ဦးေရႊေအာင္၏ ခႏၶာငါးပါး အျမင္နဲ႕ Maslow’s hierarchy of needs
ဆရာၾကီးဦးေရႊေအာင္ဟာ ကၽြန္ေတာ္အနွစ္သက္ဆုံး ဗုဒၶဒႆနပညာရွင္ၾကီးျဖစ္ျပီး ဗုဒၶတရား ေတာ္ေတြ ကုိ ဖြင့္ဆုိရာမွာ အေတာ္ေလးနွစ္သက္ပါတယ္ (ေယာမင္းၾကီးကုိ ျမင္းထိန္းခ်ီးက်ဳး သလုိမ်ားျဖစ္မလားမသိ) ဆရာၾကီးရဲ႕ စာအုပ္ေတြအကုန္လုံးကုိ အကုန္ဥာဏ္မမွီေပမဲ့ အေတာ္ အမ်ား ဖတ္ျဖစ္တယ္။
Maslow က စိတ္ပညာရွင္ေတြထဲ ဖရုိက္ျပီးရင္ အနွစ္သက္ဆုံးပါ။ သူကေတာ့ အေမရိကန္ နုိင္ငံသားလူသား ၀ါဒီ စိတ္ပညာ ရွင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ သူရဲ႕ လူသားလုိအင္အဆင့္ဆင့္ သီအုိရီနဲ႕ နာမည္ၾကီးတဲ့ စိတ္ပညာရွင္ေယာက္ပါ။ စိတ္ပညာသင္ဖူးသူတုိင္းသူရဲ႕ Humanistic theories of self-actualizationကုိ သိမွာပါ။ေနာက္ပုိင္း ဖြံျဖဳိးေရးလုပ္ငန္း ေတြမွာ Needs base approach ဆုိျပီးလုပ္လာေတာ့ ဖြံျဖဳိးေရးသမား အေတာ္အမ်ား ေလ့လာရတဲ့ သီအုိရိ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ Maslow’s hierarchy of needs နဲ႕ ဆရာၾကီးဦးေရႊေအာင္ နဲ႕ ဘာဆုိင္လည္း ဆုိေတာ့ေတာ့ ဆရာၾကီး ခႏၶာငါးပါးကုိ ဖြင့္ဆုိထားတဲ့ ပုံနဲ႕ Maslow’s hierarchy of needs က အေတာ္ေလး သြားတူတာကုိေတြ႕ရတယ္။ ဆရာၾကီး Maslow ကုိ ကုိးကားျပီး ဖြင့္ဆုိခဲ့တာလား ဆုိတာ မသိရေပမဲ့။ ဆရာၾကီးရဲ႕ အျမင္က Maslow ရဲ႕ အျမင္ထက္ နက္ရႈိင္းတာကုိ သြားသိရတယ္။
Maslow က လူသားေတြ မွာ လုိအင္ေတြ ရွိတယ္ ဒါေတြ ကေတာ့
ရုပ္ပုိင္းလုိအင္ (Basic needs or Physiological needs) – စား၀တ္ေနေရးနဲ႕ လိင္ကိစၥ ေတြဟာ လူသားရဲ႕ အေျခခံအက်ဆုံးနဲ႕ ရုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာလုိအပ္ခ်က္ေတြ လုိ႕ဆုိတယ္
