သစၥာ နဲ႔ တာ၀န္ (ဓမၼစၾကာ ၇)

သစၥာ နဲ႔ တာ၀န္ (ဓမၼစၾကာ ၇) 

အုိ နာ ေသမႈ အစရွိတဲ့ လူသဘာ၀ အတုိင္း ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ သခၤါရဓမၼေတြကုိ မေက် နပ္စရာ(အပၸိယ) လုိ႔ စြဲလမ္းေနသမွ် " မုန္း ဆုံ" ဒုကၡနဲ႔ ၾကံဳေနရမယ္။ ေက်နပ္စရာ (ပိယ) လုိ႔ စြဲလမ္းေနရင္လည္း"ခ်စ္ကြဲ" ဒုကၡနဲ႔ ႀကဳံေနရမယ္။ မရႏုိင္တာကုိ လုိခ်င္ စြဲလမ္း ေနသမွ် "လုိတာမရ"တဲ႔ ဒုကၡ နဲ႔ ႀကံဳေနရမယ္။

သစၥာေလးပါးလုံးမွာပဲ တစ္ပါး တစ္ပါးစီမွာ"သစၥ၊ ကိစၥ၊ ကတ" ဆုိျပီး အျခင္းအရာ သုံး မ်ိဳးစိ ရွိပါတယ္။ သစၥဉာဏ္ ဆုိတာ အမွန္အတုိင္း နာယူသင္ၾကားထားတဲ့ အသိပါ။ ကိစၥဉာဏ္ဆုိတာ မဇၥ်ိမလမ္းအတုိင္း ေလွ်ာက္သူ တုိ႔ရဲ့ လုိက္နာ က်င့္သုံးရင္း သိလာမယ့္ တာ၀န္ပုိင္း အသိျဖစ္ပါတယ္။

ကတဉာဏ္ ဆုိတာကေတာ့ တာ၀န္ေက်ပြန္ ျပည့္စုံတဲ့ အတြက္ ရရွိတဲ့ ရလာဒ္ အသိပါပဲ၊ သာသနာ သုံးပါးနဲ႔ ေျပာရရင္ သစၥဉာဏ္ ဆုိတာ ပရိယတိၱသာသနာ၊ ကိစၥဉာဏ္ဆုိတာ ပဋိပတၱိသာသနာ၊ ကတဉာဏ္ဆုိတာက ပဋိေ၀ဓသာသနာ လုိ႔ ဆုိရပါလိမ့္မယ္။

နာယူသင္ၾကားထားတဲ့ ပရိယတၱိက မွန္ကန္မွ မွန္ကန္တဲ့ အသိ=သစၥဉာဏ္ျဖစ္သလုိ က်င့္သုံးတဲ့ ပဋိပတၱိ(ကိစၥဉာဏ္) တုိးပြားျပီး ပုိင္ပုိင္ႏုိင္ႏုိင္ ဆုံးျဖတ္သိနဲ႔ ျပီးျပည့္စုံတဲ့ ပဋိေ၀ဓ (ကတဉာဏ္)ကုိ ဆုိက္ေရာက္ ႏုိင္ၾကမွာပါ။

ဒုကၡသစၥာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ သာ၀ကတုိ႔ရဲ့ တာ၀န္ပုိင္း(ကိစၥဉာဏ္)က ပရိေညယ်- ပုိင္းျခား သိရမယ့္
တာ၀န္ပဲ ရွိပါတယ္။ ပါးစပ္ဖ်ားမွာ ႏႈတ္က်ိဳးေနတာက "ဒုကၡ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရး"ဆုိေတာ့ ဒုကၡခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားေအာင္ ဒုကၡကုိ ပယ္ရမယ္လုိ႔ ထင္ေနတတ္ၾကပါတယ္။ ဒုကၡ ဆုိတာ သူ႔ အေၾကာင္း အျပည့္အစုံ သိဖုိ႔ပဲ လုိအပ္တယ္ ဆုိတာကုိ "ဒုကၡကုိ တစ္လႊာျခင္း ခြာၾကည့္ျခင္းမွာ ျပခဲ့ျပီးပါျပီ။ သူ့အေၾကာင္း သိျပီးရင္ ကုိယ္က ခြာစရာ မလုိဘဲ သူ့အလုိလုိ ခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားတာပါ။

ဟုတ္ပါတယ္။ အုိတယ္၊ နာတယ္၊ ေသတယ္ ဆုိတာ သက္ရွိ သခၤါရတုိ႔ရဲ့ ျဖစ္ပ်က္ ေျပာင္းလဲ ေဖာက္ျပန္မႈ ကုိ လူေတြက သတ္မွတ္ထားတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားပါ။ သက္မဲ့ သခၤါရ တုိ႔ကုိက်ေတာ့ အုိမင္း ေဆြးျမည့္ ပ်က္စီးတယ္လုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ အမွန္ကေတာ့ ျဖစ္ ပ်က္ ေဖာက္ျပန္ သေဘာခ်ည္းပါပဲ။

အဲဒီ အုိ နာ ေသမႈ စတဲ့ သၤါရတုိ႔ရဲ႔ ျဖစ္ ပ်က္ ေဖာက္ျပန္မႈ ေတြ ကုိပဲ မေက်နပ္စရာ (အပၸိယ) လုိ႔ စြဲလမ္းေနတဲ့အတြက္ "မွန္ ဆုံ" (အပိၸေယ ဟိ သမၸေယာဂ) ဒုကၡနဲ႔ ႀကုံရတယ္။ ေက်နပ္စရာ (ပိယ)လုိ႔ စြဲလမ္းျပန္ေတာ့ ခ်စ္ကြဲ(ပိေယာ ဟိ ၀ိပၸေယာဂ) ဒုကၡနဲ႔ ႀကုံရမယ္။ ကုိယ့္အလုိက် မရႏုိင္တဲ့ အရာကုိ လုိခ်င္စြဲ လမ္းေနသမွ် လုိတာမရ (ယံ ပိစၧံ န လဘတိ) ဒုကၡနဲ႔ ႀကုံေတြ႔ရမယ္။ အဲဒီ အစြဲအလမ္းေတြ ခ်ဳပ္သြားရင္ အဲဒီ ဒုကၡေတြဟာလည္း "အရင္း လဲရင္ အဖ်ား ထင္းျဖစ္" ဆုိသလုိ ခ်ဳပ္သြား မွာပဲမုိ႔လား။


