သမထႏွင့္
၀ိပႆနာ
ဓမၼဖိုရမ္တြင္ ဓမၼမိတ္ေဆြတို႕ႏွင့္ သမထ၊ ၀ိပႆနာအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးရာမွ ဖတ္ရႈ
ေလ့လာမိ သမွ်ကို မွ်ေ၀ပါဦးမည္။ ဗုဒၶဘာသာေကာင္း တစ္ေယာက္စာအုပ္တြင္ သမထဆိုသည္မွာ တစ္ခုတည္းေသာ
အာရံုကို စြဲျမဲစြာ ယူထားသည့္ စိတ္အလုပ္ဟု ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ၀ိပႆနာ ဟူသည္မွာ ဘံုသံုးပါးတို႕တြင္
ရုပ္နာမ္ဓမၼ သခၤါရတို႕၏ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱတို႕ကို ရႈမွတ္ ဆင္ျခင္သည့္ ဉာဏ္အလုပ္ဟု သိရွိထားပါသည္။
ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး တူညီေနသည္မွာ ကာမစၦႏၵ၊ ဗ်ာပါဒ၊ ထိနမိတၱ၊ ဥဒၶစၥ ကုကၠဳစၥ၊
၀ိစိကိစာၦစေသာ နီ၀ရဏတရားမ်ား ဖယ္ရွားရန္လိုအပ္ျခင္းမွာ တူေနပါသည္။ သမထတြင္ ပရိကမၼနမိတ္၊
ဥဂၢဟနမိတ္၊ ပဋိဘာဂနမိတ္ ၃ မ်ိဳး ရွိတဲ့အနက္ ပဋိဘာဂနမိတ္ကို ရသည့္အခါ ဥပစာရသမာဓိဟု ေခၚဆိုပါသည္။
ပဋိဘာဂနမိတ္ဆိုသည္မွာ မူလယူထားေသာ ကသိုင္းနမိတ္ မဟုတ္ေတာ့ပဲ ကသို္င္းနမိတ္ႏွင့္ ပံုစံတူ
အာရံုအတု၊ အာရံုအႏုဟု ဆိုပါသည္။
စရႈစဥ္က ကသိုင္း၀န္းနမိတ္ကို ပကတိမ်က္စိနဲ႕
စိုက္ၾကည့္ရပါသည္။ ပဋိဘာဂနမိတ္ရသည့္အခါ မ်က္စိဖြင့္ထားထား၊ ပိတ္ထားထား မည္သည့္ေနရာၾကည့္ၾကည့္
ကသို္င္းနမိတ္သာ ထင္ေနပါသည္။ နီ၀ရဏတရားေတြ မရွိေတာ့ပါ။ သို႕ေသာ္ မခိုင္ခံ့ေသး။ စ်ာန္အဂၤါမ်ား
စ်ာန္စိတ္မ်ား ေပၚေနေသာ္ လည္း ရံခါရံဖန္ ဘ၀င္စိတ္ ၾကား၀င္တတ္သည္ဟု ဖားေအာက္ေတာရ ဆရာေတာ္ႀကီး၏က်မ္းတြင္
ဖတ္ရႈရပါသည္။ ၄င္းပဋိဘာဂနမိတ္ကို အထပ္ထပ္ရႈ၍ ခိုင္ခံ့လာၿပီဆိုလွ်င္ အပၸနာစ်ာန္သမာဓိ
ျဖစ္လာၿပီဟု ေခၚဆိုပါသည္။
စ်ာန္စိတ္မ်ား အဆက္မျပတ္ျဖစ္ေနပါသည္။ စ်ာန္အဂၤါမ်ားကိုလည္း ထင္ထင္ရွားရွား
သိႏိုင္ပါသည္။ ပထမစ်ာန္ရၿပီလို႕ ေျပာႏိုင္ပါသည္။ ထိုေနာက္မွာ စ်ာန္အဂၤါမ်ားကို ရႈမွတ္၍
ပယ္သြားျခင္းျဖင့္ စ်ာန္အဆင့္ဆင့္ ဆက္တက္သြားႏိုင္ပါသည္။ ဤကား သမထအလုပ္ဟု နားလည္ထားပါသည္။
၀ိပႆနာအလုပ္သည္ ဉာဏ္အလုပ္ျဖစ္ပါသည္။ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ႀကီးက သမာထဆိုသည္မွာ
