မ်က္ေမွာက္ေခတ္ႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ Current age of World and Buddhism
ယေန႔ေခတ္သစ္ကမၻာၾကီးတြင္ (Modern world) တုိးတက္မႈအတုိင္းတာအားျဖင့္ ၾကည့္မည္ဆုိ
လွ်င္ လြန္စြာတုိးတက္ေနသည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႔တုိးတက္လာျခင္းသည္ ေကာင္းေသာ
တုိးတက္ ျခင္းဟု ဆုိလွ်င္လည္းျဖစ္ႏုိင္သလုိ မေကာင္းေသာတုိးတက္ျခင္းဟုလည္း ဆုိႏုိင္မည္သာျဖစ္သည္။
မည္သုိ႔ နည္းဟု စဥ္းစားေတြးေတာဖြယ္ရာ ရွိႏုိင္ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ (Well
development) ေကာင္းေသာ တုိးတက္ျခင္းမ်ားသည္ လူသားတုိ႔ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ မ်က္ဝါးထင္ထင္
ျမင္ၾကရေသာ (Material things) ပစၥည္းဥစၥာမ်ား၊ မိမိတုိ႔ ႏွစ္သက္ေသာ အရာဝတၳဳမ်ားကုိ
မိမိႏွစ္သက္သလုိ သုံးစြဲႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ထုိ႔အျပင္ မိမိတုိ႔သည္ ေခတ္ေရစီးေၾကာင္းအရ (Science age) သိပၸံေခတ္ၾကီး ျဖစ္သည္အျပင္
လက္နက္ စက္ကရိယာ တန္ဆာပလာမ်ား ကုိယ္တုိင္တီထြင္ျခင္း၊ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ (From
country to another) တစ္ႏုိင္ငံႏွင့္တစ္ႏုိင္ငံ အလြယ္တကူ သြားလာႏုိင္ျခင္း၊ မိမိတုိ႔သင္ၾကားအပ္ေသာ
အတက္ ပညာမ်ားကုိ ေလ့လာႏုိင္ျခင္း၊ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ လြယ္ကူစြာ (Communication) ဆက္သြယ္ေရး
လုပ္ငန္း မ်ား လုပ္ကုိင္ႏုိင္ျခင္း၊ မိမိတုိ႔ ကုိယ္ပုိင္တက္သိေသာ အတက္ပညာမ်ားကုိ (Linking)
ခ်ိတ္ဆက္ႏုိင္ျခင္း၊ (Economy) စီးပြားေရး၊ (Association) လူမႈေရး၊ (Education) ပညာေရး၊
(Political item) ႏုိင္ငံေရး စသည္တုိ႔ကုိ ဘာသာမျခား သင္ယူႏုိင္ျခင္းတုိ႔ ျဖစ္ပါသည္။
ဟုိလြန္ခဲ့ေသာ ေခတ္မ်ားက လူသားတုိ႔သည္ ဤကဲ့သို႔ေသာ (Arts) အတက္ပညာ၊ (Economy)
စီးပြားေရး၊ (Association) လူမႈေရး၊ စသည္တုိ႔ကုိ သိႏုိင္ဖုိ႔ရန္ အလြန္ပင္ခဲယဥ္းလွသည္။
မည္သုိ႔ဆုိေသာ္ ယေန႔ေခတ္နဲ႔ ဟုိအရင္ေခတ္မ်ားသည္ လြန္စြာကြာျခားခဲ့ေလသည္။ ဥပမာ ေမာင္ညဳိတုိ႔ရြာကုိ
ေမာင္ျဖဴ မသိ သလုိ သူစိမ္းဝင္ရန္လည္း ခက္ခဲလွသည္။ ေမာင္ညဳိတုိ႔ရြာသည္ သူတုိ႔အတြက္ အေကာင္းဆုံး
ျပည္ကေလး တစ္ခုလုိ႔ထင္၍ ေမာင္ညဳိတုိ႔က သူတုိ႔ရြာကုိ သူစိမ္းဝင္လွ်င္ သူခုိးဝင္သည္ဟု
ထင္၍ ဝုိင္းရုိက္သလုိမ်ဳိး လည္း ျဖစ္ခဲ့သည့္ ေခတ္လည္း ရွိသည့္အတြက္ ယေန႔ေခတ္သည္ လြန္စြာတုိးတက္သည္ဟု
ဆုိရမည္ ပင္ျဖစ္သည္။
ထုိ႔အျပင္ ေခတ္ကာလသည္ ၾကာေညာင္းေလ တုိးတက္မႈက ျမန္ဆန္လာေလပင္ျဖစ္သည္။ ေခတ္ ကာလသည္လည္း
ပုံမွန္အားျဖင့္ စီးေနေသာ ေရစီးေၾကာင္းေလးပမာပင္ ျဖစ္ျပန္သည္။ ေရစီးေၾကာင္းေလးနဲ႔ တူေသာ