"ငျပဴး"မွန္းသိရင္ မေၾကာက္ရတဲ့အျပင္ ေငါက္ခ်လုိ႔ေတာင္ ရပါယတ္။ အနိစၥ=မျမဲဘူး၊ ဒုကၡ=သည္းခံ ေက်နပ္စရာ မရွိဘူး၊ အနတၱ= အလုိ မျဖစ္ဘူး ဆုိတာေတြဟာ သခၤါရတရား ေတြကုိ ေငါက္ငမ္းေနတဲ့ သေဘာမ်ိဳးပါပဲ။ အေၾကာင္းစုံ သိျပီး သူမ်ာသာ ဒီလုိ ေငါက္ႏုိင္တာ ပါ။ "ငျပဴး"မွန္း မသိဘဲနဲ႔ေတာ့သြား မေငါက္လုိက္ေလနဲ႔၊ "ျမိဳ႔ပုိင္မင္းကြ"ဆုိျပီး ထ ေဟာက္လုိ႔ ေျပးေပါက္ မွားေနမယ္။

ဒုကၡခ်ဳပ္ဖုိ႔အတြက္ တကယ္ပယ္ရမွာက သမုဒယ လုိ႔ေခၚတဲ့ တဏွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ သမုဒယသစၥာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ သာ၀ကတုိ႔ရဲ့ တာ၀န္ပုိင္း(ကိစၥဉာဏ္)ကုိေတာ့"ပဟာတဗၺံ= ပယ္ရမယ္"လုိ႔ ညႊန္ၾကားပါတယ္။

တဏွာ သမုဒယကုိ ဘုရားရွင္ ႀကဳံး၀ါး ပယ္ သတ္ေတာ္မူပုံကေတာ့-
"ဟယ္ ကာမ.. သင္ရဲ့ အရင္းမူလကုိ ငါ ေတြ႔ျမင္ျပီ၊ အာရုံေတြ အေပၚမွာ ဟုိဟုိ ဒီဒီ ႀကံစည္ စိတ္ကူးျခင္း  (ကာမသကၤပၸ)ေၾကာင့္ သင္ကာမ ျဖစ္ေပၚခြင့္ ရေနတာ။ အဲဒီ အႀကံေတြကုိ ငါ မႀကံစည္ေတာ့ဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ ငါ့ သႏၱာန္မွာ သင္ကာမ ျဖစ္ခြင့္ မရွိေတာ့ဘူး"တဲ့။

ကာမတဏွာ ဆုိတာ တရားကုိယ္ သေဘာအရ ေလာဘ ေစတသိတ္ပါ၊ ေစတသိ္က္ဆုိတာ သူ႔ခ်ည္း ျဖစ္ ေပၚ ေနႏိုင္စြမ္းမရွိပါဘူး၊ စိတ္ကုိ မွီျပီးမွ ျဖစ္ႏုိင္တာပါ။ ႀကံစည္မႈ(သကၤပၸ)ဆုိတာ လည္း အတူတူပါပဲ၊ သူတုိ႔ရဲ႔ ဆရာႀကီးျဖစ္တဲ့ အ၀ိဇၨာဆုိတာလည္း ေမာဟ ေစတသိတ္ပါပဲ၊ အားလုံးဟာ စိတ္ကုိ မွီခုိကပ္ရပ္ျပီး ျဖစ္ေနရတဲ့ တရားခ်ည္းပါပဲ၊ ကုိယ္ပုိင္ သီးျခား ျဖစ္တည္ ေနႏုိင္တဲ့ တရားေတြ မဟုတ္ၾကပါဘူး။

ေဒးဒရဲ နိကာယ္သင္တန္းမွာ ဆရာေတာ္ႀကီးက "စဥ္းစားၾကည့္လုိက္ရင္ ကုိယ္ပုိင္ ရပ္တည္ႏုိင္စြမ္းမရွိဘဲ စိတ္ကုိ မွီခုိကပ္ရပ္ေနရတဲ့ အုိးေျခမဲ့ အိမ္ေျခမဲ့၊ ေျခသလုံးအိမ္ပါ၊ ေရေမ်ာကမ္းတင္လုိျဖစ္တဲ့ ဒီတဏွာက ျခယ္လွယ္သမွ်ကုိ ခံျပီး အုိးနဲ႔ အိမ္နဲ႔၊ အေျခအေနနဲ႔ ေနႏိုင္ၾကတဲ့ တုိ႔တစ္ေတြ သံသရာမွာ ခ်ာလပတ္ ယမ္းေနၾကရတယ္ ဆုိတာ တကယ္တမ္း သိလာရင္ ရွက္စရာေတာင္ ေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခုေတာ့ ဘယ္သူမွ ရွက္ရေကာင္းမွန္း မသိၾကေသးတာက ခက္တယ္" လုိ႔ မိန္႔ၾကား ဖူးပါတယ္။