ရိုးရိုးမ်က္စိနဲ႕ ၾကည့္ရသည္။ ၀ိပႆနာကေတာ့ ဉာဏ္ႏွင့္ ၾကည့္ရသည္ဟု နားလည္လြယ္ေအာင္ မိန္႕ခဲ့ပါသည္။
ရုပ္နာမ္တို႕၏ ျဖစ္ပ်က္အမွန္ကို ယ်ထာဘူတ က်က် ျမင္ႏိုင္ရန္မွာ နီ၀ရဏ တရားမ်ား ဦးစြာ
ဖယ္ရွားရပါသည္။ သမာထကေန စ်ာန္သမာဓိရၿပီး ၀ိပႆနာကူးရာတြင္ မူလ ယူထားတဲ့ သမထအာရံုမွ ရုပ္၊
ေ၀ဒနာ၊ စိတ္၊ ဓမၼ တို႕၏ ျဖစ္ျခင္း ပ်က္ျခင္းကို ေျပာင္းၿပီး ရႈဆင္ျခင္ဖို႕ လိုပါသည္။
သမထပိုင္းမွာ ကမၼ႒ာန္း (၄၀) ရွိပါသည္။ ယင္းတို႕မွာ -
(၁) ကသိုင္း (၁၀) ပါး။ ေရ၊ ေျမ၊ ေလ၊ မီး၊ နီ၊ ၀ါ၊ ညိဳ၊ ျဖဴ၊ ေကာင္းကင္၊
အလင္းေရာင္
(၂) အသုဘ (၁၀) ပါး။
(၃) အႏုႆတိ (၁၀)ပါး ။ ဗုဒၶ၊ ဓမၼ၊ သံဃာ၊ (ရတနာ ၃ ပါးဂုဏ္ကို ဆင္ျခင္ျခင္း)၊
သီလာ၊ စာဂါ၊(မိမိ၏ သီလ၊ ဒါနတို႕ကို ဆင္ျခင္ျခင္း)၊ ေဒ၀တာ(နတ္တို႕၏ဂုဏ္)၊ ဥပသမာ(နိဗၺာန္၏
ဂုဏ္ကို ေအာက့္ေမ့ျခင္း)၊ မရဏာ (ေသျခင္းကို ဆင္ျခင္ျခင္း)၊ ကာယဂတာ ( ၃၂ ေကာ႒ာသ)၊ အာနာပါနႆတိ
(၀င္ေလ၊ ထြက္ေလ)
(၄) ျဗဟၼ၀ိဟာရ ၄ ပါး။ ေမတၱာ၊ ဂရုဏာ၊ မုတိတာ၊ ဥေပကၡာ၊
(၅) အာရုပၸတရား ၄ ပါး။
(၆) အဟာေရ ပဋိကူလသညာ ၁ ပါး။
(၇) စတုဓါတု၀၀တၱာန ၁ ပါး (ခႏၶာရွိ ဓါတ္ႀကီးေလးပါး)။
ကမၼဌာန္း ၄၀ တြင္ အႏုႆတိ ၁၀ ပါးအနက္ ကာယဂတာႆတိႏွင့္ အာနာပါနႆတိတို႕မွ ၾကြင္းလ်က္
က်န္အႏုႆတိ ၈ ပါး၊ အဟာေရ ပဋိကူလသညာႏွင့္ စတုဓါတု၀၀တၱာန ကမၼဌာန္း တို႕သည္ ဥပစာရသမာဓိကိုသာေဆာင္ႏိုင္ေသာ
ဥပစာရကမၼဌာန္းတို႕ ျဖစ္ပါသည္။ ကသိုင္း ၁၀ ပါး၊ အသုဘ ၁၀ ပါး၊ ကာယဂတာႆတိ၊ အာနာပါနႆတိ၊
ျဗဟၼ၀ိဟာရ ၄ ပါး၊ အာရုပၸ ၄ ပါး၊ ဤ ၃၀ ေသာ ကမၼဌာန္းတို႕သည္ အပၸနာသမာဓိကို ေဆာင္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္
အပၸနာကမၼဌာန္းဟု ေခၚပါသည္။
ထို အပၸနာကမၼဌာန္းတို႕တြင္ ကသိုင္း ၁၀ ပါးႏွင့္ အာနာပါနႆတိသကမၼဌာန္းတို႕သည္
စ်ာန္ေလးပါး အစဥ္လိုက္ စတုတၳစ်ာန္အထိ ေဆာင္ႏိုင္သျဖင့္ စတုကၠဇၥ်ာနိကကမၼဌာန္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
အသုဘ ၁၀ ပါးႏွင့္ ကယာဂတာႆတိတို႕သည္ ပထမစ်ာန္ကိုသာ ေဆာင္ႏိုင္ ေသာေၾကာင့္ ပထမဇၥ်ာနိကကမၼဌာန္းဟု
ေခၚပါသည္။ ေမတၱာ၊ ကရုဏာ၊ မုဒိတာ ကမၼဌာန္းတို႕သည္ တတိယစ်ာန္အတိ ေပါက္ေရာက္ႏိုင္ေသာ တတိယဇၥ်ာနိကကမၼဌာန္းျဖစ္ၿပီး
