သတိတရား
သတိတရားဟူသည္ သတိဟူေသာ ပါဠိေ၀ါဟာရႏႇင့္ တရားဟူေသာ ပါဠိေ၀ါဟာရတို႔ကို
ေပါင္းစည္း၍ ျမန္မာမႈျပဳထားျခင္းျဖစ္သည္။ သတိဟူသည္ 'ေအာက္ေမ့ျခင္း
အမႇတ္ရျခင္း၊ တစ္စံုတစ္ခုေသာ အာ႐ံုကို အစဥ္မျပတ္ သိေနျခင္း' ဟူ၍ျဖစ္ သည္။
တရားဟူသည္ 'မႇန္ကန္မွ် တျခင္း၊ အက်ဳိးသင့္အေၾကာင္းသင့္ျဖစ္ျခင္းဟူ၍
ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သတိတရားဟူသည္ အေတြ႔အၾကံဳမ်ားကို သင္ခန္းစာယူ၍ အသိၪာဏ္
ဆင္ျခင္ၪာဏ္ျပည့္စံုျခင္းဟူေသာ အႏႇစ္သာရပင္ျဖစ္သည္။လူတို႔သည္ ကံသံုးပါးျဖစ္ေသာ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံဟူေသာ ကိုယ္အမူအရာ၊ ႏႈတ္အမူအရာ၊ စိတ္အမူအရာတို႔ျဖင့္ လူ႔အသိုက္အ၀န္း၊ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္၊ လူ႔ဘ၀သက္တမ္းကို ျဖတ္သန္းေလွ်ာက္လႇမ္းေနၾကသူတို႔ ျဖစ္သည္။ ကိုယ္အမူအရာျဖစ္ေသာ ကာယကံမႈတို႔ကို လက္ေတြ႔ျပဳလုပ္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ႏႈတ္အမႈအရာျဖစ္ေသာ ၀စီကံမႈဟူေသာ ေျပာဆိုဆက္ဆံမႈကိုျပဳရာတြင္ လည္းေကာင္း၊ စိတ္အမူအရာျဖစ္ေသာ မေနာကံမႈကို ၾကံစည္ေတြးဆ ေျမာ္ျမင္ရာ တြင္လည္းေကာင္း သတိတရားထားရန္ အထူးလိုအပ္သည္။ လူသည္ အသိၪာဏ္ကို အေျခခံ၍ မိမိ၏ အတၲအက်ဳိးစီးပြားႏႇင့္ လူမႈပတ္၀န္းက်င္ႏႇင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြမႈရႇိေသာ ပရအက်ဳိးစီးပြားတို႔ကို မွ်တညီညြတ္စြာ ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္သည္။
လူသားတိုင္းတြင္ အသိၪာဏ္ရႇိေသာ္လည္း အသိၪာဏ္ရႇိေသာ လူသားတိုင္းသည္ သတိတရား ရႇိခဲတတ္လႇသည္။ အသိၪာဏ္ သက္သက္သာရႇိၿပီး သတိတရားမရႇိသူသည္ အႏႇစ္သာရ မျပည့္၀သူျဖစ္သည္။ အသိ ၪာဏ္ႏႇင့္ သတိတရားစြယ္စံုရႇိသူသည္ အႏႇစ္သာရ ျပည့္စံုသူျဖစ္သည္။ တစ္နည္းဆိုရေသာ္ အသိၪာဏ္ဟူသည္ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာစသည္တို႔ကို ေလ့လာရႇာေဖြဖတ္႐ႈမႈသက္သက္သာျဖစ္သည္။ သတိတရားမရႇိသူဟူသည္ ဖတ္႐ႈေလ့လာ၊ သိျမင္ထားေသာ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာတို႔ကိုအေျခခံ၍ ဘ၀အသိသင္ခန္းစာရယူျခင္း၊ ဆင္ျခင္တံုတရားျဖင့္ အေကာင္းႏႇင့္အဆိုးကို ေ၀ဖန္သံုးသပ္ ေျမာ္ျမင္ျခင္း၊ လက္ေတြ႔ဘ၀အက်ဳိးစီးပြားႏႇင့္ ေနာင္သံသရာ အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ အက်ဳိးရႇိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