တဏွာကာမကုိ ပယ္ဖုိ႔အတြက္ သူတြယ္တာေနတဲ့ အာရုံတုိ႔ရဲ့ သေဘာအမွန္ကုိ သိလာေအာင္ သတိက ေရွ့ေဆာင္ျပီး မျပတ္ၾကည့္ေပးေနရတာပါ။ သတိနဲ႔ မျပတ္ေစာင့္ၾကည့္တာကုိပဲ အသိ တရား တုိးပြားေအာင္ အားထုတ္တာျဖစ္လုိ႔" တရားအားထုတ္တယ္"လုိ႔ ဆုိၾကပါတယ္။ ထုိင္တာ၊ ရပ္တာ၊ ေလ်ာင္းတက စျပီး ေတာ့ ဘယ္အလုပ္မ်ိဳးမဆုိ အသိပြားေအာင္ သတိထား ေနတာ မွန္သမွ် တရားအားထုတ္ေနတာခ်ည္းပါပဲ။

သေဘာေပါက္ထား ေစခ်င္တာကေတာ့ အသိတရား တုိးပြားဖုိ႔ ဆုိတာ သူမ်ား အသိကုိ ငွားျပီး ပြားလုိ႔မရပါဘူး။ ကုိယ္ပုိင္ အသိျဖစ္မွ ပြားလုိ႔ ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စျပီး တရားအား ထုတ္ကတည္းက "အနိစၥ အနိစၥ "နဲ႔ လုပ္ေနတာဟာ ကုိယ္တုိင္ သိတဲ့ "အနိစၥ" မဟုတ္ဘဲ သူမ်ား ေျပာသံၾကား အငွား အနိစၥခ်ည္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပြားလုိ႔ မရပါဘူး။

ဘုရားရွင္ကေတာ့ စျပီး သတိထားခ်ိန္မွာ "ဘူတံ ဘူေတာ ပႆတိ= ကုိယ့္အသိမွာ ထင္လာတာကုိ ထင္လာတဲ့အတုိင္း ရႈမွတ္ပါ" လုိ႔  ညြန္ၾကားပါတယ္။ ဒီအခိ်န္မွာ"ရႈမွတ္တယ္" ဆုိတာ ပညာမဟုတ္ေသး ပါဘူး၊ "သညာ"လုိ႔ ေခၚပါတယ္၊ အမွတ္သညာ မ်ားျပီး ခုိင္ျမဲ လာရင္ သတိထင္ရွားလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ "သတိ ထိရ သညာပဒ႒ာနာ= သတိျဖစ္ေရးမွာ ခုိင္ျမဲတဲ့ သညာဟာ အနီးကပ္ဆုံး အေၾကာင္းတရား ျဖစ္တယ္"လုိ႔  ေဟာေတာ္မူတာပါ။ သတိျမဲလာမွ  အသိက ပြားလာတာပါ။

ေနာက္တစ္ခုက "အရႈခံ နဲ႔ ရႈဉာဏ္" ဆုိတဲ့ စကားပါ၊ သမာဓိသိကၡာ စတင္ထူေထာင္ တဲ့ တရားအား ထုတ္စမွာ အရႈခံဆုိတာ ကာယ၊ ေ၀ဒနာ၊ စိတၱ၊ ဓမၼ ဆုိတဲ့ အာရုံတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးပါ။ အဲဒီအာရုံကုိ ရႈမွတ္ေန တာကလည္း "ဉာဏ္"မဟုတ္ေသးပါဘူး၊ "သတိ"သာ ျဖစ္ပါတယ္။   မဟာသတိပ႒ာန သုတ္မွာ ဘုရားရွင္ ေဟာေတာ္ မူတာကုိ ေသေသ ခ်ာခ်ာ ေလ့လာ ၾကည္ ့ရင္ သေဘာေပါက္ပါလိမ့္မယ္။

သတိထားတဲ့အက်င့္ အားေကာင္းလာလုိ႔ သတိထားတဲ့အဆင့္ ေရာက္လာေတာ့မွ မျမဲဘူးဆိုတဲ့ အနိစၥသေဘာ၊ အလုိက်မျဖစ္ဘူး ဆုိတဲ့ အနတၱသေဘာတုိ႔ကုိ ကုိယ္တုိင္ သိလာတာပါ။ အဲဒီအဆင့္ ေရာက္တဲ့အခါ အရႈခံ က သခၤါရ (ဒုကၡသစၥာ) ရႈတာက " ဉာဏ္"ျဖစ္လာပါျပီ။

သတိနဲ႔ ရႈမွတ္စရာ ကာယ၊ ေ၀ဒနာ၊ စိတၱ၊ ဓမၼ  ဆုိ တဲ့ သီးသန္႔ ၀ိေသသ သေဘာတုိ႔ကုိ ရႈမွတ္ရတာ ျဖစ္လုိ႔ တြန္းတယ္၊ တုိးတယ္၊ ပူတယ္၊ ေအးတယ္ စတဲ့ ၀ိေသသ လကၡဏာ မ်ားကုိပဲ သိေနပါတယ္။  "ျဖစ္ ပ်က္" သုိ႔မဟုတ္ "အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ" လုိ႔ မသိေသးပါဘူး။ ဘူတံ ဘူတေတာ ပႆတိ= မိမိ စိတ္အစဥ္မွာ ထင္လာတာကုိ ထင္လာတဲ့အတုိင္း ရႈမွတ္ရမယ္" ဆုိတဲ့ အတုိင္း မိိမိ စိတ္မွာထင္လာတဲ့ တြန္းတယ္၊ တုိးတယ္၊ ပူတယ္၊ ေအးတယ္ စတဲ့သေဘာမ်ားကုိ ထင္လာတဲ့အတုိင္းသာ ရႈမွတ္ရမွာ ပါ။