ဥေပကၡာႏွင့္ အာရုပၸ ၄ ပါး ကမၼဌာန္းတို႕သည္ စတုတၳစ်ာန္ကိုသာ ေပါက္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ စတုကၠဇၥ်ာနိကကမၼဌာန္းမ်ား
ျဖစ္ၾကပါသည္။
၀ိပႆနာပိုင္းတြင္ သတိပဌာန္တရား ၄ ပါးကို ပါြးမ်ား အားထုတ္သူသည္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာပင္
အရဟတၱဖိုလ္ ထိေပါက္ႏိုင္သည္ တစ္ေၾကာင္းတည္းေသာလမ္းဟု မဟာသတိပဌာနသုတ္တြင္ ေဟာၾကားထားခဲ့ပါသည္။
ကာယႏုပႆနာသတိပဌာန္သည္ ၀င္ေလထြက္ေလ၊ ၃၂ ေကာ႒ာသ စသည့္ရုပ္အေပါင္းကို ခိုင္ျမဲေသာ
သတိျဖင့္ အဖန္ဖန္ရႈျခင္းျဖင့္ အသုဘအျခင္းအရာ ထင္လာၿပီး သုဘ ၀ိပလႅာသ (တင့္တယ္သည္ဟု ေဖာက္ျပန္စြာျမင္ျခင္း)ကို
ပယ္ရွားသည္။
ေ၀ဒနာႏုပႆနာသည္ ဒုကၡေ၀ဒနာ၊ သုခေ၀ဒနာ၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာတို႕ကို ခိုင္ျမဲေသာ သတိျဖင့္
အဖန္ဖန္ရႈမွတ္ျခင္းျဖင့္ ဒုကၡအျခင္းအရာ ထင္လာၿပီး ရုပ္နာမ္တို႕အေပၚ သုခဟုထင္မွတ္မွားျခင္း
သုခ ၀ိပလႅာသကို ပယ္ရွားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
စိတၱာႏုပႆနာသတိပဌာန္သည္ ျဖစ္ေပၚလာသမွ်ေသာ ရာဂႏွင့္တကြေသာစိတ္ ရာဂကင္းေသာ
စိတ္စသျဖင့္ ခိုင္ျမဲေသာ သတိျဖင့္ အဖန္ဖန္ရႈမွတ္ရာမွ စိတ္တို႕၏ မျမဲေသာ အနိစၥအျခင္းအရာ
ထင္လာၿပီး ျမဲသည္ဟု ေဖာက္ျပန္စြာျမင္ေသာ နိစၥ ၀ိပလႅာသကို ပယ္ရွားျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ဓမၼာႏုပႆနာသည္ ကာယ၊ ေ၀ဒနာ၊ စိတၱတို႕မွၾကြင္းေသာ သညာ၊ သခၤါရစေသာ ဓမၼ၊ နီ၀ရဏတို႕ကို
ခိုင္ျမဲေသာ သတိျဖင့္ အဖန္ဖန္ရႈမွတ္ရင္း ေလာကတြင္ အရာရာတို႕သည္ ပရမတၱဓမၼ တို႕သာ ျဖစ္ပ်က္ေျပာင္းလည္းေနျခင္း
အတၱေကာင္ အသက္ေကာင္ လိပ္ျပာေကာင္တို႕ မရွိဟူေသာ အနတၱအျခင္းအရာကိုထင္လာၿပီး အတၱ ၀ိပလႅာသကို
ပယ္ရွားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
၀ိပႆနာတရား အားထုတ္မည့္သူသည္ ေရွးဦးစြာ သီလမဂၢင္ႏွင့္ ျပည့္စံုရန္လိုပါသည္။
လူတို႕အတြက္မူကား အာဇီ၀႒မက သီလႏွင့္ ျပည့္စံုရပါမည္။ မိစၧာဇီ၀ႏွင့္ ကာယဒုစရိုက္ ၃ ပါး
(သူ႕အသက္သတ္ျခင္း၊ သူတစ္ပါးပစၥည္းခိုးျခင္း၊ ကာမဂုဏ္၌ မွားယြင္းစြာျပဳမိျခင္း)၊ ၀စီဒုစရိုက္
