ျမတ္ဗုဒၶသာသနာေတာ္၂၅၀၀
ခရီး
နိဒါန္း
သဗၺညဳ ျမတ္စြာဘုရားသခင္ ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္ေတာ္မွူသည္႔ႏွစ္ကို သာသနာေတာ္ ၁ ႏွစ္ဟူ ၍ စတင္ ေရတြက္ခဲ႔ရာ ယခုအခါ သာသနာေတာ္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္ေလျပီ ။ဤမွ် ရွည္လ်ားေသာ ႏွစ္ ပရိေစၦဒ ကာလအတြင္း ျဖတ္သန္းခ်ီတက္ လာခဲ႔ရေသာ ဗုဒၶသာသနာေတာ္၏ ၂၅၀၀ ခရီးလမ္းမတေလ်ာက္ ျပန္လည္ေမွ်ာ္ၾကည္႔ ၍ အတိတ္ကိုလွန္ ဇာတ္ေၾကာင္း ျပန္ရပါမွူ ရႊင္လမ္း အားတက္ဖြယ္ ၊ ၀မ္းနည္းေၾကကြဲဖြယ္ ၊ အံၾသထိတ္လန္႔ဖြယ္ ၊ ေအာက္ေမ႔ တသ လြမ္းစြတ္ဖြယ္ တို႔ႏွင္႔ ျပည္႔လွ်မ္းေနေသာ ၀တၱဳရွည္ၾကီးတပုဒ္ႏွင္႔ တူလွေပေတာ႔သည္ ။
သာသနာ၂၅၀၀ ခရီးစဥ္ သမိုင္းတေလွ်ာက္ ၌ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ မွိန္ခဲ႔တခါ သာ ခ်ီတလွည္႔
ျဖစ္ခဲ႔ရ၏ ။ ငွက္ခါးျပန္သလို နိမ္႔တံုျ့မင္႔တံု ၾကံဳခဲ႔ရသည္ ။ ေခတ္အဆက္ဆက္ အတြင္း ရန္သူ
အျပင္ရန္သူတို႔၏ တိုင္ခိုက္ထိုးႏွက္ခ်က္မ်ားႏွင္႔ ရင္ဆိုင္ခဲ႔ရသည္ ။ အဖ်က္အဆီးမ်ားဖယ္ရွား
၍ အတားအဆီးမ်ား ကိုျဖတ္ေက်ာ္ခဲ႔ရသည္ ။ သာသနာ ျပင္ပ အညတိတၱိယတို႔သည္ ရံခါျပင္ပမွ၀ါဒခ်င္းယွဥ္ျပိဳင္
တိုက္ခိုက္ခဲ႔ၾက၍ ရံခါသာသနာအတြင္း ၀င္ကာ ပူသတ္ခဲ႔ၾကသည္ ။
သာသနာ့၀န္ထမ္းရဟန္းေတာ္မ်ားအထဲမွာလဲ သာသနာ႔ ရန္ဆူး ရန္ေျငာင္႔မ်ား ေပၚထြက္ခဲ႔ျပန္သည္ ။ အသားထဲမွေလာက္ထြက္၍ သံကိုသံဖ်က္ သံေခ်းတက္ခဲ႔သည္။ ယင္း သာသနာ့ ဆူးေျငာင္႔ ခလုပ္မ်ားကို ဖယ္ထုတ္ရာမွ ဂိုဏ္းကြဲမ်ားျဖစ္ေပၚခဲ႔ရသည္။ ေဆးေၾကာ ဖယ္ရွားျပစ္လိုက္ေသာ အညစ္အေၾကမ်ားကပင္ အင္အားစုကာ တစေထာင္လာၾက ျပန္သည္ ။
ဗုဒၶသာ သနာေတာ္သည္ ရံခါ သာသနာ႔ဒါယကာ ဘုရင္မင္းျမတ္တို႔၏ ခ်ီးေျမွာက္ ေထာက္္ပံမွူ ခံရ၍ ရံခါဆန္က်င္ဘက္ဘုရင္တို႔၏ ဖိႏွိိပ္ညွဥ္းပန္း မွူခံခဲရသည္။ ရံခါ လ်စ္လ်ဴ ရွူ ျခင္း ခံခဲ႔ရ၍ ရံခါျပည္ႏွင္ဒဏ္ ခတ္ျခင္းကိုခံခဲ႔ရသည္ ။ တေခတ္တခါက ဗုဒၶဘာသာ ကိုးကြယ္ ပါ မွ ေခတ္မီသည္ ဟုယူစခဲ႔ၾကရာမွတဖန္ တေခတ္ေျပာင္းလာေသာအခါ ဗုဒၶဘာသာကိုု ေခတ္ ေနာက္က် သည္ဟု ယူဆလာၾကျပန္သည္ ။