လူသားတိုင္းအတြက္ သတိတရားဟူသည္ ေနရာေဒသ အခ်ိန္အခါမေရြး အသက္အရြယ္မေရြး အျမဲလိုအပ္ေနေသာေၾကာင့္ သတိတရားဟူသည္ ပိုသည္မရႇိ၊ လိုသည္သာရႇိသည္ဟူ၍ ဆို႐ိုးစကား ျပဳထားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာမႈဆို႐ိုးတစ္ရပ္တြင္ 'အလိမၼာ စာမႇာရႇိသည္' ဟူေသာ ဆို႐ိုးသည္ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာမ်ားကို ေလ့လာရႇာေဖြျခင္းျဖင့္ စာေကာင္းေပေကာင္းမ်ားမႇတစ္ဆင့္ အလိမၼာ၊ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္း၊ ဆင္ျခင္တံုတရား၊ ဘ၀အာ နိသင္တို့ကိုရရႇိေစႏုိင္သည္ဟု လမ္း ညႊန္ခ်က္ျဖစ္သည္။ 'အလိမၼာ စာမႇာ ရႇိသည္'ဟူေသာ ဆို႐ိုးသည္ လူတို႔၏ 'အသိၪာဏ္ရႇင္သန္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစ ေရးကို ေဖာ္ညႊန္းသည္။
ယင္းသို႔ေသာ စာေပဆုိင္ရာ အသိ၊ လမ္းညႊန္ ဆံုးမမႈမ်ားကို အေျခခံလ်က္ ဆင္ျခင္တံုတရားျဖင့္ ဘ၀၏ ေကာင္းက်ဳိး၊ ဆိုးက်ဳိးမ်ားကို ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ပိုင္းျခား သိျမင္ျခင္းျဖင့္ အသိၪာဏ္မႇသည္ သတိတရားကိုျဖစ္ေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မ်က္ေမႇာက္ေခတ္ စာေပေလာကႏႇင့္ လူမႈေရးနယ္ပယ္တြင္ 'အလိမၼာ စာမႇာရႇိ' ဟူေသာ ဆို႐ိုးစကားႏႇင့္အညီ 'အလိမၼာကိုယ္မႇာရႇိ'ဟူေသာ သတိတရား၏ အႏႇစ္သာရကို ေဖာ္က်ဴးသည့္ ဆို႐ိုးစကားကိုလည္း လမ္းညႊန္ေဖာ္ထုတ္ မိန္႔ဆိုခဲ့ၾကသည္။
အသိတရားကို အေျခခံလ်က္ သတိတရားကို ရေစႏုိင္သည္။ အသိ တရားရႇိမႇသာလွ်င္ သတိတရားကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ရေစႏုိင္သည္။
ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမ၊ တရားဓမၼမ်ားကို နာယူရျခင္းျဖင့္ ဓမၼအသိတရား၊ အေျခခံမ်ားကို ရရႇိေစသည္။ ယင္းဓမၼအသိတရားကို အေျခခံျပဳ၍ ကိုယ္ပိုင္အသိတရား လက္ကိုင္ျပဳလ်က္ ၀ိပႆနာတရား၊ ကမၼ႒ာန္းတရားမ်ား အားထုတ္ျခင္းသည္ အသိတရားကို သတိတရားျဖင့္ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အသိတရားႏႇင့္ သတိတရား တို႔သည္ က်ဳိးေၾကာင္းဆက္ႏြယ္လ်က္ ရႇိေနသည္။ သတိတရားကို ပညာရႇင္မ်ားက 'သတိသမၸဇဥ္တရား'ဟု မိန္႔ဆိုခဲ့ၾကသည္။
