပါယ္ေလးပါး အေမႇာင္သို႔ ျပန္သြားေနသူ ျဖစ္သည္။ (အေမႇာင္မႇ အေမႇာင္သုိ႔)
တစ္ေယာက္ကေတာ့ လက္ရႇိဘ၀ အေမႇာင္က်ေနေသာ္လည္း ဆင္းရဲေလေလ သံေ၀ဂရ ဆိုသည့္အတုိင္း မိမိဘ၀၏ လက္ရႇိခ်ဳိ႕တဲ့မႈ၊ ဆင္းရဲႏံုျခာမႈကို သင္ခန္းစာယူသည္။ သံေ၀ဂယူသည္။ ႐ိုးသားႀကိဳးစားစြာျဖင့္ အတတ္ပညာ၊ အသိပညာတို႕ကို ဆည္းပူးေလ့လာသည္၊ ဘာသာတရား ကိုင္း႐ိႈင္းသည္၊ မဟုတ္၊ မမႇန္၊ မသင့္ဟု သိရတာ မႇန္သမွ် မျပဳ၊ မေျပာဘဲ ေရႇာင္ၾကဥ္သည္၊ ဟုတ္၊ မႇန္၊ သင့္ေလ်ာ္ရာကို ျပဳလုပ္ ေျပာဆိုသည္။ လူက ခ်ဳံၾကားမႇာ ျဖစ္လင့္ကစား စိတ္ကိုေတာ့ ၀တႎသာ၌ ထား သည္။ ႐ိုး႐ိုးက်င့္သျဖင့္ ျမင့္ျမင့္ႀကံႏုိင္သည္။ သူသည္ လက္ရႇိဘ၀မႇာ အေမႇာင္က်ေနေသာ္လည္း တမလြန္ ေနာက္ဘ၀ ေကာင္းရာသုဂတိ အလင္းဆီသို႔ သြားေနသူ ျဖစ္သည္။
(အေမႇာင္မႇ အလင္းသို႔)
တခ်ဳိ႕က ေရႇးကံေကာင္းခဲ့လို႔ ဘ၀က အစစအရာရာ ျပည့္စံုသည္။ ပညာတတ္ အမ်ဳိး၊ ဥစၥာဓန ျပည့္စံုေသာ အမ်ဳိး၌ လူလာျဖစ္ရ၏။ အမ်ဳိးကေကာင္း၊ အသိုင္းအ၀ိုင္းကေကာင္း၊ ပညာတတ္၊ ဥစၥာေပါ၊ ႐ုပ္ေခ်ာ၊ ဘ၀မႇာ ဘာမွ် လိုေလေသးမရႇိ၊ သို႔ေသာ္ ဆင္ေသ စီးလိုက္သည့္ က်ီးမိုက္ပမာ ဘ၀ေရစုန္ကို ေမွ်ာလိုက္ေနသည္။ အေဟာင္းစား သက္သက္ႏႇင့္မ်ဳိးေစ့ကို ျပဳတ္စားေနသည္။
ဗဟုသုတမလိုက္စား၊ ဘုရားတရားနတၴိ၊ အေပ်ာ္အပါးႏႇင့္သာ အခ်ိန္ျဖဳန္း၊ အသိအလိမၼာ မရႇိ၊ ရာထူးဂုဏ္၊ ဓနဂုဏ္ စသည္ တို႕ေၾကာင့္ မာန္တက္ခ်င္တိုင္းတက္၊ မိုက္တြင္းကနက္၊ လက္ရႇိဘ၀က ျပည့္စံုေနေတာ့ တမလြန္ကို ေဘးခ်ိတ္၊ ကံႏႇင့္ကံ အက်ဳိးေဘးဖယ္ထား၊ ဒုစ႐ိုက္၊ သုစ႐ိုက္ ထည့္မတြက္။ သူသည္ ကံေကာင္းေထာက္မ လက္ရႇိဘ၀ အလင္းထဲ ေရာက္ေနေသာ္လည္း တစ္ဘ၀ ဇာတ္သိမ္း စာရင္းရႇင္းၾကသည့္အခါ အပါယ္ေလးပါး အေမႇာင္သို႔ သြားေရာက္ရမည့္သူ ျဖစ္သည္။ (အလင္းမႇ အေမႇာင္သို႔)