လုံျခဳံမႈလုိအင္ (Safety Needs)- အေျခခံလုိအပ္ခ်က္ျပည္႕စုံေပမဲ့ လူကလုံျခဳံခ်င္ေသးတယ္ ရွိတဲ့ ဥစၥာေလး မေပ်ာက္ေအာင္ ရာထူးေလး ျမဲေအာင္ က်န္းမာေရးေကာင္းေအာင္ အလွမပ်က္ေအာင္ လုိခ်င္ၾကတယ္ ဒီနွစ္ခုကေတာ့ လူတုိင္းလူတုိင္း ရုပ္နဲ႕ ဆုိင္တဲ့ လူတုိင္းလုိခ်င္ၾကတဲ့လုိအက္တဲ့။ လူတင္မဟုတ္ တိရစာၦန္မ်ားလည္း ဒီလုိအင္နွစ္ခုကုိ လုိခ်င္တယ္။
ခ်စ္ခင္မႈလုိခ်င္(Love and Belonging Needs)- ဒီလုိအင္ ကေတာ့ အရင္နွစ္ခုထက္ နဲနဲ ျမင့္လာသည္ လူသားပုိဆန္လာတယ္ လူေတြဟာ ခ်စ္တာခံခ်င္သလုိ သူမ်ားကုိလည္း ခ်စ္ခ်င္လာတယ္ သူငယ္ခ်င္း အေပါင္းအသင္းနဲ႕ ေနခ်င္လာတယ္။ လူမႈသတၱ၀ါ ျဖစ္လာတဲ့ သေဘာပါ။
ကုိယ္ကုိယ္ကုိ တန္ဖုိးထားမႈ လုိအင္ (Self-Esteem Needs)- ေနာက္တစ္ခုက အရင္ဟာေတြ ထက္ပုိျမင့္လာျပီ အေပါင္းအသင္းနဲ႕ေနရုံတင္မဟုတ္ လူမႈဆက္ဆံေရး တင္မဟုတ္ ကုိယ့္ကုိကုိယ္ ေလးစား ျမတ္နုိးတန္ဖုိးထားတတ္လာဖုိ႕ လုိတယ္လုိ႕ ဆုိထားတယ္။
အမွန္သိျမင္မႈလုိအင္(Self-actualization Needs)- ဒီလုိအင္ကေတာ့ အျမင့္ဆုံးနဲ႕ ေနာက္ဆုံး လုိအပ္ျဖစ္ျပီး လူသားတုိင္း ျပည္၀ဖုိ႕ ခက္ပါတယ္။ ေသတာသြားတယ္ ကိုယ့္ကုိကုိယ္ ဘာေကာင္မွန္း ဘာျဖစ္မွန္း မသိသူေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ ဒီလုိအင္ျပည္မွ လူသားအဆန္ဆုံး လူျဖစ္က်ဳိး အနပ္ဆုံး ျဖစ္မယ္လုိ႕ ဆုိထားတယ္။
Maslow ကေတာ့ Need for Self-actualization, occurs when individuals reach a state of harmony and understanding လုိဆုိထားတယ္ သမမွ်တျပီး ကုိယ္ကုိကုိယ္နားလည္ဖုိ႕ က လူသားရဲ႕ အျမင့္ဆုံးလုိအပ္ခ်က္လုိ႕ ဆုိသေပါ့ ဒီလုိအင္ျပည့္ မွ လူသားတစ္ေယာက္ရဲ႕ ျပည့္၀တဲ့ ဘ၀ ကုိ ရနုိင္မယ္ လုိကုိေျပာထားတယ္။
ဒါကေတာ့ ဗုဒၶရဲ႕ အဆုံးအမကုိ လုံး၀မသိတဲ့ အေနာက္တုိင္း စိတ္ပညာရွင္တစ္ဦးရဲ႕ ရူျမင္မႈပါ။ ေနာက္ ဗုဒၶရဲ႕ အဆုံးမကုိ သိျပီး ဗုဒၶတရားေတာ္မ်ားကုိ ဖြင့္ဆုိျပတဲ့ ျမန္မာဗုဒၶဒႆန ပညာရွင္ ဦးေရႊေအာင္ရဲ႕ ခႏၶာ ငါးပါ အျမင္ကုိ ၾကည့္ ၾကရေအာင္….