သတိတရား၏ အေရးပါမႈကို ေညာင္ရမ္းေခတ္စာဆိုေက်ာ္ ေတာင္ဖီလာဆရာေတာ္ႀကီး၏' ယ သ၀ဎဍန၀တၴဳေတာ္ႀကီးတြင္ 'သတိဟူေသာတရားသည္ အရာခပ္သိမ္းတြင္ လိုအပ္သည္။ အရာခပ္သိမ္းေသာ အမႈကိစၥမ်ားတြင္ သတိတရားျဖင့္ လံု႔လျပဳလွ်င္ အက်ဳိးေက်းဇူး ခံစားရတတ္သည္။ သတိတရားမရႇိဘဲ ျဖစ္ကတတ္ဆန္း ျပဳမူေဆာင္ရြက္လွ်င္ အက်ဳိးမဲ့ေစသည္။ အျပစ္ကိုျဖစ္ေစသည္ဟူ၍ လမ္းညႊန္မိန္႔ဆိုခဲ့သည္။
သတိတရားရႇိျခင္း၏ အႏႇစ္သာရႏႇင့္ သတိတရားမရႇိျခင္း၏ ဆိုးက်ဳိးမ်ားကို ညဥ့္မိုက္လႇေသာအခါ၌ မညီမညြတ္ေသာ ေခ်ာက္ကမ္းပါး၊ ေခ်ာင္းနား၊ ျမစ္နား၊ တြင္းက်င္းအရပ္သို႔ သြားေသာသူသည္ သတိတရား လက္ကိုင္ထား၍ ေတာင္ေ၀ႇး စသည္ျဖင့္ စူးစမ္းလ်က္ ျဖည္းျဖည္းညင္ညင္သြားလွ်င္ လိုေသာအရပ္သို႔ ေရာက္ႏုိင္၏။ သတိတရားမရႇိဘဲ၊ မစူးမစမ္းသြားခဲ့လွ်င္ ေခ်ာက္ကမ္းပါးတြင္က်၍ ေသႏုိင္၏။
မေသေသာ္လည္း ေဘးအႏၲရာယ္ကို ေတြ႔ၾကံဳရႏုိင္၏။ ကိုယ္အဂၤါခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း၊ ပစၥည္းဥစၥာ ဆံုး႐ံႈးျခင္း စသည္တို႔ကို ၾကံဳေတြ႔ေစသည္ဟူ၍ သိလြယ္၊ ျမင္လြယ္ေသာ ဥပမာအလကၤာျဖင့္ တန္ဆာဆင္လ်က္ ယသ၀ဎဍန၀တၴဳေတာ္ႀကီး၌ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သတိတရားႏႇင့္ ပတ္သက္၍ ပညာရႇင္မ်ားသည္ အဆိုအမိန္႔မ်ား ျပဳခဲ့ၾကသည္။
'သတိတရားမရႇိပါက အဆင္း၊ အသံ၊ အနံ႔၊ အရသာ၊ အေတြ႔အထိ ဟူေသာ အာ႐ံုငါးပါးတို႔ျဖင့္ ၾကံဳေတြ႔လွ်င္ ေဒါသထြက္ေစေသာအေၾကာင္း၊ စိုးရိမ္ထိတ္လန္႔ေစေသာအေၾကာင္း၊ ဆင္းရဲသည္ကို မၾကံဳေတြ႔ဖူးသူသည္ ဆင္းရဲျခင္းကို ၾကံဳေတြ႔ရလွ်င္ မရစဖူးေသာ စည္းစိမ္ဥစၥာကိုရလွ်င္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ျပဳႏိုင္ခဲ့သည္။ ထုိသို႔ေသာ အခ်ိန္အခါမ်ဳိးတြင္ သတိတရားကို မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္လွ်င္ အက်ဳိးမဲ့ျခင္း၊ ပ်က္စီးျခင္းကို ၾကံဳေတြ႔ရတတ္သည္။ ယင္းအခ်ိန္မ်ဳိးတြင္ သတိတရားျဖင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္စြမ္းရႇိလွ်င္ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ား ျဖစ္ထြန္းေစသည္ဟူ၍ မိန္႔ဆို လမ္းညႊန္ခဲ့သည္။
သတိတရားမရႇိဘဲ မစူးမစမ္းသြားခဲ့လွ်င္ ေခ်ာက္ကမ္းပါးတြင္ က်၍ေသႏုိင္၏။ မေသေသာ္လည္း ေဘးအႏၲရာယ္ကို ေတြ႔ၾကံဳရႏုိင္၏။ ကိုယ္အဂၤါခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း၊ ပစၥည္းဥစၥာဆံုး႐ံႈးျခင္း စသည္တို႔ကို ၾကံဳေတြ႔ေစသည္ |