ဘုရင္ မင္းျမတ္တို႔၏ ဘြဲ႔တံဆိတ္ နာမ ကို ပါဠိ ဘာသာ ျဖင္႔ ခံယူၾက၍ စကားေျပာရာ၌ပင္ ပါဠိ စကားလံုးမ်ားမ်ား ညွပ္ေျပာႏိုင္မွ ဂုဏ္ရွိ သည္ ဟု ယူဆခဲ႔ၾကရာမွ တဖန္အျခားေခတ္တခု၌ ပါဠိေ၀ါဟာရကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ကြင္း ဖယ္ ထုတ္္ရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကျပန္သည္ ။
ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ သာသနာေတာ္သည္ တေခတ္တခါက အေနာက္သို႔လားေသာ္ ဂႏၶာရ တိုင္း ေခၚ ပါကစ္စတန္ျပည္ ၊ အာဖဂန္္နစၥတန္ ျပည္ ၊ ခိုတန္ေခၚတာကစ္စတန္ျပည္ ႏွင္႔ ေယာနကာေလာက ေခၚေသာတူရကီ ၊ ဂရိ ႏိုင္ငံမ်ားအထိျပန္႔ႏွံထြန္းကားခဲ႔သည္ ။ ဂဂၤါျမစ္မွ ေဗာ္ဂါျမစ္ သို႔တိုင္ေအာင္ သာသနာေရာင္၀ါထြန္းကားခဲ႔ေပသည္ ။
ေျမာက္သို႔လားေသာ္ ဆစ္ကင္းျပည္ ၊ ဘူတန္ျပည္ ၊ တိဗက္ျပည္ ၊ မြန္ဂိုလ်ျပည္ ၊ တရုတ္ျပည္ ၊ ဆိုဗီရက္ရုရွားႏိုင္ငံ ဆိုက္ေဗရီး ယားအထိ ျပန္႔ႏွံခဲ႔၍ ယခုတိုင္ဆက္လက္တည္ရွိ ေနဆဲျဖစ္သည္ ။ အေရွ ႔ သို႔ လား ေသာ္ သု၀ဏဒီပေခၚ(အင္ဒိုနီးရွား)ႏွင္႔ သု၀ဏဘုမိၼေခၚ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၊ ထိုင္း ၊ လာအို ကေမာၻဒီးယား ၊ ဗီယက္နမ္ ၊ ကိုရီးယား ၊ ဂ်ပန္အထိ ျပန္ႏွံ႔၍ ယခုထိအခ်ိဳႏိုင္ငံမ်ား ၌ သာသနာတည္ရွိေနေလသည္ ။
ဤသို႔လွ်င္ ေနမ၀င္ေသာ ဗုဒၶႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးတည္ရွိခဲ႔ပံုကို ျပန္လည္မွန္းဆၾကည္႔
ႏိုင္ရန္ ရာစုႏွစ္အလိုက္ အတိတ္ကို လွန္၍ ဇတ္ေၾကာင္းျပန္ပါမွူ -
သာသနာႏွစ္ - ၁ (အ စ )
ရာဇျဂိဳဟ္ျပည္တြင္ အဇာတသတ္မင္းၾကီး ၏ ကာကြယ္ေစာင္႔ေရွာက္ ေထာက္ပံမွူကို ခံယူ ၍ အရွင္မဟာကႆပ ၊ အရွင္ဥပါလိ ၊ အရွင္အာနႏၵာ အမွူးျပဳေသာ ရဟႏာၱ ၅၀၀ တို႔စုေပါင္း ညီညာ ပထမသဂၤါယနာ တင္ေတာ္မွူခဲ႔ၾကသည္ ။ ဘုရားေဟာေဒသနာေတာ္ ကို ႏုတ္ပယ္ ျဖည္႔စြက္ ျပင္ဆင္ျခင္းမျပဳၾကရန္ မွူွ ခ်မွတ္ေတာ္မွူခဲ႔ၾကသည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၁) ရာစု
ေ၀သာလီျပည္ တြင္ေကာသလမင္းၾကီး၏ အေထာက္အပံ႔ခံယူ၍ အရွင္မဟာယသ ႏွင္႔တကြ ရဟႏာၱမေထရ္ ၇၀၀ တို႔ဒုတိယ သဂၤါယနာတင္ခဲ႔ၾကသည္ ။ ၀ိဇိီ တိုင္းသားရဟန္း မ်ား သည္၀ိနည္းေတာ္ ကို ျပင္ဆင္ျဖည္႔စြက္လိုၾက၍ မဟာသံဃိက ဂိုဏ္း အျဖစ္သီး ျခားခြဲ ထြက္ ခဲ႔ၾကသည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၂) ရာစု