ယေန႔ေခတ္ကာလတြင္ တုိးတက္ျခင္းကလည္း ဓာတ္ဆီမီးတုိ႔သလုိ ဝုန္းကနဲ႔ တုိးတက္လာျခင္းျဖစ္
သလုိ တေျဖးေျဖးနဲ႔ ေလာင္ကၽြမ္းလာေသာ ဖြဲမီးပမာလုိလည္း တုိးတက္လာသည္ကုိလည္း မ်က္ဝါးထင္ထင္
ေတြ႔ရွိရသည္။ ထုိသုိ႔တုိးတက္လာျခင္းသည္ အေကာင္းျဖစ္ တုိးတက္ျခင္းရွိသလုိ အဆုိးျဖစ္
တုိးတက္ျခင္း လည္းရွိျပန္သည္။ အေကာင္းျဖစ္တုိးတက္လာျခင္းသည္ (Good environment) ပတ္ဝန္းက်င္
အသုိင္းဝုိင္း ေကာင္းျခင္း၊ (Good association) လူမူေရးေကာင္းျခင္း၊ (Well economy)
စီးပြားေရးေကာင္းမြန္ျခင္း၊ (Well education) ပညာေရးေကာင္းမြန္ျခင္း စသည္ အေရးမ်ားစြာတုိ႔ျဖင့္
တည္ရွိေနသည္။
ထုိ႔ေနာက္ စည္းကမ္းေကာင္းမြန္သည့္ ဝိနယျဖင့္ တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ပညာေကာင္းမြန္သည့္
နည္း လမ္းျဖင့္ တည္ေဆာက္ျခင္း၊ စိတ္ဓာတ္ေကာင္းမြန္သည့္ သီလျဖင့္ တည္ေဆာက္ျခင္း စသည္တုိ႔လည္း
ရွိၾကသည္။ လူသားသည္ လူ႔ပတ္ဝန္းက်င္၌ က်င္လည္ရေသာ အသုိင္းဝုိင္းဝန္းက်င္ တစ္ခုျဖစ္သည္။
ထုိ႔သုိ႔ အသုိင္းဝုိင္း ဝန္းက်င္နဲ႔ ေနထုိင္ရသျဖင့္ စိတ္ဓာတ္၊ စည္းကမ္း၊ ပညာတုိ႔သည္
မရွိမျဖစ္ လုိအပ္ေသာ အက်င့္စည္ကမ္း ပညာေတြပင္ ျဖစ္သည္။ ထုိေၾကာင့္ မိမိတုိ႔ အသုိင္းဝုိင္း
ဝန္းက်င္သည္ မည္သုိ႔ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ေကာင္းသည္ပင္ဆုိပါေစအုန္း မိမိကုိယ္တုိင္တြင္
မွားယြင္းမႈမ်ားစြာ ရွိေသာအခါ ေကာင္း စြာတုိးတက္ျခင္းဟု ေခၚမည္မဟုတ္ႏုိင္ပါ။ သုိ႔ေသာ္
မိမိကုိယ္တုိင္က ေကာင္းမြန္စြာ တုိးတက္လာ၍ မိမိ ပတ္ဝန္းက်င္ကုိက မေကာင္းေသာ အသုိင္းဝုိင္းျဖင့္
အက်ည္းတန္ ရုပ္ဆုိးေနမည္ဆုိလွ်င္ တုိးတက္သည္ဟု မဆုိႏုိင္ပါ။
ထုိ႔နည္းအတူ မိမိတုိ႔ႏွင့္ မိမိေနထုိင္ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ေကာင္းမြန္ေသာ အက်င့္
စိတ္ဓာတ္ စည္းကမ္း ပညာ မရွိလွ်င္ မည္သုိ႔ ေကာင္းမြန္စြာ တုိးတက္မည္နည္း။ အကယ္၍သာ မိမိကုိယ္တုိင္ႏွင့္
မိမိ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ အက်င့္အာစာရ စိတ္ဓာတ္ စည္းကမ္း ပညာေတြ ေကာင္းမြန္စြာ တည္ရွိလွ်င္
မိမိကုိယ္တုိင္ လည္း တုိးတက္၍ ပတ္ဝန္းက်င္လည္း ေျပာဖုိ႔ရန္ မလုိေအာင္ တုိးတက္ၾကမည္
ျဖစ္သည္။ ေခတ္ေၾကာင့္ သူ႔ အလုိလုိ တုိးတက္လာၾကသည္ဆုိတာ မရွိေပ။ သုိ႔ေသာ္လည္း မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္
ဖန္တီး၍ ေခတ္က တုိး တက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိတုိ႔စြမ္းႏုိင္ေသာ ေက်းရြာ
ေဒသ ျမဳိ႕ရြာ ျပည္နယ္ တုိင္း ခရုိင္ ႏုိင္ငံကုိ ကုိယ္ပုိင္စြမ္းရည္အျပည့္ သိႏုိင္သေလာက္
တက္ႏုိင္သေလာက္ အတက္ပညာတုိ႔ျဖင့္ အေကာင္းဆုံးျဖစ္ႏုိင္ ေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ဖုိ႔ရန္ လုိအပ္ပါသည္။