ငါ့ကုိတြန္းတယ္၊ တုိးတယ္၊ ငါပူတယ္၊ ငါေအးတယ္ ဆုိျပီး "ငါ"ဆုိတဲ့ အစြဲလည္း မပါဘူး၊ ပစၥပၸန္က်က် ထင္လာတဲ့ အတုိင္းပဲ ရႈရမွာပါ။ မိမိစိတ္အစဥ္မွာ ထင္ျမင္မလာေသးတဲ့ ျဖစ္ပ်က္ တုိ႔၊ အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱတုိ႔၊ ရုပ္တုိ႔ နာမ္တုိ႔ စတဲ့ သူတစ္ပါး ေျပာသံၾကားေတြ ကုိလည္း အငွားနဲ႔ ရႈမွတ္လုိ႔ မရပါဘူး။ "ပစၥဳပၸန္က်က်" ဆုိတာ မိမိစိတ္အစဥ္မွာ ထင္လာခုိက္မွာ ထင္လာတဲ့ အတုိင္း သာ ရႈမွတ္ရမယ္လို႔ ဆုိလုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ့  ပထမဆုံးတရားဦး ေဒသနာရယ္၊ ၀ိပႆနာလုပ္ငန္း အက်ယ္ျပရာ ျဖစ္တဲ့ မဟာသတိပ႒ာနသုတ္ရယ္၊ ပရိနိဗၺာန္ျပဳခါနီး ေနာက္ဆုံး မွာတမ္း စကား ေတာ္ နွစ္ခြန္းရယ္တုိ႔ကုိ ျခဳံငုံျပီး နည္းနည္း ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ျမတ္စြာဘုရားရွင္ရဲ့ ေနာက္ဆုံးမွာတမ္း စကားေတာ္ ပထမ တစ္ခြန္းက "၀ယဓမၼာ သခၤါရာ = သခၤါရ တရားေတြဟာ ပ်က္ျခင္းသေဘာ ရွိၾကတယ္" တဲ့။ ဒါဟာ ၀ိပႆနာနယ္ ပယ္ အေနနဲ႔ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ "အရႈခံ" တရားမ်ားကုိ ညြန္ျပလုိက္တာပါ။

ဒါျဖင့္ အဲဒီ သခၤါရတရားေတြ အေပၚ ဘယ္လုိ သေဘာထားၾကရမွာလဲ ဆုိေတာ့-  "အပၸမာေဒန သမၸာေဒထ= သတိနဲ႔ ျပည့္စုံေစၾက"တဲ့။ သတိနဲ႔ မျပတ္ၾကည့္ရႈ သုံးသပ္ၾကလုိ႔ တုိက္တြန္းမွာၾကားတာပါ။

ဒီစကားနွစ္ခြန္းဟာ အရႈခံ တရားနဲ႔ ရႈမွတ္ရမယ့္ တရားတုိ႔ကုိ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖာ္ ညြန္း ဆုံးမေတာ္မူ လုိက္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွာတမ္းစကားေတာ္နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အ႒ကထာ ဆရာက "ကိစၥအားလုံးတုိ႔ကုိ သတိနဲ႔ မကင္းေစဘဲ ျပည့္စုံေစရမယ္"လုိ႔ ဖြင့္ျပပါတယ္။ အဲဒီစကားကုိပဲ ဋီကာဆရာကေတာ့ "အပၸမာဒ ဆုိတဲ့ သတိတရားက အနက္အဓိပၸာယ္ အားျဖင့္ (၄၅)၀ါပတ္လုံး ေဟာၾကား ေတာ္မူခဲ့တဲ့ ဘုရားရွင္စကားေတာ္အားလုံးကုိ သိမ္းယူႏုိင္တဲ့တြက္ ဒီစကားကုိ မိန္႔မွာခဲ့ျခင္း ျဖစ္တယ္" လုိ႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ျပီးေတာ့မွ  "သတိ´ဆုိတာ ဒီေနရာမွာ´ ဉာဏ္ႏွင့္ယွဥ္တဲ့  သတိ´လုိ႔ အနက္အားျဖင့္ မွတ္ယူရမယ္၊ သတိက ဦးေဆာင္မႈအရ လြန္ကဲတဲ့ အတြက္ ေၾကာင့္ ´သတိမကင္းေစဘဲ´လုိ႔ ဆုိရတာ ျဖစ္တယ္"လုိ႔ ရွင္းလင္း ဖြင့္ဆုိျပပါတယ္။

ပဓာနနည္းအားျဖင့္"သတိ"လုိ႔ ဆုိေပမယ့္ မကင္းေကာင္းတဲ့ သေဘာအရ သဒၶါ´၀ီရိယ´ သမာဓိ´ ပညာ´တုိ႔လည္း အကူအေနနဲ႔ ပါရမယ္လုိ႔ ဆုိလုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေရွးဆရာေတာ္မ်ားက "အပၸမာေဒနကုိ မေမ့  မေလ်ာ့ မေပါ့ မဆတဲ႔ သတိတရားနွင့္"လုိ႔ ျမန္မာျပန္ၾကတာပါ။

 " မေမ့" ဆုိတာ သတိတရားကုိ ေျပာတာ၊
"မေလ်ာ့" ဆိုတာ ၀ီရိယတရားကုိ ဆုိလုိတာပါ၊
"မေပါ့"ဆုိတာ သမာဓိတရားကုိ ေျပာတာပါ။  ဟုတ္ပါတယ္၊ စိတ္ကထားရမယ့္ အာရုံအေပၚမွာ မထားဘဲ ဟုိဟုိဒီဒီ ေရာက္ေနတာကုိ ေပါ့ဆတယ္၊ ေပါ့ေလ်ာ့တယ္လုိ႔ ဆုိရတာ ျဖစ္လုိ႔ "မေပါ့နဲ႔" ဆုိတာ စိတ္က ဟုိအာရုံ ဒီအာရုံေတြ ဆီ ေရာက္မေနဘဲ မိမိရႈမွတ္ရမယ့္ အာရုံတစ္ခုတည္း အေပၚမွာ က်ေရာက္တဲ့ ဧကဂၢတာ (သမာဓိ)နဲ႔ လည္း ျပည့္စုံရမယ္လုိ႔ ဆုိလုိတာပါပဲ။