ဒီဟာကုိ စဖတ္ဖူးတာ ဘ၀အက်ဥ္းသား စာအုပ္မွာထင္တယ္။ေနာက္ ဗုဒၶ(သုိ႕)ေလာကသားတုိ႕၏ အနႈိင္းမဲ့ ေက်းဇူးရွင္(ကိုယ္က်င့္ဗုဒၶ၀င္) စာအုပ္က ေနာက္ဆုံးအခန္း ဘ၀ အသိမ်ားမွာလည္း ျပန္ပါတဲ့ ခႏၶာငါးပါး သေဘာ မွာ ဖတ္မိတာပါ။ ဆရာၾကီးရဲ႕ အျမင္ဟာ Abraham Maslow ရဲ႕ အျမင္ထက္ ပုိမုိနက္ရိႈင္းျပီး အဆင့္ျမင္တာကိုသြားေတြ႕ရပါတယ္။
ဆရာၾကီးက “လူသားေတြဟာ မိမိတုိ႕ ခႏၶာဖြဲ႕စည္းမႈနဲ႕ ေလာကကုိသိတယ္ ခႏၶာဖြဲ႕စည္းမႈက ငါးမ်ဳိးရွိတယ္ သိတဲ့ေနရာမွာလည္း အတၱကုိ အေျခခံျပီး သိတာမုိ႕ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သိတာမဟုတ္ ယထာဘူတက်ေသာ သိနည္းမဟုတ္ ” လုိဆုိထားပါတယ္။
ဆရာၾကီးရဲ႕ ခႏၶာ ငါးပါးသေဘာကေတာ့ -
ရူပကၡႏၶာဘေဘာ- လူေတြဟာေကာင္းေကာင္းစားခ်င္ ေနခ်င္ ၀တ္ခ်င္ က်န္းမာခ်င္ၾကတယ္ ရုပ္ပုိင္း ေထာင့္တ ခ်က္ေတြျဖစ္တယ္ ေကာင္းေကာင္းေနခ်င္တာေၾကာင့္ ေက်ာက္ေခတ္ဂူေအာင္ ဘ၀ကေန အုိးအိမ္တုိက္တာေတြ ျဖစ္လာ ေကာင္းေကာင္းေနခ်င္တာ ေၾကာင့္ အဝတ္အစားမပါတဲ့ ဘ၀ကေန ခ်မ္းပူဖ်က္ယုံမဟုတ္ပဲ လွတပတ ေလးေတြ ျဖစ္လာ ေကာင္းေကာင္းစားခ်င္တာေၾကာင့္ အမဲလုိက္ တာကေန စုိက္ပ်ဳိးေမြးျမဳတတ္လာ က်န္းမာခ်င္တာေၾကာင့္ ေဆး၀ါးေတြ ေပၚလာတယ္ လုိ ဆုိထားတယ္။
ဗုဒၶေဒသနာေတာ္မွာေတာ့ ေက်ာင္း သကၤန္း ဆြမ္း ေဆး ဆုိျပီး ပစၥည္း ေလးပါး ေပါ့။ ဘ၀အသိဟာ ခ်က္ခ်င္း ထြက္ေပၚလာတာမဟုတ္ပဲ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းတုိးတတ္လာတဲ့ သေဘာ ရူပကၡႏၶာ ကေန ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ဘ၀အသိျဖစ္လာတယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။
ဒီရူပကၡႏၶာ ဘေသာဟာ Maslow ရဲ႕ Basic Needs နဲ႕ Safety Needs နဲ႕ ဆင္ပါတယ္ ဒါေပမဲ့ ဆရာၾကီး ျမင္သလုိ အတၱကုိ အေျခခံတယ္ ဆုိတာမ်ဳိးၾကေတာ့ မတူေတာ့ျပန္ဘူး ေတြးတာကြာေတာ့ ျမင္တာ ကြာ တယ္ မဟုတ္ဘူးလားဗ်ာ။