မဟာသံဃိကဂိုဏ္း ၏ ေရွ ႔ေဆာင္လမ္းျပမွူေၾကာင္႔ ဂိုဏ္းကြဲမ်ား ဆက္ကာဆက္ကာ ေပၚထြက္ခဲ႔သည္။ မဟာသံဃိကဂိုဏ္း မွ ဂိုဏ္းကြဲ ၅ခု ထြက္ေပၚခဲ႔၍ ေထရ၀ါဒမွ ၁၁ ဂိုဏ္း ကြဲ ထြက္ျပန္သည္။ ဂိုဏ္းကြဲ အေသး အဖြဲ႔မ်ားကိုပါ ထည္႔သြင္းေရတြက္ပါက သံဃာဂိုဏ္းေပါင္း ၃၀ အထက္ အကြဲ အျပဲေခတ္စားခဲ႔ သည္။ထိုေခတ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ သေရေခတၱရာျမိဳ ႔တြင္ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကား ၍ ဒြတၱေပါင္ မင္းၾကီးလက္ထက္ ေစတီၾကီး ၆ ဆူ တည္ခဲ႔ေၾကာင္း ျမန္မာ႔သမိုင္း၌ ျပဆိုထားသည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၃) ရာစု
အရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆေထရ္ အမွူးျပဳေသာ ရဟႏာၱ ရွင္ျမတ္ ၁၀၀၀ တို႔သည္ အာေသာက မင္းၾကီးကာကြယ္ေစာက္ေရွာက္ ေထာက္ပံ႔ မွူခံယူ၍ တတိယ သဂၤါယနာ တင္ ေတာ္မွူခဲ႔ ၾကသည္ ။ ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္း ကြဲ အယူ၀ါဒအားလံုးကို ေထရ၀ါဒ ဘက္မွွျပန္ လည္ ေျဖရွင္း ပယ္ဖ်က္ႏိုင္နင္းေသာ ကထာ၀တၱဳၾကမ္းၾကီးကို အရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆ ေထရ္က ရဟန္းေတာ္ ၁၂ သိန္းတို႔ ၏အလည္၌ ေဟာၾကားေတာ္မွူခဲ႔သည္။
အေနာက္သို႔ လားေသာ္ ဂႏၶာရတိုင္းႏွင္႔ တူရဂီ ဂရိတ္တို႔ ေဒသ ယာနကေလာကိုင္ေအာင္ ၎
အေရွ ႔ သို႔လားေသာ္ သု၀ဏဘူမိေခၚ ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏွင္႔ ထိုင္းႏိုင္ငံတိုင္ေအာင္၎ ေတာင္သို႔လားေသာ္
သီရီလကၤာေခၚ သီဟိုဠ္ ကြၽန္းတိုင္ေအာင္၎ ေျမာက္သို႔လားေသာ္ ဟိမ၀ႏၱာေတာင္တန္းေဒသ တိုင္ေအာင္
၎ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ျပန္ႏွံ႔ေစရန္ ရဟႏၱာ မေထရ္ၾကီးမ်ား၏ အမိန္႔အရ အာေသာကမင္းၾကီးသည္ ၉တိုင္း
၉ ဌာန သို႔ သာသနျပဳေစလႊတ္ခဲ႔သည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၄) ရာစု