ထုိ႔အျပင္ လူသားတုိင္းသည္ ေကာင္းမြန္ေသာ လုိအပ္ခ်က္တုိင္းကုိ တန္ဘုိးရွိေသာ ေနရာတုိင္းမွာ
အသုံးျပဳႏုိင္ဖုိ႔ရန္လည္း မရွိမျဖစ္ လုိအပ္ပါသည္။
အခ်ဳိ႕က ဤကဲ့သုိ႔ မဟုတ္ပါပဲလ်က္ မိမိလုိရာကုိ စြဲေဆာင္မႈေၾကာင့္ အစြန္းတစ္ဖတ္သုိ႔
ေရာက္သြား ၾကသည္ကုိလည္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ပင္ကုိယ္တုိးတက္ျမဲျဖစ္ေသာ အရာဝတၳဳမ်ားကုိ
မလုိအပ္ ပဲလ်က္ ဒီေနရာမွ ဟုိေနရာသုိ႔ ေျပာင္းေဆြ႔ျခင္း စသည္တုိ႔ေၾကာင့္လည္းျဖစ္သည္။
အခ်ိဳ႕က မိမိတုိ႔လုိရာကုိ မလုပ္ေဆာင္ပဲလ်က္ ပင္ကုိယ္ရွိျမဲျဖစ္ေသာ တုိးတက္မႈကုိ မည့္သုိ႔တုိးတက္ေအာင္
ထက္လုပ္ေဆာင္လွ်င္ ေကာင္းမည္နည္းဟု တုိးတက္ေအာင္လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ေခတ္ေရစီးေၾကာင္းက
သူ႔လုိလုိ စီးဆင္းေနသည္ကုိ မည္သုိ႔ေသာ ပုဂၢဳိလ္မဆုိ သိရွိႏုိင္သည္။ ထုိေခတ္ကာလသည္လည္း
အတက္ အက်ရွိ ေသာ (Up and Down) ဒီလႈိင္းလုိပင္ ျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ေခတ္ကာလေရစီးေၾကာင္းေတြ မည္သုိ႔ပင္ စီးဆင္းေနပါေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာဝင္တုိ႔
အတြက္ေတာ့ မေျပာင္းလြဲေသာ အျမဲတမ္းေတာက္ပေနေသာ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ေထာင့္ငါးရာေက်ာ္
ေလာက္က ျမတ္ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ့ေသာ စည္းကမ္း နည္းလမ္း ပညာတုိ႔သည္ ဒီကေန႔ထိ ေခတ္မွီတုိးတက္ေန
ဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ယေန႔ေခတ္ မည္သုိ႔ပင္ တုိးတက္စည္းကား သုိက္ျမဳိက္သည္ဟု ဆုိပါေစအုန္း စည္းကမ္း
နည္းလမ္း ပညာတုိ႔ မတုိးတက္ေသးသမွ် ကာလပတ္လုံး တုိးတက္သည္ဟု မဆုိႏုိင္ပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္
ျမတ္ဗုဒၶ ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ တရားမ်ားတြင္ မည္သည္ကား စည္းကမ္း ဝိနယမ်ား၊ မည္သုိ႔ေသာ တရားတုိ႔သည္
ကား နည္းလမ္းေပးေသာ တရားမ်ား၊ မည္သည့္ေသာတရားမ်ားက ပညာျဖစ္ေစေသာ တရားမ်ားဟု ေဟာ ၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။
ဥပမာအားျဖင့္ (Three kinds of Documentations from Conditional relation) ပ႒ာန္းထဲက
ျမတ္ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ့သည္မွာ ကုသေလာ ဓေမၼာ ကုသလႆ ဓမၼႆ သဟဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ၊ အညမည ပစၥေယန
ပစၥေယာ၊ (ပ) သမၸယုတၱ ပစၥေယန ပစၥေယာ စသည္တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။ (ကုသုိလ္ပစၥည္း တရားသည္ ကုသုိလ္ပစၥယုပၸန္တရားအား
ေက်းဇူးျပဳေသာ တရားမ်ားျဖစ္ၾကသည္ဆုိလွ်င္ ထုိအေၾကာင္း တရားတုိ႔သည္ သဟဇာတ ပစၥည္းျဖစ္သည္လည္းရွိသည္။