တခ်ဳိ႕က ေရႇးကုသိုလ္ကံလည္းေကာင္း၊ လက္ရႇိ ပစၥဳပၸန္ကံလည္းေကာင္း၊ ဘုရားတရား အေလးထားသည့္ အသိုင္းအ၀န္း၌ လူျဖစ္လာရ၏၊ ပညာတတ္၊ ႐ုပ္ေခ်ာ၊ က်န္းမာေရးေကာင္း၊ အသိုင္းအ၀ိုင္းကေတာင့္၊ မ်ဳိး႐ိုးက ဘာသာတရား ေလးစားေတာ့ ဘာသာတရား ကိုင္း႐ႈိင္းသည္။ ဘုရားမႇန္း၊ တရားမႇန္း၊ သံဃာမႇန္း သိသည္။ ကံႏႇင့္ကံ အက်ဳိးကို အေလးအနက္ထားသည္။
တခ်ဳိ႕က ေရႇးကံေကာင္းခဲ့လို႔ ဘ၀က အစစအရာရာ ျပည့္စံုသည္။ ပညာတတ္ အမ်ဳိး၊ ဥစၥာဓန ျပည့္စံုေသာ အမ်ဳိး၌ လူလာျဖစ္ရ၏။ အမ်ဳိးကေကာင္း၊ အသိုင္းအ၀ိုင္းကေကာင္း၊ ပညာတတ္၊ ဥစၥာေပါ၊ ႐ုပ္ေခ်ာ၊ ဘ၀မႇာ ဘာမွ် လိုေလေသးမရႇိ၊ သို႔ေသာ္ ဆင္ေသ စီးလိုက္သည့္ က်ီးမိုက္ပမာ ဘ၀ေရစုန္ကို ေမွ်ာလိုက္ေနသည္။ အေဟာင္းစား သက္သက္ႏႇင့္မ်ဳိးေစ့ကို ျပဳတ္စားေနသည္။
ဗဟုသုတမလိုက္စား၊ ဘုရားတရားနတၴိ၊ အေပ်ာ္အပါးႏႇင့္သာ အခ်ိန္ျဖဳန္း၊ အသိအလိမၼာ မရႇိ၊ ရာထူးဂုဏ္၊ ဓနဂုဏ္ စသည္ တို႕ေၾကာင့္ မာန္တက္ခ်င္တိုင္းတက္၊ မိုက္တြင္းကနက္၊ လက္ရႇိဘ၀က ျပည့္စံုေနေတာ့ တမလြန္ကို ေဘးခ်ိတ္၊ ကံႏႇင့္ကံ အက်ဳိးေဘးဖယ္ထား၊ ဒုစ႐ိုက္၊ သုစ႐ိုက္ ထည့္မတြက္။ သူသည္ ကံေကာင္းေထာက္မ လက္ရႇိဘ၀ အလင္းထဲ ေရာက္ေနေသာ္လည္း တစ္ဘ၀ ဇာတ္သိမ္း စာရင္းရႇင္းၾကသည့္အခါ အပါယ္ေလးပါး အေမႇာင္သို႔ သြားေရာက္ရမည့္သူ ျဖစ္သည္။ (အလင္းမႇ အေမႇာင္သို႔)
တခ်ဳိ႕က ေရႇးကုသိုလ္ကံလည္းေကာင္း၊ လက္ရႇိ ပစၥဳပၸန္ကံလည္းေကာင္း၊ ဘုရားတရား အေလးထားသည့္ အသိုင္းအ၀န္း၌ လူျဖစ္လာရ၏၊ ပညာတတ္၊ ႐ုပ္ေခ်ာ၊ က်န္းမာေရးေကာင္း၊ အသိုင္းအ၀ိုင္းကေတာင့္၊ မ်ဳိး႐ိုးက ဘာသာတရား ေလးစားေတာ့ ဘာသာတရား ကိုင္း႐ႈိင္းသည္။ ဘုရားမႇန္း၊ တရားမႇန္း၊ သံဃာမႇန္း သိသည္။ ကံႏႇင့္ကံ အက်ဳိးကို အေလးအနက္ထားသည္။