ေ၀ဒနာကၡႏၶာ သေဘာ- စိတ္ခ်မ္းသားခ်င္း ခံစားမႈနဲ႕ ဆုိင္တယ္။ စိတ္ခ်မ္းသားဖုိ႕ ေပ်ာ္ရႊင္ဖုိ႕ လူသားေတြ လုိအပ္တယ္ ေပ်ာ္ရႊင္ဖုိ႕ အနုပညာဟာ အဓိကက်တယ္ အနုပညာမွာ တီတြင္မူပါတယ္ စိတ္ခ်မ္းသားခ်င္လုိ႕ အနုပညာကုိ တီတြင္ၾကတယ္။ အနုပညာမွာ ရသပါတယ္။ ရသဟာ ေလာကရဲ႕ ေနာက္ဆုံး မေျပာင္းလဲ မေဖာက္ျပန္တဲ့ ထာ၀ရ အမွန္တရားျဖစ္တယ္။
ဗုဒၶဝါဒရဲ႕ ရသကား နိဗၺာန္ ခရစ္ယာန္၏ ကား ထာ၀ရဘုရားသခင္ အျဖစ္ယူၾကတယ္။ ရသက ေလာကအလြန္သေဘာျဖစ္တယ္။ အနုပညာရပ္တစ္ခုနဲ႕ေတြတဲ့အခါ ရသကုိ ခံစားၾကတယ္။ ရသကုိ ခံစားတဲ့အခါ ေလာကကုိ ေမ့တယ္။ ေလာကကုိ ေမ့တာဟာေလာကလြန္ ခံစားျခင္းလုိ႕တယ္။ ေနာက္ ေလာကလြန္သေဘာက ျပန္လည္ဆင္ျခင္တဲ့ သေဘာ (ပစၥေ၀ကၡဏာ) ရသကုိ တကယ္သိမိ ခံစားရင္ ရသကျပန္လည္ ရတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈကုိ ကိုယ့္ဘ၀မွာ ျပန္သုံးနုိင္တယ္။ ရသသည္ အနက္ရူိင္းဆုံး ဓမၼတြင္တည္တယ္။
ဒီအျမင္မွာေတာ့ Maslow ရဲ႕ အျမင္နဲ႕ သိသိသာသာၾကီးကုိ ကြဲသြားပါျပီ ရသ ကုိ ခံစားမႈ အပုိင္းကုိ Maslow က ေနာက္ အမွန္သိမူလုိအင္မွာ တည္႕ သြင္းထားေသာ္လည္း ဆရာၾကီးက ဒုတိယအျမင္ ေ၀ဒနာကၡႏၶာ မွာ ထည္႕သြင္းထားတာကုိေတြရပါတယ္။
သညာကၡႏၶာသေဘာ- သည္ အသိအျမင္ျဖစ္တယ္။ ေပ်ာ္ရႊင္ရုံနဲ႕ မျပီး ဘ၀ခရီးေျဖာင့္တန္းဖုိ႕ အသိျမင္လုိတယ္။ အသိျမင္က တသတ္မတ္တည္းမဟုတ္ ေရႊ႕ေရႊ႕သိျဖစ္ထြန္းလာတဲ့ သေဘာ အလုပ္ေတြ စနစ္ေတြ ၀ါဒေတြ မွာ အျပစ္အနာဆာေတြ ကုိဖာေထးရင္း ပုိေကာင္းတဲ့ အရာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါကုိ ပညာေရးလုိ႕ ဆုိလုိရတယ္ စားမူေနမူ၀တ္မူ က်န္းမာမူေတြ တုိးတတ္လာတာ သညာကၡႏၶာ တုိးတတ္လာလုိ႕ ျဖစ္တယ္ လုိ ဆရာၾကီးကဆုိထားတယ္။ ေလာကေရးရာ က အဆုံးမရွိသလုိ သင္ယူမႈ ပညာေရးဟာလည္း အဆုံးမရွိလုိ႕ ေျပာထားတယ္။