၄ ပါး (လိမ္လည္ေျပာဆိုျခင္း၊ ေခ်ာျပစ္ဂုံးတိုက္ေသာ စကား၊ ပိန္ဖ်င္းေသာစကား၊ ရုန္႕ရင္းၾကမ္းတမ္း
ေသာစကား) စေသာ ၈ ပါးေသာ မေကာင္းမႈဒုစရိုက္တို႕မွ ေရွာင္က်ဥ္ႏိုင္လွ်င္ လူတို႕အတြက္
၈ ပါးသီလ လံုျခံဳပါသည္။ မဂၢင္ ၈ ပါးအနက္ သမၼာ၀ါစာ၊ သမၼကမၼႏၲ၊ သမာအာဇီ၀ စေသာ မဂၢင္ ၃
ပါးျဖင့္ ျပည့္စံုပါၿပီ။
ထိုသီလမဂၢင္ ၃ ပါး ျပည္စံုၿပီးေနာက္ အာနာပါနႆတိ၊ ကာယဂတာႆတိ ကမၼဌာန္းတို႕ျဖင့္
ပထမစ်ာန္ ေရာက္ေအာင္ အားမထုတ္ပဲ ဥပစာရသမာဓိ သို႕မဟုတ္ ခဏိကသမာဓိျဖင့္ ၀ိပႆနာ လမ္းကိုလိုက္လွ်င္
သုဒၶ၀ိပႆနာယာနိကလမ္းကို လိုက္သူဟု ေခၚဆိုပါသည္။ သို႕မဟုတ္ စ်ာန္၊ သမာပတ္မ်ားထူေထာင္ၿပီးမွ
၀ိပႆနာလမ္းလိုက္လွ်င္ သမာထ၀ိပႆနာယာနိကလမ္း လိုက္သူ ဟု ေခၚဆိုႏိုင္ပါသည္။
ထိုလမ္းေၾကာင္း ၂ ေၾကာင္းအနက္ မည္သည့္ လမ္းေၾကာင္းကို လိုက္သည္ျဖစ္ေစ က်န္မဂၢင္
၅ ပါးျဖစ္ေသာ သမၼာဒိဌိ၊ သမၼာသကၤပၸ၊ သမၼာသတိ၊ သမၼာ၀ါယာမ၊ သမၼာသမာဓိတို႕ႏွင့္ ျပည့္စံုသည့္အခါ
မဂၢင္ ၈ ပါး ျပည့္စံုသြားၿပီး နိေရာဓသစၥာျဖစ္သည့္ အျမိဳက္နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္မည္
ျဖစ္ပါသည္။
သတိပဌာန္တရား ၄ ပါး ပြါးမ်ား အားထုတ္ရာတြင္ အၾကမ္းအားျဖင့္ ရုပ္ကမၼဌာန္းႏွင့္
နာမ္ကမၼဌာန္း ၂ မ်ိဳး ခြဲျခားၾကည့္ႏိုင္ပါသည္။ ကာယယႏုပႆနာကို ရုပ္ကမၼဌာန္းဟု ေခၚဆိုၿပီး
စိတၱာ၊ ေ၀ဒနာ၊ ဓမၼာႏုပႆနာတို႕ကို နာမ္ကမၼဌာန္းဟု ေခၚဆိုသည္ဟု နားလည္ထားပါသည္။
ထိုကမၼဌာန္း ၂ မ်ိဳး ေရႊးခ်ယ္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ဘ၀သာသနာစာအုပ္တြင္ လယ္တီဆရာေတာ္၊
သထံုေဇတ၀န္ ဆရာေတာ္ႀကီး၊ မိုးညွင္းဆရာေတာႀကီး၊ ေရႊေတာင္ဆရာေတာ္၊ ျပည္နိဗၺိႏၵ ဆရာေတာ္၊
မဟာစည္ဆရာေတာ္၊ ေတာင္ပုလုဆရာေတာ္၊ ေ၀ဘူဆရာေတာ္တို႕သည္ ရုပ္ကမၼဌာန္းကို အေပးမ်ားသည္။
မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ႀကီးက စိတၱာႏုပႆနာ နာမ္ကမၼဌာန္းကို အေပးမ်ားသည္ဟု ေဖာျပထားပါသည္။
စိတၱာႏုပႆနာကို မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ႀကီး သေဘာက်ရျခင္းမွာ-
၁) မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ႀကီးသည္ အႏွစ္ ၃၀ ေက်ာ္ အဘိဓမၼာ ပို႕ခ်ခဲ့လို႕ အဘိဓမၼာအားသန္လို႕