အိႏၵိယျပည္တြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ခ်ီးျမွင္႔ ေထာက္ပံေသာ သာသနာ႔ဒါယကာ ေမာရိယမင္းဆက္ ျပဳတ္၍ ျဗဟၼဏ ဘာသာ၀င္ ဘုရင္မ်ားနန္းတက္ခဲ႔သည္ ။ ျဗဟၼဏ ဘုရင္ တို႔၏ ႏွိပ္စက္မွူေၾကာင္႔ ဟီနယာန သဗၺတၱိ၀ါဒဂိုဏ္း မွာ အိႏၵိယအေနာက္ ပိုင္းသို႔ေျပး ခဲ႔ရ၍ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္းမွာ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္း ဆံခ်ီသို႔ ေရြ ႔ခဲ႔ရသည္ ။ ျဗဟၼဏ ဘုရင္တို႔သည္ သကၠတ ဘာသာကို ဦးစားေပးရာ ၎ တို႔၏မ်က္ႏွာသာေပး ခံလို မွူေၾကာင္႔ ဟီနယာန သဗၺတၱိ ၀ါဒဂိုဏ္း သည္ ဘုရားေဟာပါဠိေတာ္မ်ားကို ပါဠိဘာသာမွသကၠတ ဘာသာ သို႔ေျပာင္းလဲ ခဲ႔ၾကသည္ ။
ထိုေခတ္မ်ာပင္ သီဟိုဠ္ကြၽန္းကို ေစာဠတိုင္းမွ ဧဠာရမည္ေသာ ျဗဟၼဏဘုရင္ သည္ က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္
သိမ္းပိုက္၍ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ႏွိပ္စက္ဖ်က္ဆီးခဲ႔သည္ ။ ဒု႒ဂါမဏိ မင္းၾကီးက မိစာၦဒိ႒ိ
ေက်းကလားတို႔ကို တိုက္ခိုက္ႏွိမ္ႏွင္း၍ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ကို ကာကြယ္ေစာက္ေရွာက္ ခ်ီးျမွင္႔ခဲ႔
သည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၅) ရာစု
ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္ သာဂလျမိဳ ႔ေတာ္တြင္ ဂရိတ္ႏြယ္၀င္ မိလိႏၵမင္းၾကီး၏ အေမးကို ရဟႏၱာ အရွင္နာဂသိန္ ကေျဖဆိုေသာမိလိႏၵပဥွာ ပါဠိေတာ္က်မ္းၾကီးေပၚထြန္းခဲ႔သည္ ။သီဟိုဠ္ကြၽန္းတြင္ ျဗာဟၼဏအႏြယ္၀င္မ်ား သူပုန္ထ၍ တမီလ္စစ္တပ္ ၏က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္ ႏွိပ္စက္မွူကို ၁၄ႏွစ္ခံစာခဲ႔ၾကရသည္ ။ ၀ါဋဂါမဏိမင္းၾကီးက ႏွိမ္းႏွင္းတိုက္ခိုက္ေအာင္ျမင္ ၍ တိုင္းျပည္ေအးခ်မ္းေအာင္ျမင္ေသာအခါ ပါဠိေတာ္ႏွင္႔ အ႒ကထာ ပိဋကတ္က်မ္းစာမ်ားကို စတုထၳသဂၤါယနာတင္၍ ေပထက္အကၡရာတင္ေတာ္မွူခဲ႔ၾကသည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၆) ရာစု
ေဂ်ရုစလင္ျမိဳ ႔တြင္ ခရစ္ရန္ဘာသာကို စတင္တည္ေထာင္ေသာ ခရစ္ေတာ္ ေပၚထြန္း ခဲ႔သည္ ။ ဂႏၶာရတိုင္းတြင္ေထရ၀ါဒ သာသနာ ေတာ္အေပၚ ဟီနယာန သဗၺတၱိ၀ါဒဂိုဏ္းက လႊမ္းမိုးလာ သည္။