"မဆ"ဆုိတာကေတာ့ ေလာကမွာ ယုံၾကည္ မႈအရ ျဖစ္ေစ၊ သိျမင္မႈအရ ျဖစ္ေစ တစ္စုံတစ္ရာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ မခ်ႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ေနတာကုိ "ခ်ိန္ဆေနတယ္"လုိ႔ ေျပာၾကပါတယ္၊ "မဆနဲ႔"ဆုိတာက အဲဒီလုိ မဆုံးမျဖတ္ ခ်ိန္ဆမေနဘဲ ခုိင္မာတဲ့ ယုံၾကည္မႈ ပီျပင္တဲ့ သိျမင္မႈနဲ႔ ျပည္စုံရမယ္လုိ႔ ဆုိလုိတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ "မဆနဲ႔"ဆုိတဲ့  စကားက သဒၶါတရား´ ပညာတရားတုိ႔နဲ႔ေတာ့ "သဒါၶ, ၀ီရိယ,သမာဓိ,ပညာ အျခံအရံပါတဲ့ သတိတရားနဲ႔ ျပည့္စုံေအာင္ထားျပိး ရႈမွတ္ေနၾက"လုိ႔ တုိက္တြန္းလုိရင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါျဖင့္ ဒီမွာတမ္းေတာ္အရဆုိရင္ သခၤါရအားလုံး ကုိပဲ ရႈမွတ္ရမွာလား ဆုိေတာ့ "ဘူတံ ဘူတေတာ ပႆတိ" ဆုိတဲ့ စကားအတုိင္း မိမိ စိတ္အာရုံထဲမွာ ထင္လာတဲ့ သခၤါရကုိသာ ရႈရမွာပါ။ ပစၥပၸန္လည္းက် ၊ မိမိ အဇၥ်တၱမွာလည္း ထင္ျမင္မွသာ ရႈလုိ႔ ရမွာပါ။ ဒါကုိ သေဘာေပါက္ဖုိ႔ အတြက္ တရားကုိ ဘာျဖစ္လို႔ ရႈမွတ္ပြားမ်ားရသလဲ ဆုိတာက စျပီး စိစစ္သင့္ပါတယ္။

တရားဦးမွာ ေဟာေတာ္မူတာကုိ ျခုံငုံၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ၀ိပႆနာ ရႈမွတ္ပြားမ်ား ရတာဟာ ဒုကၡသစၥာျဖစ္တဲ့ သခၤါရ တရားေတြကုိ "ဒုကၡသစၥာပဲလုိ႔"ကုိယ္တုိင္ သိျမင္ ဆုံးျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ ရႈမွတ္ရတာပါ။ သစၥာအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ သခၤါရဆုိတာ ဒုကၡသစၥာ ေနာက္ဆုံးပုိဒ္မ်ာ " သံခိေတၱန ပဥၥဳပါဒါနကၡႏၶာ ဒုကၡာ"ဆုိတဲ့ စကားကုိ အထူးအေလးအနက္ ထားရပါလိမ့္မယ္။

"ဥပါဒါန္ စြဲကပ္ေနတဲ့ ခႏၶာငါးပါးဟာ ဒုကၡျဖစ္တယ္" ဆုိတဲ့ စကားကုိ ေထာက္ဆ ၾကည့္ရင္ "ဥပါဒါန္ စြဲလမ္းျခင္း မရွိတဲ့ ခႏၶာငါးပါးဟာ ဒုကၡကင္းလြတ္ေနတယ္" ဆုိတဲ့ အဓိပၸယ္ရပါတယ္။

ဒီစကားရပ္ဟာ " ဥပါဒါန္စြဲကပ္ျခင္း မရွိတဲ့ ခႏၶာငါးပါးကုိ ၀ိပႆနာ ရႈလုိ႔ မရဘူး။ ဥပါဒါန္ စြဲကပ္ေနတဲ့ ခႏၶာငါးပါးကုိသာ ၀ိပႆနာ ရႈရမယ္" လုိ႔ ရႈကြက္ကုိ အတိအက်ညြန္ျပတဲ့ သေဘာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

၀ိပႆနာ ရႈရတာ အစြဲ ဥပါဒါန္ ကင္းလြတ္ဖုိ႔ ျဖစ္တယ္။ အစြဲ ဥပါဒါန္ဟာဘယ္ကေန ကင္းလြတ္ရမွာလဲ ဆုိရင္ ကုိယ္ စြဲေနတဲ့ အာရုံ(ခႏၶာ) က လြတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စြဲေနတဲ့ အာရုံ(ခႏၶာ) ကုိသာ ရႈရမယ္။ မစဲြတဲ့ အာရုံ(ခႏၶာ) ကုိေတာ့ စြဲမွ မစြဲဘဲ ဘာျဖစ္လုိ႔ ရႈေနရမွာလဲ။ အဲဒီလုိ ရွင္းရွင္းေလး သေဘာေပါက္ရမွာပါ။