'ေၾကာက္လန္႔တတ္သူတို႔သည္ ဘီလူး၊ ၿပိတၲာ၊ ျခေသၤ့၊ က်ားသစ္ စသည္တို႔ကို ျမင္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသံၾကား႐ံုမွ်ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေၾကာက္လန္႔တုန္လႈပ္လ်က္ သတိတရား လက္လြတ္ျဖစ္၍ ပ်က္စီးဆံုး႐ံႈးျခင္းသို႔ ေရာက္ ေစသည္။ စစ္ေျမျပင္အရပ္တြင္ ဓားသြားေဖြးေဖြး၊ ေသြးခ်င္းခ်င္း နီရဲေသာျမင္ကြင္းကိုျမင္ရလွ်င္ သတိတရားမရႇိလ်င္ ႐ူးသြပ္သြားေစႏိုင္သည္။
ဘုရင္မင္းျမတ္တို႔၏ ေရႇ႕ေမႇာက္တြင္ စကားေလွ်ာက္တင္သည့္အခါတြင္ ေၾကာက္ရြံ႕တုန္လႈပ္လ်က္ သတိတရားကင္းမဲ့စြာ ေလွ်ာက္တင္လွ်င္ အသက္ဆံုး႐ံႈးေစႏိုင္သည္။ ထိုသို႔ေသာ အေၾကာင္းကိစၥမ်ားတြင္ သတိတရား လက္ကိုင္ထား၍ ေျပာဆိုျပဳမူေဆာင္ရြက္လွ်င္ ေဘးရန္ကင္းျခင္း၊ ေက်ာ္ေစာျခင္း၊ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာ ျပည့္စံုျခင္းတို႔ကို ရရႇိေစႏုိင္သည္ဟူ၍ လမ္းညႊန္ဆံုးမခဲ့သည္။
သတိတရား၏ အေရးပါးမႈကို ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရႇင္ကိုယ္ေတာ္တုိင္ 'သတိတရားရႇိသူတို႔သည္ မေၾကာက္မရြံ႕ တည္တံ့မႈ၏။ အက်ဳိးေၾကာင့္ ေဘးအႏၲရာယ္မႇ လြတ္ကင္းသည္။ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာကိုလည္း ရကုန္သည္။ အမ်က္ေဒါသထြက္လွ်င္ သတိတရားထားႏိုင္ခဲ၏။ အမ်က္ေဒါသထြက္ေသာအခါ၌ ပစၥဳပၸန္စီးပြား၊ သံသရာစီးပြား ပ်က္သုဥ္းေစသည္။ သတိတရား လက္ကိုင္ထားျခင္းသည္ အလြန္ပင္ျမင့္ျမတ္၏ဟူ၍ ေဟာၾကားေတာ္မူ ခဲ့၏။
ထို႔ေၾကာင့္ သတိတရားရႇိျခင္းသည္ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားေစေၾကာင္း၊ သတိတရားမရႇိျခင္းသည္ အက်ဳိးယုတ္ေစေၾကာင္း အထင္အရႇား သိျမင္လ်က္ လူမႈေရးရာကိစၥအျဖာျဖာကို ေဆာင္ရြက္ရာ၌ သတိတရားကို အျမဲလက္ကိုင္ထား၍ ေဆာင္ရြက္ရ မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဘ၀သင္ခန္းစာမ်ားကို ရရႇိေစသည္။ သတိတရားသည္ ေလာကီေရးရာအျဖာျဖာႏႇင့္ ေလာကုတၲရာေရးရာကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ လြန္စြာ အေရးပါလႇသည္။ သို႔ျဖစ္၍ 'သြားသတိ၊ စားသတိ၊ ေနသတိ၊ အိပ္သတိ၊ လုပ္သတိ၊ ေျပာသတိ' စေသာ ကံသံုးပါး၏ ကိစၥအားလံုး၌ သတိတရား အျမဲထားရႇိ လုပ္ေဆာင္ရန္လိုအပ္သည္။ သတိတရားဟူသည္ ပိုသည္မရႇိ၊ လုိသည္သာရႇိသည္ဟူေသာ ဆို႐ိုးစကား။ ပညာရႇိ သတိျဖစ္ခဲဟူေသာ စကားပံုတို႔သည္ အသိပညာထက္ သတိတရားကို အေလးအနက္ထားသင့္ေၾကာင္း ေဖာ္ညႊန္းထားမႈျဖစ္သည္။
Written by လႇျမင့္(ရန္ကုန္တကၠသိုလ္)