ထုိ႔အျပင္ အညမညပစၥည္းလည္း ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆုံး ကုသုိလ္ဆုိင္ရာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ထုိကုသုိလ္ႏွင့္ဆုိင္ရာပစၥည္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ထုိ႔အတူ အကုသေလာ ဓေမၼာ အကုသလႆ ဓမၼႆ သဟဇာတပစၥေယန ပစၥေယာ၊ အညမည ပစၥေယန ပစၥေယာ (ပ) သမၸယုတၱ
ပစၥေယန ပစၥေယာ စသည္တုိ႔ ျဖစ္ၾက သည္။ အဗ်ာကေတာ ဓေမၼာ အဗ်ာကတႆ ဓမၼႆ သဟဇာတပစၥေယန ပစၥေယာ
စသည္ ပစၥည္းတရားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ထုိသုိ႔ေသာ ဥပမာလုိ ဥပမာေဇာတက ထြန္းပလုိေသာေၾကာင့္ ပ႒ာန္း ကုသလ၊ အကုသလ၊ အဗ်ာ ကတတုိ႔ကုိ
ထပ္၍ ေလာကဥပမာ ထြန္းလင္းျပလုိသည္။ ကုသုိလ္ပစၥည္းတရားသည္ ကုသုိလ္ပစၥယုပၸန္မ်ား ျဖစ္ေသာ
တရားမ်ားကုိ အက်ဳိးျပဳၾကသည္။ (Wholesome state can be associated with good deed.)
ထုိ႔အတူ တစ္စုံတေယာက္သည္ သူတပါးက မတားျမစ္ေသာ၊ ဥပေဒလြတ္ကင္းေသာ၊ အမ်ားက လက္ခံ ထားေသာ၊
ေကာင္းေရာင္းေကာင္းဝယ္လည္းျဖစ္ေသာ မိမိကုိယ္တုိင္လည္း လုပ္ေဆာင္ထားေသာ ေကာင္း ေသာ လုပ္ငန္းၾကီးကုိ
ေကာင္းစြာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေနာက္ဆုံး မိမိကုိယ္တုိင္ ပုိင္ဆုိင္ရရွိ လုိက္ေသာ
ထုိစီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ ပတ္ဝန္းက်င္အေရး စသည္တုိ႔ကုိ ေအာင္ျမင္ သဟဇာတ ျဖစ္ေအာင္
လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ျခင္းသည္ ကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ ထြန္းပျခင္း ဥပမာပင္ ျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေနာက္တြင္လည္း အကုသေလာ ဓေမၼာ အကုသလႆ ဓမၼႆ သဟဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ၊
(Unwholesome can be associated with bad deed.) ၄င္းအကုသုိလ္တရားသည္ အကုသုိလ္ ပစၥယုပၸန္တရားကုိ
ေက်းဇူးျပဳ၍ သဟဇာတျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိကုိယ္တုိင္ အကုသိုလ္ျဖစ္ေသာ အေၾကာင္းတရားေတြကုိ
သူတပါးက တားျမစ္ေသာ၊ ဥပေဒမလြတ္ကင္းေသာ၊ ေကာင္းေရာင္းေကာင္းဝယ္ မဟုတ္ေသာ အကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ
လုပ္ေဆာင္ျခင္းသည္ အကုသုိလ္တရားျဖင့္ မိမိကုိယ္တုိင္က ေနာက္ဆုံး ပုိင္ဆုိင္မႈမ်ားစြာ
ရရွိလုိက္သည္။ ထုိတရားသည္ အကုသုိလ္တရားျဖင့္ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ စီးပြားေရး စသည္တုိ႔၌
သဟဇာတ ျဖစ္တာ လည္းရွိၾကသည္။
ထုိ႔အျပင္ တရားမ်ားသည္ကား အဗ်ာကေတာ ဓေမၼာ အဗ်ာကတႆ ဓမၼႆ သဟဇာတ ပစၥေယန ပစၥေယာ။
(Indeterminate consciousness can be associated with indeterminate consciousness.)