ဒါေၾကာင့္မိမိစိတ္အစဥ္မွာ ငါျမင္တယ္၊ ငါၾကားတယ္၊ ငါ့ကုိ တုိးတယ္၊ တြန္းတယ္၊ ငါ ထြက္ ရႈထုတ္တယ္၊ ငါ ၀င္ေလ ရႈိက္သြင္းတယ္၊ ငါပူတယ္၊ ငါေအးတယ္၊ ငါထုံတယ္ စသည္ စြဲထင္ေနတဲ့ အာရုံကုိ ထင္လာတဲ့ အတုိင္း ရႈမွတ္ပြားမ်ားရမယ္။ ဘယ္အတြက္ ရႈမွတ္ရမွာ လဲ ဆုိရင္ အဲဒီ ငါ၊ ငါဥစၥာလုိ႔ ထင္မွတ္စြဲလမ္းေနမႈမွ ကင္းလြတ္သြားေအာင္ လုိ႔ ရႈရမွာပါ။ ဘာနဲ႔ ရႈမွတ္ရမွာလဲ ဆုိရင္ေတာ့ သတိပ႒ာန္ အရာျဖစ္လုိ႔ သတိက ဦးေဆာင္ျပီး သဒါၶ, ၀ီရိယ, သမာဓိ, ပညာတုိ႔ရဲ့ အကူအညီနဲ႔ ရႈရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလုိ ရႈမွတ္ ပြားမ်ားလုိ႔  မိမိရႈမွတ္တဲ့ အာရုံေပၚမွာ စိတ္တည္ၾကည္မႈ အား ေကာင္းလာျပီ (စိတၱ၀ိသုဒၶိ ျဖစ္လာျပီ)ဆုိရင္ ငါ, ငါ့ဥစၥာလုိ႔ ထင္ေနတဲ့ အရာေတြက အသိခံ(သိစရာအာရုံ) ေတြျဖစ္ျပီး ၊ အဆင္း အသံ စသည္တုိ႔၊ ပူမႈ၊ ေအးမႈ၊ တြန္းမႈ၊ တုိးမႈတုိ႔ ထြက္ေလ ၀င္ေလတုိ႔ ဆုိရင္ ဒီအာရုံေတြဟာ ရုပ္ေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒါကုိ သိသိေနတဲ့ သေဘာက နာမ္တရားျဖစ္ တယ္လုိ႔ သေဘာေပါက္ လာမွာပါ။

အဲဒီ အေျခအေန ေရာက္လာျပီ ဆုိရင္ သတိ ဦးေဆာင္မႈရဲ႔ ေနရာကုိ ပညာက လႊဲ ေျပာင္းယူျပီး ဦးေဆာင္စ ျပဳလာပါျပီ။ ဆက္ျပီး ရႈမွတ္ပြားမ်ားမယ္ဆုိရင္ အရႈခံျဖစ္တဲ့ ရုပ္အာ ရုံ ေတြ ဟာလည္း ခဏမစဲ ေျပာင္းလဲ ေဖာက္ျပန္ေနတဲ့ အနိစၥသေဘာ၊ အပ်က္ေဘး မကင္းတဲ့ ဒုကၡသေဘာ၊ ကုိယ့္ အလုိက် မဟုတ္ဘဲ သူ႔သေဘာ သူေဆာင္ျပီး ျဖစ္ေနတယ္ဆုိတဲ့ အနတၱ သေဘာ ရွိတယ္လုိ႔ သိလာရင္ ၊ ရႈမွတ္သိျမင္ေနတဲ့ သေဘာကလည္း အာရုံက ေဖာ္ျပေပးတဲ့ အတုိင္းသာ လုိက္ျပီး သိေနတာျဖစ္လုိ႔ အာရုံနည္းတူ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱသေဘာ ရွိတယ္ လုိ႔ပဲ သိျမင္ လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ အျမင္ စင္ၾကယ္လာတာကုိ  ဒိ႒ိ၀ိသုဒၶိလုိ႔ သတ္မွတ္ ပါတယ္။

အရႈခံက မိမိ စြဲလမ္းရာ သခၤါရ ဒုကၡသစၥာတရား ဦးေဆာင္ ရႈမွတ္ေနတာက သတိတရား။
သတိ ထိရသညာပဒ႒ာနာ- ဆုိတဲ့ အတုိင္း မိမိ စိတ္မွာ စြဲထင္မွတ္သားထားတဲ့ အမည္သညာ အတုိင္း ျမင္တယ္၊ ၾကားတယ္၊ ပူတယ္၊ ေအးတယ္ စတဲ့ အမည္သညာနဲ႔ စျပီး ရႈမွတ္ရ ပါ တယ္။ အမွတ္သညာ ခုိင္ျမဲမွ သတိ ခုိင္ျမဲပါတယ္။

သတိ ခုိင္ျမဲလာမွ အာရုံကုိ စူးစုိက္တဲ့ သမာဓိ အားေကာင္းလာျပီး ထုိးထြင္းသိျမင္တဲ့ ပညာ ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္။ ပညာတရားက ရုပ္ပဲ၊ နာမ္ပဲလုိ႔ ခြဲျခား သိျခင္း၊ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ ဆုိတဲ့ သေဘာ လကဏၡဏာကုိ ထုိးထြင္းသိျခင္း ကိစၥမ်ားကုိ ေဆာင္ရြက္ပါတယ္။ သတိ ဦးေဆာင္ျပီး ရႈတယ္၊ ပညာ ဦးေဆာင္ျပီး သိတယ္လုိ႔ အတုိခ်ဳပ္ သေဘာ ေပါက္ႏုိင္ပါတယ္။

အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ ဆုိတာဟာ သခၤါရတုိ႔ရဲ့ ဘုံလကၡဏာ ျဖစ္ပါတယ္။ (သာမညလကၡ ဏာလုိ႔လည္း ေခၚပါတယ္) ဘုံလကၡဏာကုိ သိျမင္ လာခ်ိန္မွာ အရႈခံတုိ႔ ဟာလည္း ကာယ စိတၱ စတဲ့ ကုိယ္ပုိင္ သေဘာမ်ိဳး မဟုတ္ေတာ့ပဲ သခၤါရ ဆုိတဲ့ ဘုံသေဘာ ေဆာင္လာပါတယ္။ သခၤါရ ဆုိတဲ့ ဘုံသေဘာျဖစ္လာတဲ့ အခါ " သေဗၺ သခၤါရာ ဒုကၡာ" အရ ဒုကၡသစၥာ အရႈခံ တရား ျဖစ္သြားပါျပီ။