ဒီေနရာမွာ Maslow က လုိအင္အဆင့္ဆင့္ ကုိ ခ်ိတ္ဆက္သလုိ ဆရာၾကီးကလည္း ခ်ိတ္ဆက္ ျပထား ပါတယ္။ သုိ႕ေသာ္ ရူျမင္မႈ ကေတာ့ အကြာၾကီးကုိ ကြာလွတယ္။ ပညာေရးဆုိင္ရာ စဥ္ဆက္ မျပတ္သင္ယူေရး ဆုိတာေတြ ကို ဆရာၾကီးအစာၾကီးထဲက သိခဲ့တယ္ဆုိတာ ထင္ရွားတယ္။
သခၤါရကၡႏၶာသေဘာ- ဒီခႏၶာကေတာ့ တီထြင္မူနဲ႕ ပတ္သက္တယ္။ လူေတြဟာ လက္အေျခ အေနထက္ ပုိေကာင္းတဲ့ ဘ၀ ကုိ လုိခ်င္တယ္ ဒါေၾကာင့္ ပုိေကာင္းေအာင္ ဖန္းတီတယ္ တီထြင္ တယ္ သညာကၡႏၶာ အရ သင္ၾကားမွတ္သားျပီး သခၤါရကၡႏၶာအရ တီထြင္ဖန္တီးတယ္။ မူလဘ၀ အေျခအေန ထက္ပုိ ေကာင္းေအာင္ လုပ္ၾကတယ္။
Maslow က တီထြင္ဖန္တီမႈ ကုိ အမွန္သိျမင္မႈ လုိအင္ထဲ ထည့္ထားေပမဲ့ ဆရာၾကီးရဲ႕ သညာကၡႏၶာ နဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္သလုိ မခ်ိတ္ဆက္ထားပါ။
၀ိညာဏကၡႏၶာသေဘာ- ေနာက္ဆုံးခႏၶာျဖစ္တယ္။ ျမင့္ျမတ္မႈ ကုိ အေျခခံတယ္။ လူတုိင္းျမင့္ျမတ္ ခ်င္ၾကတယ္။ ယုတ္မာနုိမ္က်သူျဖစ္ေနအုန္း ျမင့္ျမတ္မႈဂုဏ္ကုိ လုိခ်င္ၾကတယ္။ ျမင့္ျမတ္မႈရရွိနုိင္တဲ့ အရာဟာ ဘာသာတရားျဖစ္တယ္။ ဘာသာတရားဟာ စိတ္ရဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းမႈျဖစ္တယ္။ စိတ္ျငိမ္းခ်မ္း တာ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္မႈ မဟုတ္။ စိတ္ေပ်ာ္ဖုိ႕က ေဝဒနာကၡႏၶာအလုပ္ စိတ္ျငိမ္းခ်မ္းဖုိ႕ကား ၀ိညာဏကၡႏၶာ သေဘာျဖစ္တယ္။
ဘာသာတရားေတြ အစကေၾကာက္ရႊံမႈ ကုိ အေျခခံေသာ္လည္း ေနာက္ ျမင့္ျမတ္မႈ ကုိ ဦးတည္လာတယ္။ ေၾကာက္ရႊံတာက ျငိမ္းခ်မ္းျခင္းရဲ႕ ဆန္က်င့္ရာျဖစ္တယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းဖုိ႕ အတြက္ ျမင့္ျမတ္ဖုိ႕လုိတာ သိလာၾကတယ္။ လူတုိင္းျငိမ္းခ်မ္းခ်င္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘာသာတရားေတြမွာ ျမင့္ျမတ္မႈ ပါ၀င္လာတယ္။