ဒါနသီလက ျပည့္စံုသည္၊ ဘာ၀နာကို ထိုက္သည့္အားေလ်ာ္စြာ က်င့္ႀကံသည္။ စိတ္ေကာင္းႏႇလံုးေကာင္း ရႇိသည္။ ရပ္ေရးရြာေရး၊ ေဆြေရးမ်ဳိးေရး ဘယ္ေတာ့မႇ လက္မေႏႇး၊ ကိုယ္ခ်င္းစာတရား လက္ကိုင္ထားသည္။ သနားၾကင္နာတတ္၊ ကူညီ ႐ိုင္းပင္းတတ္သည္၊ သေဘာထားျပည့္၍ အေကာင္းျမင္တတ္သည္။ သူ၏ လက္ရႇိဘ၀ကလည္း လင္းလက္ေနသည္။ တမလြန္ဘ၀ကလည္း လင္းလက္ေနသည္၊ အလင္းမႇသည္ အလင္းဆီသို႔ သြားေနသူ ျဖစ္သည္။
(အလင္းမႇ အလင္းသို႔)
အေမႇာင္သည္ အေၾကာက္တရားကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ဘာမႇမျမင္ရ မၾကားရသည့္ အေမႇာင္ထဲ၌ ေနရလွ်င္ စိတ္ေခ်ာက္ခ်ား၍ အေၾကာက္တရား ေပၚလာတတ္သည္။ အေမႇာင္သည္ သံသယကို ေပါက္ဖြားေပးသည့္ အျပင္ ထိုသံသယကို ႀကီးထြားေစတတ္သည္။ ညအခါ က်က္စားေသာ ဒုစ႐ိုက္သမားတို႔သည္ အေမႇာင္ကို ဖက္တြယ္ အားကိုးၾကသည္။ အေမႇာင္ထဲ၌ ဆူးမျမင္၊ ေျငာင့္မျမင္၊ ခလုတ္မျမင္၊ က်င္းမျမင္၊ ခ်ိဳင့္မျမင္၊ ေခ်ာက္ကမ္းပါးမျမင္ႏႇင့္ အႏၲရာယ္မ်ားလႇသည္၊ ေလာ ကီကိစၥ ဟူသမွ် အေမႇာင္က ေကာင္းက်ဳိးမျပဳႏုိင္တာက မ်ားသည္။
အေမႇာင္သည္ အေၾကာက္တရားကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ဘာမႇမျမင္ရ မၾကားရသည့္ အေမႇာင္ထဲ၌ ေနရလွ်င္ စိတ္ေခ်ာက္ခ်ား၍ အေၾကာက္တရား ေပၚလာတတ္သည္။ အေမႇာင္သည္ သံသယကို ေပါက္ဖြားေပးသည့္ အျပင္ ထိုသံသယကို ႀကီးထြားေစတတ္သည္။ ညအခါ က်က္စားေသာ ဒုစ႐ိုက္သမားတို႔သည္ အေမႇာင္ကို ဖက္တြယ္ အားကိုးၾကသည္။ အေမႇာင္ထဲ၌ ဆူးမျမင္၊ ေျငာင့္မျမင္၊ ခလုတ္မျမင္၊ က်င္းမျမင္၊ ခ်ိဳင့္မျမင္၊ ေခ်ာက္ကမ္းပါးမျမင္ႏႇင့္ အႏၲရာယ္မ်ားလႇသည္၊ ေလာ ကီကိစၥ ဟူသမွ် အေမႇာင္က ေကာင္းက်ဳိးမျပဳႏုိင္တာက မ်ားသည္။