မျမင္ရေသာ စိတ္-ေစတသိတ္ သရုပ္ခြဲရာတြင္ အားသန္သည္၊ အေလ့အက်င့္မ်ားသည္က တစ္ေၾကာင္း။
၂) စိတ္တို႕သည္ ရုပ္ထက္ အျဖစ္အပ်က္ျမန္သည္ ဒိဌိကြာလြယ္မည္။ ဒိဌိျပဳတ္ရင္
ေသာတာပန္ ျဖစ္လြယ္သည္ကတစ္ေၾကာင္း။
၃) အရွင္သာရိပုတၱရာက သူမ်ားစိတ္ အကဲခတ္ရတာထက္ ကိုယ္စိတ္ အကဲခတ္ရတာ ပိုၿပီး
အမွန္ေတြ႕ႏိုင္သည္။ စိတ္ကိုရႈၾကဟု မိန္႕သည္က တစ္ေၾကာင္းဟု ယူဆေၾကာင္း ၄င္းစာအုပ္တြင္
ေဖာ္ျပထားပါသည္။
သို႕ေသာ္လည္း မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ႀကီးကလည္း ကိုယ္နဲ႕ လိုက္ဖက္တဲ့ တရားနာပါလို႕
မိန္႕ပါသည္။ “ရုပ္ႀကိဳက္လား၊ စိတ္ႀကိဳက္လား၊ ေ၀ဒနာႀကိဳက္လား၊ ဓမၼသေဘာႀကိဳက္လား အဆင္ေျပတာရႈပါ”ဟု
တိုက္တြန္းခဲ့ပါေသးသည္။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ႀကီး၏ ဓမၼာစၾကၤာတရားေတာ္(၁)အရ သတိပဌာန္တရား
ေလးပါးမွ ကင္းလြတ္ၿပီး မဂ္ဖိုလ္ရျခင္းသည္ မရွိဟု ေဟာၾကားထားသည့္အတြက္ သတိပဌာန္တရား
၄ ပါးကို ပါြးမ်ားျခင္းသည္သာ တစ္ေၾကာင္းတည္းေသာလမ္း ျဖစ္ပါသည္။ ေသာတာပန္ ျဖစ္ဖို႕မွသည္
ရဟႏၱာျဖစ္သည္အထိ တစ္ေၾကာင္းတည္းေသာလမ္းကို ၄ ႀကိမ္ ေလွ်ာက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။
ကမၼဌာန္းေရႊးခ်ယ္ရာတြင္လည္း စရိုက္ ၆ မ်ိဳး ရွိသည့္အနက္ မိမိစရိုက္ႏွင့္
သင့္ေတာ္ဖို႕ အေရးႀကီးသည္ဟု မွတ္သားဘူးပါသည္။ သတိပဌာန္ ၄ ပါးလံုးကို ရႈၾကည့္ပါ။ မိမိအားသန္ရာ
ကမၼဌာန္းတစ္ခုခုကို ရႈရင္းျဖင့္ သတိထားမိလာပါလိမ့္မည္။ အားသန္ရာကို စြဲစြဲျမဲျမဲ အားထုတ္ဖို႕သာ
လိုပါသည္။ ရုပ္ရယ္ စိတ္ရယ္ ေ၀ဒနာရယ္ ဘယ္ဟာရႈရႈ ျဖစ္ပ်က္ဆံုး ျဖစ္ပ်က္မုန္းပါက အသခၤတ
နိဗၺာန္က ဆီးႀကိဳေနမည္ဟု ယံုၾကည္ပါသည္။
သတိပဌာန္တရား ပါြးမ်ားသူသည္ ၇ ရက္မွ ၇ ႏွစ္အတြင္း အရဟတၱဖိုလ္ျဖစ္ေစ၊ ဥပါဒါန္အၾကြင္း
ရွိလွ်င္ အနာဂါမိဖိုလ္ျဖစ္ေစ ၂ ခုအနက္ တစ္ခုခုေသာဖိုလ္ကို ရမည္ဟု မဟာသတိပ႒ာနသုတ္တြင္
ေဟာၾကားထာေသာေၾကာင့္ “သူေတာ္ ဆည္းကပ္၊ ျမတ္တရားနာ၊ ေလ်ာ္စြာ ႏွလံုး၊ က်င့္သံုး ဇြဲသန္
ျမတ္နိဗၺာန္သို႕”ဟူေသာ အဆံုးအမႏွင့္အညီ အားထုတ္သြားၾကပါရန္ ေစတနာေရွ႕ထား၍ အၾကံျပဳတိုက္တြန္းအပ္ပါသည္။
ခ်မ္းသာစစ္နဲ႕ ျပည့္စံုၾကပါေစ။
ေျပေဇာ္