ဒါဟာ အထြတ္အထိပ္ေရာက္တဲ့ ၀ိပႆနာဉာဏ္ ျဖစ္တာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ မဂ္ရဲ့ေရွ႔ ေျပး အနီးကပ္ ျဖစ္တဲ့ ၀ိပႆနာဉာဏ္ မွာ ဒုကၡသစၥာက အရႈခံ ျဖစ္ျပီး၊ ရႈတာက ၀ိပႆနာဉာဏ္ လုိ႔ ဆုိရပါတယ္။ အရႈခံက ဒုကၡသစၥာ ျဖစ္သြားလုိ႔ အနုပႆနာ အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ဓမၼာနဳပႆနာလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ "မဂ္ဉာဏ္မွန္သမွ် ဓမၼာႏုပႆနာနဲ႔ခ်ည္း ရတာ ျဖစ္တယ္"  လုိ႔ ေညာင္လြန္႔နည္း ကမၼ႒ာန္းျပ ျဖစ္တဲ့ ေမာ္လျမိဳင္ ေရႊပရိယတိၱ ဆရာေတာ္ မိန့္ၾကားတာဟာ ဒီသေဘာကို ေျပာတာပါပဲ။

ထားပါေတာ့၊ အမည္အမ်ိဳးေတြ ခြဲျခားတာက ပညာရွင္ေတြရဲ့ အလုပ္ပါ။ တကယ္ မဇၥ်ိမ လမ္း သြားေန သူမ်ား အေနနဲ႔ေတာ့ သတိထားျပီး မျပတ္ရႈ၊ ရႈပါမ်ားေတာ့ ျမင္၊ ျမင္ပါမ်ားေတာ့ ရုိးအီျပီး ျငိီးေငြ႔၊ ျငီးေငြ႔ေတာ့ အစြဲကြာ၊ အစြဲကြာေတာ့ လြတ္ေျမာက္၊ (ဧ၀ံ ပႆံ နိဗၺိႏၵတိ၊ နိဗၺိႏၵံ ၀ိရဇၨတိ၊ ၀ါရာဂါ ၀ိမုစၥတိ) ဆုိတာ ျဖစ္ေအာင္ မျပတ္ ရႈမွတ္ ေနဖုိ႔သာ အဓိကပါ။ အစြဲ(တဏွာ) ကြာက်သြားျပီဆုိရင္ ဘယ္လုိ ေလာကီအာရုံ မ်ိဳးကမွ လႊမ္းမုိးခ်ဳပ္ခ်ယ္ႏုိင္စြမ္း မရွိေတာ့တ့ဲ အတြက္ လြတ္ေျမာက္တယ္လုိ႔ ဆုိတာပါ။

အာရုံလႊမ္းမုိးမႈ ကင္းသြားရင္ ဒုကၡဆုိတာလည္း ခ်ဳပ္ ျငိမ္းသြားတာပါပဲ၊ ဒီလုိ လြတ္လပ္ျငိမ္းေအးမႈကုိ သူေျပာနဲ႔ယုံၾကည္ တာ မဟုတ္ဘဲ ကုိယ္ႀကံဳ ကုိယ္သိ ခံစားခြင့္ ရရွိတာဟာ မ်က္စိေရွ႔ေမွာက္ ေရာက္ေနတဲ့ အရာ၀တၳဳကုိ ေတြ႔ျမင္ရသလုိ ထင္ထင္ရွားရွားႀကီး ေတြ႔ႀကုံေနရတာျဖစ္လုိ႔ " မ်က္ေမွာက္ျပဳတယ္"လုိ႔လည္း ဆုိၾကပါတယ္။ ဒုကၡခ်ဳပ္ျငိမ္းရာ နိေရာဓသစၥာနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ သာ၀ကတုိ႔ တာ၀န္က လုပ္ေဆာင္ရတဲ့ တာ၀န္ မဟုတ္ပါဘူး၊ အလုပ္ တာ၀န္ ေက်ပြန္တဲ႔ လုပ္ခအက်ိဳး အျဖစ္ မ်က္ေမွာက္ျပဳရုံပါပဲ။

သစၥာေလးခုမွာ တာ၀န္ေလးမ်ိဳး ျပထားေပမယ့္ တကယ္ေဆာင္ရြက္ရမွာကေတာ့ မဇၥ်ိမ အက်င့္ျဖစ္တဲ့ မဂၢင္ ရွစ္ပါး(မဂၢသစၥာ)ကုိ ပြားမ်ားျခင္း တစ္ခုတည္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ မဂၢသစၥာကုိ ပြားမ်ားတဲ့ တာ၀န္ ေက်ပြန္ျပည့္စုံတာနဲ႔ တစ္ျပိဳင္နက္ ဒုကၡသစၥာကုိ ပုိင္းျခား သိျခင္း၊ သမုဒယသစၥာကုိ ပယ္ျခင္း၊ နိေရာဓသစၥာကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္း တာ၀န္(ကိစၥ) မ်ား လည္း တစ္ျပိဳင္နက္ ျပီးပါတယ္။ သိ,ပယ္,ဆုိက္,ပြား ,ေလးပါး ကိစၥ တစ္ျပိဳင္ နက္ ျပီးေစ ႏိုင္စြမ္း ရွိလုိ႔ မဂ္ဉာဏ္ကို တစ္ခ်က္ခုတ္ ေလးခ်က္ျပတ္တဲ့ ဓားသန္လ်က္နဲ႔ ဥပမာ ေပးၾက ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ အဘိဓမၼာသေဘာနဲ႔ သုတၱန္သေဘာတုိ႔ နွီးေႏွာျပီး သိထုိက္တာေလးလည္း ရွိေနပါတယ္။  အဘိဓမၼာ သေဘာအရ "သိတယ္"ဆုိတာ မိမိအာရုံျပဳတဲ့ အရာ ကုိသာ သိတာ ပါ၊ မဂ္ဉာဏ္ ဆုိတာ နိဗၺာန္ကုိသာ အာရုံျပဳတဲ့အတြက္ "နိဗၺာန္"ကုိသာ သိသင့္တယ္၊ ဘာျဖစ္လုိ႔ ဒုကၡသစၥာကုိ သိႏုိင္သလဲ ဆုိတာပါပဲ။ မေတြမေ၀ (ပုိင္ပုိင္ႏုိင္ႏုိင္) ထုိးထြင္း သိျခင္း ကိစၥ ျပီးျပည့္စုံတဲ့အတြက္ သခၤတဓမၼ အားလုံးကုိ ထုိးထြင္း သိျမင္တယ္လုိ႔ ဆုိတာပါ၊ "ကိစၥ" အားျဖင့္ ပုိင္းျခား သိတယ္လုိ႔ ဆုိလုိပါတယ္။  (သီ၊႒၊ ၂၄၈)