အဗ်ာကတတရားသည္ အဗ်ာတကပစၥယုပၸန္တရားမ်ားကုိ ေက်းဇူးျဖစ္၍ သဟဇာတျဖစ္ၾကသည္။ ထုိအဗ်ာ တက
တရားတို႔သည္လည္း ဤနည္းအတူ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ စီးပြားေရး စသည္တုိ႔တြင္ သဟဇာတ ျဖစ္၍ မိမိတုိ႔
ေလွ်ာက္လမ္းေသာ လမ္းေၾကာင္းေပၚတြင္ ျဖစ္လာၾကသည္။
ဤကဲ့သုိ႔ေသာ အေၾကာင္းတရားမ်ားသည္ ကုသုိလ္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ အကုသုိလ္ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊
အဗ်ာကတေၾကာင့္လည္းေကာင္း မိမိတုိ႔ ကုိယ္တုိင္လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေပၚတြင္ မူတည္၍ ဤ ကား ကုသုိလ္တရားမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ဤကား အကုသုိလ္တရားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဤကား အဗ်ာကတ တရားမ်ာျဖစ္ၾကသည္ဟု ဆုိရမည္ပင္ျဖစ္သည္။
ထုိ႔အျပင္ ေလာဘ၊(Greed) ေဒါသ၊(Hatred) ေမာဟ၊(Ignorance) အေလာဘ၊(Non-greed) အေဒါသ၊(Non-hatred)
အေမာဟ(Non-ignorance)ဟုဆုိအပ္ေသာ ဟိတ္တရား ေျခာက္ပါးေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ၾကသည္။ ေလာဘေၾကာင့္
မိမိတုိ႔အသုိင္းဝုိင္း (Environment) ပတ္ဝန္းက်င္ (Association) လူမႈေရး (Economy)
စီးပြားေရး (Education) ပညာေရး စသည္မ်ားတြင္ ပ်က္ဆီးဆုံးရႈံးမႈမ်ားစြာ ရွိၾကသည္ကုိလည္း
မိမိတုိ႔ေနထုိင္ေသာ လက္ေတြ႔ဘဝတြင္ မ်က္ဝါးထင္ထင္ ျမင္ေတြ႔ၾကရသည္။ ေဒါသေၾကာင့္လည္း မိမိတုိ႔
ကုိယ္တုိင္ တည္ေဆာင္ထားေသာ (Constitution of the life of environment) ဘဝဝန္းက်င္အတြင္းက
(Eco) စီးပြားေရး၊ (Association) လူမႈေရး၊ (Education) ပညာေရးစသည္မ်ားစြာ ပ်က္ဆီးဆုံးရႈံးမႈမ်ား
ျဖစ္ၾကရသည္။ ေမာဟေၾကာင့္လည္း မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ အသုိင္းအဝုိင္း ပတ္ဝန္းက်င္
လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး စသည္တုိ႔တြင္ ပ်က္စီးဆုံးရႈံးမႈမ်ားစြာ မိမိတုိ႔ဘဝဝန္းက်င္မွာ
ေတြ႔ၾကဳံရင္ဆုိင္ ၾကရသည္။ ထုိတရားမ်ားသည္ အကုသုိလ္တရားတုိ႔ျဖင့္ က်င္လည္က်က္စားေနေသာေၾကာင့္
ျဖစ္ၾကသည္။
အကယ္၍သာ အကုသုိလ္နယ္ပယ္ မဟုတ္ေသာ ကုသုိလ္နယ္ပယ္တြင္းက လုပ္ကုိင္ၾကမည္ဆုိ လွ်င္
အေလာဘတရားျဖင့္ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ျဖဴျဖဴစင္စင္ သန္႔သန္႔ရွင္းရွင္း လုပ္ငန္းခြင္ စီးပြားေရး၊