ဒီ၀ိညာဏကၡႏၶာနဲ႕ ဘဝကုိ ထိန္းခ်ဳပ္နုိင္ေသာ ဘ၀အသိမ်ဳိးျဖစ္မွ ေလာကခ်မ္းသာ(ေလာကီ) ေက်ာ္လြန္ျပီး ေလာကလြန္ခ်မ္းသာ(ေလာကုတၱရာခ်မ္းသာကုိ ရနုိင္မယ္ လုိ႕ ဆရာ ၾကီးကဆုိထားတယ္။Maslow ရဲ႕ အျမင္ကေတာ့ ေလာကီးခ်မ္းသာမွာ တင္ရပ္၍ေနတာေတြရတယ္။
ဒီဘ၀အသိ ငါးမ်ဳိးက လူတုိင္းရဲ႕ စိတ္သ႑န္မွာရွိပါတယ္။ သုိ႕ေသာ္ တစ္ေျပးညီရွိတာ မဟုတ္။ သူအဆင့္နဲ႕ သူ၊ သူစရုိက္နဲ႕ သူ အနုအရင့္ ကြာတယ္။ ဒါကုိ ပါရမီလုိ႕ ဆရာၾကီးက ဖြင့္ဆုိပါတယ္။ ဒီပါရမီကုိ လုပ္ယူလုိ႕ ရတယ္ဆုိလည္း ဆုိတယ္။
ေနာက္ဆုံး ခႏၶာျဖစ္တဲ့ ဝိညာဏကၡႏၶာ ကုိ သိသထက္သိ ထက္ျမက္ေအာင္ လုပ္မွ အိပ္မက္သဖြယ္ ျဖစ္တဲ့ ဝိပလႅာသတရားေတြ ကို ဖယ္ရွားနုိင္ျပီး နုိးထသူဘ၀ ေရာက္မယ္လုိ႕ ဆုိထားပါတယ္။
ေနာက္ဆုံးေျပာရရင္ ဆရာၾကီး ရဲ႕ သုံးသပ္ခ်က္နဲ႕ Maslow ရဲ႕ သုံးသပ္ခ်က္ မွာ အေတာ္ေလး ဆင္ေသာ္လည္း နိဗၺာန္အျမင္ ပါရမီ အျမင္ နဲ႕ ေလာကီအျမင္ အေတာ္ေလးကုိ ကြာဟသြားတာ ေတြ႕ရ ပါတယ္။ ဆရာၾကီး Maslow ရဲ႕ စာအုပ္ကို ဖတ္ျပီး ဗုဒၶဒႆနအျမင္ထည္႕ သြင္းထားတာ လား မသိရေပမဲ့ ဆရာၾကီးရဲ႕ အျမင္ကေတာ့ Maslow ရဲ႕ အျမင္နဲ႕ မ်ားစြာကြာဟလွပါတယ္။
ဆရာၾကီးရဲ႕ ကုိယ္က်င့္ဗုဒၶ၀င္စာအုပ္ၾကီးကုိ ဆရာၾကီး ျပီးေအာင္ မေရးသြားနုိင္ရွာပါ ဒီစာအုပ္ ေရးသား ခိုက္ ၂၂ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၉၄ ခုနွစ္မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ ဆရာေအာင္သင္း က ဆရာၾကီး စာအုပ္သာ ေရးျပီးသြားခဲ့ရင္ ဆရာၾကီး သာ အသက္ရွင္လ်က္ရွိေသရင္ ေခတ္တေခတ္ေျပာင္းမယ္ ဆုိေတာင္ ေကာက္ခ်က္ခ်ဖူးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေ၀မွ်လုိက္ပါတယ္။
ဆရာၾကီးစာအုပ္ထဲကအတုိင္းမဟုတ္ပဲ အေျပာပုံစံျဖင့္ ကုိယ္ဘာသာကုိယ္ျပန္ေရးတာမုိ႕ လြဲမွား ခဲ့တာရွိေသာ္ ကၽြန္ေတာ္အျပစ္သာ။
Ref:
ဦးေရႊေအာင္ ဗုဒၶ(သုိ႕)ေလာကသားတုိ႕၏ အနႈိင္းမဲ့ ေက်းဇူးရွင္(ကိုယ္က်င့္ဗုဒၶ၀င္)