အလင္းသည္ အေမႇာင္ထဲ၌ ႀကံဳေတြ႕ရေသာ အေၾကာက္တရား၊ သံသယ၊ မေကာင္းမႈ ဒုစ႐ိုက္ႏႇင့္ အႏၲရာယ္ တို႔ကို ကာကြယ္ေပးသည္၊ အေမႇာင္ထဲ၌ စိတ္လံုၿခံဳမႈ မရႇိ၊ အလင္းထဲ၌ စိတ္လံုၿခံဳမႈ အျပည့္အ၀ရသည္။ အေမႇာင္သည္ ေမာဟကို ကိုယ္စားျပဳသည္။ အလင္းသည္ အေမာဟပညာကို ကိုယ္စားျပဳသည္။ မ်က္စိႏႇစ္ကြင္းသည္ အလင္းေရာင္ထဲမႇာမႇအရႇိ မႇန္ကို ျမင္ရသကဲ့သို႔ နားႏႇစ္ဖက္သည္လည္း အလင္းေရာင္ထဲမႇာမႇ အသံမႇန္ကို ၾကားရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မ်က္စိႏႇင့္နားအတြက္ အလင္းေရာင္က မရႇိမျဖစ္ လိုအပ္သည္။
လူတို႔သည္ မ်က္စိႏႇင့္နားကို အဓိကထား၍ အလုပ္လုပ္ေနၾကရသည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို မ်က္စိႏႇင့္နားက အဓိက အေထာက္အကူ ျပဳသျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အတြက္ မ်က္စိႏႇင့္နားကို အထူးအေလးထား ဖြံ႕ၿဖိဳးေစရမည္။ ျမင္သင့္တာ ျမင္ေစရမည္။ ၾကားသင့္တာ ၾကားေစရမည္။ လူသားကို ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေစလိုလွ်င္ မ်က္စိႀကီးနားႀကီးဘ၀မ်ဳိး ဖန္တီးေပးရမည္။ ဘုရားရႇင္ကလည္း အၾကားအျမင္ မ်ားျခင္းသည္ မဂၤလာတစ္ပါးဟု ဗဟုသုတ ျပည့္စံုႂကြယ္၀မႈကို မဂၤလာတစ္ပါး အျဖစ္ သတ္မႇတ္ မိန္႕ၾကားခဲ့သည္။ အလင္းႏႇင့္ အေမႇာင္သည္ သာမန္အားျဖင့္ မ်က္စိႏႇင့္သာ သက္ဆုိင္သလို ရႇိေသာ္လည္း သိပၸံေခတ္၊ မီဒီယာေခတ္၊ သတင္းေခတ္ႀကီးမႇာ နားႏႇင့္လည္း သက္ဆုိင္လာေတာ့သည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေသာ ဘ၀တစ္ခု၊ ပတ္၀န္းက်င္ တစ္ခုကို တည္ေဆာက္မည္ ဆိုလွ်င္ မ်က္စိႏႇင့္နားကို အျဖစ္ႏုိင္ဆံုး အလင္းထဲမႇာ ထားရႇိေပးရမည္၊ မ်က္စိလည္းလင္း၊ နားလည္းလင္း၍ အားလံုး ျမင္သာထင္သာ ပြင့္လင္းစြာဆုိလွ်င္ လားရာကား အေတာ္အသင့္ မႇန္းဆ၍ ရႏုိင္ေပမည္။
Written by အရႇင္သံ၀ရာလကၤာရ (ဓမၼပိယဆရာေတာ္)