လူမႈေရး၊ ပညာေရး စသည္မ်ားစြာတုိ႔ကုိ လုပ္ကုိင္လွ်င္ ေအာင္ျမင္ဖုိ႔ရန္ နည္းလမ္းေကာင္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ထုိနည္း အတူ အေဒါသ ႏွင့္ အေမာဟတုိ႔ကုိလည္း မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ေကာင္းမြန္စြာ တည္ေဆာက္ထားေသာ
ဘဝ ဝန္းက်င္တြင္းက ေကာင္းမြန္ေသာ လုပ္ငန္းစသည္ ကိစၥတုိ႔ကုိ လုပ္စြမ္းႏုိင္ေအာင္ ၾကဳိးစား၍
မိမိတုိ႔ လုိခ်င္ ေတာင္းတေသာ ပန္းတုိင္ဆီသုိ႔ ေရာက္ေအာင္ သြားႏုိင္သာလွ်င္ ေအာင္ျမင္ေသာ
ဘဝခရီးလမ္းကုိ ေရာက္ ရွိမည္ ျဖစ္သည္။
ထုိအျပင္ (The four Noble truths) သစၥာတရားေလးပါးတုိ႔ကုိ ပုိင္းျခားေဝဖန္ရလွ်င္
(The noble truth of suffering) ဒုကၡသစၥာ၊ (The noble truth of the cause of
suffering) သမုဒယသစၥာ၊ (The noble truth of cessation of suffering) နိေရာဓသစၥာ၊
(The noble truth of the path leading to the cessation of suffering) မဂၢသစၥာဟူ၍ ေလးပါးရွိၾကသည္။
ထုိေလးပါးတုိ႔တြင္ (Field of Mundane) ေလာကီနယ္ပယ္၊(Field of Supreme
mundane) ေလာကုတၱရာနယ္ပယ္ဟူ၍ ႏွစ္ပါးျဖစ္လာၾကျပန္သည္။ ေလာကီနယ္ပယ္တြင္းက တရားမ်ားသည္
ဆင္းရဲျခင္းကုိ အေျခခံ၍ ဒုကၡတရား ျဖစ္ေသာ ဒုကၡသစၥာသည္ မိမိ ငါ သူတစ္ပါး ေယာက်ာၤးမိန္းမ
မခြဲျခားပဲလ်က္ အေၾကာင္းခံ သမုဒယနဲ႔ ဒြန္တြဲကာ ျဖစ္လာၾကသည္။ ထုိတရားမ်ားသည္ ဒုကၡသစၥာ၊
သမုဒယသစၥာတရားမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ၄င္းႏွစ္ပါးတုိ႔ကုိ ေလာကီနယ္ပယ္ တြင္းက တရားမ်ားဟုလည္း
ေခၚဆုိႏုိင္သည္။
ထုိမွတပါး ဘဝသံသာရာကုိလည္း စြဲေဆာင္ျဖားေယာင္၍ ေခၚေဆာင္သြားတက္သည္၏ အျဖစ္ ေၾကာင့္
သံသာရာ ရွည္ေစေသာ တရားမ်ားလည္း ျဖစ္ၾကသည္။ ၄င္းသံသာရာရွည္ျခင္းမ်ားသည္လည္း မိမိ ၏ ကံၾကမၼာ
အေယာင္ေဆာင္ ဖ်ားေယာင္မႈေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ၾကသည္။ သူတစ္ပါးက ကံၾကမၼာဖန္တီးလုိ႔ အေယာင္ေဆာင္
ေသြးေဆာင္ဖ်ားေယာင္မႈလည္း ျဖစ္ၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ (The noble truth of Suffering) ဒုကၡသစၥာႏွင့္
(The noble truth of the cause of suffering) သမုဒယသစၥာတုိ႔သည္ (Ignorance) အဝိဇၨာ၊
(Mental formation) သခၤါရ၊ (Consciousness) ဝိညာဏ၊ (Mind and matter) နာမရူပ၊ (Six
bases) သဠာယတန၊ (Contact) ဖႆ၊ (Feeling) ေဝဒနာ၊ (Attachment) တဏွာ၊ (Clinging) ဥပါဒါန၊
(Survival of life) ဘဝ၊ (Rebirth linking consciousness) ဇာတိ၊ (Old age) ဇရာ၊