ဒီလုိ သိသြားတဲ့အတြက္ အရင္က ၾကားေတာင္ မၾကားဘူးတဲ့ သစၥာေလးပါး တရားတုိ႔နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ မ်က္စိလည္မႈကင္းျပီး အျမင္ရွင္းျပီ( စကၡဳံ ဥဒပါဒိ) အျမင္ ရွင္းတဲ့အတြက္ အသိ လည္း မွန္ျပီ ( ဉာဏံ ဥဒပါဒိ)၊ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ သိစရာမ်ားကုိလည္း ပုိင္းပုိင္းျခားျခား သိျမင္ျပီ ( ပညာ ဥဒပါဒိ)  အ၀ိဇၨာေမွာင္ ခြင္းျပီး ထုိးထြင္း သိျမင္တဲ့ ၀ိဇၨာဉာဏ္ နဲ႔ ျပည့္ျပီ။ ( (၀ိဇၨာ ဥဒပါဒိ) အ၀ိဇၨာအေမွာင္ကင္းသြားတဲ့အတြက္ ဉာဏ္အေရာင္ လင္းထိန္ခဲ့ျပီ၊ ( အာ ေလာ ေကာ ဥဒပါဒိ) ဆုိတဲ့  ဂုဏ္ပုဒ္မ်ားဟာ မဇၥိ်မ ခရီးဆုံးမွာ ရွိတဲ့ ပန္းတုိင္ရဲ့ သေကၤတ မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

သစၥာတစ္ပါး တစ္ပါးမွာ သစၥ၊ ကိစၥ၊ ကတ ဆုိျပီး သုံးထပ္ သုံးေက်ာ့စီ ရွိတဲ့အတြက္ သစၥာ ေလးပါးေပါင္းမွာ အထပ္အေက်ာ့ (၁၂)ပါး ျပားပါတယ္။ " တိပရိ၀႗ံ- သုံးပါးထပ္မံ သုံးေက်ာ့ ျပန္ရွိေသာ "လုိ႔ ပခုကၠဴ ဆရာေတာ္ ျပန္ဆုိပါတယ္။ " ပထမ သစၥဉာဏ္ နဲ႔ နာယူ ျပီး သိတယ္။ ေနာက္ ကတဉာဏ္နဲ႔ ကုိယ္တုိင္ က်င့္သုံးျပီး နာယူ သိကုိ တုိးပြားေစတယ္၊ ေနာက္ဆုံး ကတဉာဏ္နဲ႔  ဆုံးျဖတ္ သိျပီးတဲ့ အခါမွာေတာ့ ကုိယ္တုိင္သိ အျဖစ္ တုိးတက္ ေျပာင္းလဲ ျပည့္စုံသြားပါတယ္။ အဲဒီလုိ အသိေတြ အထပ္ထပ္ အေက်ာ့ေက်ာ့ ျဖစ္ေအာင္  လုပ္ရတာကုိပဲ "ဘာ၀နာ=ပြားမ်ားတယ္"လုိ႔ ဆုိရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

သုံးေက်ာ့ သုံးလီ (၁၂)ပါးလုံး စင္ၾကည္ျပည့္စုံ ေအာင္ သိျပီးတဲ့အတြက္ ေလာကသုံးပါး မွာ သဗၺညဳဘုရား အျဖစ္ ၀န္ခံႏုိင္ခဲ့ၿပီး ငါရဲ့ အရဟတၱဖုိလ္ေခၚ ၀ိမုတၱဉာဏ္ဟာလည္း ဆန္႔က်င္ ဘက္ တရားတုိ႔ေၾကာင့္ မလႈပ္မယုိင္ ျမဲခုိင္ခဲ့ျပီး၊ အခုဘ၀ ျဖစ္ရတဲ့ ဇာတိဟာလည္း ေနာက္ဆုံး လာဘိ ႏွစ္ခါမရွိတဲ့ ဇာတိပင္ ျဖစ္ေတာ့တယ္ ဆုိတာ ကုိလည္း ဆင္ျခင္ သိျမင္ျပီလုိ႔  မိန္႔ၾကား    ရင္း တရားကုိ  နိဂုံးခ်ဳပ္တဲ့အခါမွာေတာ့ ပဥၥ၀ဂၢီ ငါးဦးတုိ႔က နွစ္ျခိဳက္ အားရ၀မ္း ေျမာက္ ၀မ္း သာ လက္ခံ သြားၾက ပါေတာ့တယ္။

ဓမၼေဘရီအရွင္၀ီရိယ(ေတာင္စြန္း)