(Death) မရဏ၊ (Sorrow) ေသာက၊ (Lamentation) ပရိေဒဝ၊ (Suffering) ဒုကၡ၊ (Anger) ေဒါမနႆ၊
(Fire of distress) ဥပါယာသ အစရွိေသာ အလႊာအသီးသီးတုိ႔ ျဖစ္လာၾကသည္။ ၄င္းတရားမ်ားကုိ
ဒုကၡ ျဖစ္ေၾကာင့္တရားဟုလည္း ေခၚဆုိႏုိင္သလုိ သမုဒယရွိ အေၾကာင္းခံဟု၍ ေခၚဆုိႏုိင္သည္။
အကယ္၍သာ အဝိဇၨာ ခ်ဳပ္ရာ ဝိဇၨာတရားျဖစ္ခဲ့ရင္ ထုိတရားမ်ားကုိ ေလာကုတၱရာတရားဟု ေခၚဆုိ
ႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ ထုိေလာကုတၱရာတရားမ်ားသည္လည္း အပုိင္အျခားအားျဖင့္ သူ႔ေနရာႏွင့္သူ
ရွိၾကသည္။ ဤကဲ့သုိ႔ ပုိင္းျခား၍ ရွိေနျခင္းသည္လည္း ပုဂၢဳိလ္ ေဝေနယ်တုိ႔ကုိ စရုိက္အားျဖင့္
ၾကည့္၍ ျဖစ္ၾကရသည္။ တဖန္ (The cessation of ignorance) အဝိဇၨာ ခ်ဳပ္ရာ၊ (The
cessation of mental formation) သခၤါရတုိ႔ ခ်ဳပ္ရာ၊ (The cessation of
consciousness) ဝိညာဏတုိ႔ ခ်ဳပ္ရာ၊ (The cessation of mind and matter) နာမရူပတုိ႔
ခ်ဳပ္ရာ၊ (ပ) (The cessation of distress) ဥပါယာသတုိ႔ ခ်ဳပ္ရာ ျဖစ္ေသာ တရားမ်ားသည္
နိေရာဓသစၥာျဖစ္၍ မဂၢင္လမ္းစဥ္ျဖစ္ေသာ မဂၢသစၥာလည္း ျဖစ္ၾကသည္။
ထုိတရားတုိ႔၏ ခ်ဳပ္ရာျငိမ္းရာျဖစ္ေသာ တရားေတာ္သည္ အမတေရႊျပည္မြန္ျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္ေရႊ
ျပည္ျမတ္ပင္ ျဖစ္သည္။ ၄င္းတရားမ်ားကုိ မည္သုိ႔ေသာ ပုဂၢဳိလ္တုိ႔မွ ေဟာေဖာ္ညြန္ျပ ဆုိဆုံးမႏုိင္ဖုိ႔ရန္
လြယ္ ကူေသာ တရားမ်ား မဟုတ္ေခ်။ ျမတ္ဗုဒၶတစ္ပါးတည္းသာ ေလာကထြဋ္ထား လူသုံးပါးတုိ႔၏သခင္
ဘုရား ရွင္အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ေတာ္မူျပီးမွ ေဟာေဖာ္ညြန္ျပ ဆုိုဆုံးမခဲ့ႏုိင္သည့္ တရားျမတ္ပင္
ျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ေခတ္အဆက္ဆက္က သီအုိရီမ်ားသည္ မည္သုိ႔ပင္ ေကာင္းမြန္သည္ ဆုိေစအုန္းေတာ့
ေနာက္ဆုံး မ႑ဳိင္သည္ ျမတ္ဗုဒၶေဟာေဖာ္ညြန္ျပ ဆုိဆုံးမေသာ တရားေတာ္ေတြဆီသုိ႔ တေန႔ေန႔
တခ်ိန္ ခ်ိန္တြင္ မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ အႏွစ္သာရရရွိ၍ ေတြ႔ၾကဳံခံစားရမည္ျဖစ္သည္။ ထုိအျပင္
(The globalization of modern age) ယေန႔ကမၻာၾကီးမွာ သိပၸံပညာရပ္ေတြ မည္သုိ႔ပင္ ၾကီးက်ယ္ခမ္းနားေနသည္ဟု
ဆုိပါေစအုန္း ျမတ္ဗုဒၶေဟာေဖာ္ညြန္ျပ ဆုိဆုံးမသည့္ တရားေတာ္ေတြေလာက္ ခမ္းနားၾကီးက်ယ္လိမ့္မည္ဟု
မထင္ပါ။ ဒီေခတ္ ဒီအခါတြင္းမွာ ေခတ္ၾကီးတုိးတက္လြန္းလုိ႔ အုိင္းစတုိင္လ္ (Theory) သီအုိရီ၊
နယူးတန္ (Theory) သီအုိရီ၊ ကမၻာၾကီး လုံးျခင္း၊ ကမၻာၾကီး ျပားျခင္းဆုိသည္ အယူအဆေတြ၊
သိပၸံပညာရွင္ အသီးသီးက သီအုိရီ ေတြ ကုိင္စြဲထားၾကေသာ္လည္း ေနာက္ဆုံးနိယာမ၏ လြင္ျပင္ေရာက္လာသည့္အခါ
ျမတ္ဗုဒၶ ေဟာေဖာ္ ညြန္ျပထားသည့္ တရားေတာ္ေတြေလာက္ ေကာင္းမြန္သည့္ အရာဟူသမွ် မရွိႏုိင္ေခ်။
ေနာက္ဆုံးအေနျဖင့္ အရာအားလုံးသည္ ေနရာလုိက္ တန္ဘုိးရွိၾကသည္။ ေနရာလုိက္ တန္ဘုိးကုိ
ေနရာလုိက္ သုံးတက္ဖုိ႔ လုိအပ္သည္။ ေနရာလုိက္ မသုံးတက္လွ်င္ မိမိ သူတစ္ပါး စိတ္ေသာက
ေရာက္မည္ ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ အသုံးခ်ဖုိ႔အတြက္ မဟုတ္သလုိ အသုံးျပဳတက္ဖုိ႔သာ ျဖစ္သည္။
အသုံးခ်ျခင္း အသုံးျပဳခံ သူကုိ အႏုိင္ယူခ်င္စိတ္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အာဏာရွိလွ်င္လည္း
အာဏာကုိ အျပည့္ အသုံးခ်တက္သည္။ စီးပြားရွိလွ်င္ စီးပြားေရးမွာ မမွန္ကန္မႈမ်ား ျဖစ္လာရသည္။
လူမႈေရးမွာလည္း အသုံးမတည္လုိ႔ မိမိကုိယ္တုိင္ အသုံးျပဳခံရသည့္ အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ အသုံးခ်ျခင္းကုိ မလုပ္ေဆာင္ အသုံးျပဳေသာ ေဆး ေကာင္း တစ္ဖုံလုိ ျဖစ္ေစခ်င္သည္။
ေဆးေကာင္းတစ္ဖုံ ျဖစ္လာဖုိ႔ရန္လည္ ေဖာ္စပ္သူအေပၚ အဓိကပါဝင္ ပတ္သက္သည့္အျပင္ သမားေကာင္းျဖစ္ဖုိ႔
လုိအပ္သည္။
ဤအတူ ျမတ္ဗုဒၶသည္ စြယ္စုံသမားေတာ္ၾကီး လည္းျဖစ္၊ အထူးကု ဆရာဝန္ၾကီးလည္းျဖစ္၊ သိပၸံ
ပညာရွင္ၾကီးလည္းျဖစ္သည္၊ ထုိသုိ႔ အတူမရွိေသာဂုဏ္နဲ႔ ျပည့္စုံေသာ အတုလပုိင္ရွင္၏ ေဟာေဖာ္ညြန္ျပ
ဆုိဆုံးမေသာ တရားေတာ္တုိ႔ကုိ ေနရာလုိက္ လုိက္နာၾကေသာ သူတုိ႔သည္ စီးပြားေရး ပညာရွင္လည္း
ျဖစ္ ႏုိင္သည္၊ လူမႈေရးမွာလည္း အကၽြမ္းဝင္ေသာ အရာရွိၾကီးလည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္၊ ပညာေရးတြင္လည္း
ပညာ ရွင္ၾကီးလည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္အျပင္ ကၽြမ္းက်င္ရာေနရာလုိက္ ပညာရွင္ေတြ ျဖစ္ႏုိင္မည္
ျဖစ္သည္။ ဤကဲ့သုိ႔ ပညာရွင္ေတြ ျဖစ္ႏုိင္ဖုိ႔ရန္ ျမတ္ဗုဒၶ ေဟာေဖာ္ညြန္ျပ ဆုိဆုံးမေတာ္မူခဲ့ေသာ
ပိဋကတ္သုံးပုံတုိ႔ကုိ မွတ္သား လုိက္နာၾကလွ်င္ မိမိတုိ႔ ရည္မွန္းေသာ အနာဂါတ္ပန္းတုိင္ကုိ
ေရာက္ၾကမည္ဆုိတာ လက္ဖပါး ေျမခတ္လုိ မလြဲသလုိပင္ ျဖစ္သည္။ ဤကဲ့သုိ႔လည္း ျဖစ္ႏုိင္ေအာင္
ၾကဳိးစားႏုိင္ၾကပါေစဟုလည္း ဆုေတာင္းပတၱနာ ဆႏၵျပဳ လုိက္ပါသည္။
တကၠသုိလ္ရဟန္းကမၻာ (ပုည-ရာမည)