သာသနာႏွစ္ - (၇) ရာစု
ဂႏၶာရတိုင္း ပက္သွ်၀ါျမိဳ ႔တြင္ သကမင္းစိုးစံသည္ ။ အိႏၵိယျပည္ မထုရာ ၊ ဥေဇနီ ၊ ဒက္ကန္ေဒသ သို႔တိုင္ေအာင္ အာဏာစက္ျပန္႔ႏွံ႔ ခဲ႔သည္ ။သေရေခတၱရာျပည္ တြင္ သုမုႏၵရီမင္းက သာသနာႏွစ္ ၆၂၂ ကို ေခခ်၍ သကၠရာဇ္ (၁)ႏွစ္ ဟုစတင္ေရတြက္သည္။ အလားတူပင္ သကမင္း မ်ားကလဲ သာသနာႏွစ္ ၆၂၂ ကိုေခ် ၍ သကႏွစ္ (၁)ႏွစ္ ဟုစတင္ေရတြက္သည္ ။သကမင္းဆက္၌ ကနိသွ်ကဘုရင္ကို ဒါယကာျပဳ၍ ဟိနယာန သဗၺတၱိ၀ါဒဂိုဏ္းက သဂၤါယနာတင္ခဲ႔သည္ ။
မဟာယနဂိုဏ္း က ေလးစားေသာ အ႒ကထာဆရာ အႆေဃာသ ေပၚထြန္းခဲ႔သည္။ စ်ာနီဗုဒၶမ်ားႏွင္႔
ေဗာဓိသတၱဘုရားေလာင္း နတ္သားမ်ား စတင္ေပၚ ေပါက္ ခဲ႔သည္ ။သာသနာႏွစ္ ၆၀၈ ခုႏွစ္ တေပါင္းလျပည္႔ေန႔
ညတြင္ မင္တီအမည္ရွိ တရုတ္ဘုရင္ ၾကီးသည္ ထူးဆန္းေသာအိမ္မက္ကို ျမင္မက္သည္ ။ အရက္ေတာ္
၁၆ေပရွိ ဦးေခါင္းေတာ္တြင္ ေရာင္ျခည္ေတာ္ စက္၀န္းထြန္း လင္းေနေသာ ပုဂၢိဳလ္ထူး တဦးသည္
ေရႊသကၤန္းရံုလွ်က္ မင္းၾကီးေရွ ႔ေမွာက္ ၾကြေရာက္လာသည္ဟု အိမ္ မက္ ျမင္သည္ ။
ထိုအိမ္မက္ႏွင္႕ ဆက္လ်ဥ္္း ၍ပညာရွိတရုတ္ အမတ္ ၾကီးမ်ားက မဇိၩမေဒသတြင္ သေဗညု ဘုရား
ပြင္႔ထြန္းေပၚ ေပါက္ ခဲ႔ေၾကာင္းကို ၊ သာသနာႏွစ္ ၁၀၀၀ ေနာက္၌ တရုတ္ျပည္ တြင္ ဗုဒၶသာသနာ
ေတာ္ ထြန္းလင္း မည္ဟု ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ထားခဲ႔ေၾကာင္းကို ေလွ်ာက္ထားရာ တရုတ္ဘုရင္သည္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္
ဘုရားကို ပင္႔ရန္ အေနာက္ဘက္တိုင္းျပည္မ်ားသို႔႔ တမန္ေတာ္မ်ားေစလႊတ္သည္ ။ခိုတန္ျပည္
သို႔ေရာက္ေသာ အခါ အရွင္ကႆပ မာတဂၤ (မိုထင္)ကို ေတြ႔၍ တရုတ္ျပည္သို႔ပင္႔ခဲ႔သည္ ။ ဗုဒၶပံုေတာ္ကို
ပိတ္ျဖဴေပၚတြင္ေရး၍ ပိဋကတ္က်မ္းစာမ်ား ႏွင္႔အတူတကြ ျမင္းျဖဴထက္၌ တင္ ေဆာင္၍ ပင္႔ခဲ႔ၾကသည္
။
သာသနာႏွစ္ - (၈) ရာစု
နာဂၢအဇဳန ရဟန္းေတာ္သည္ နဂါးျပည္မွ ပိဋကတ္မ်ားရရွိ ခဲ႔သည္ဟုဆို ၍ မဇိၩမိက သုည ၀ါဒက်မ္းမ်ားကို ေရးသားသည္ ။ ၎မွ မဟာယနဂိုဏ္းေပၚထြန္းခဲ႔သည္ ။ အိႏၵိယျပည္တျပည္လံုးတြင္ မဟာယန ၀ါဒျပန္႔ႏွံသည္ ။ သီဟိုဠ္ကြၽန္းတြင္ ေ၀ါဟရတိႆ မင္းက ေ၀တုလႅပိဋက (သဒၶမၼပု႑ရိကက်မ္း)ကို မီးရွိ ႔ဖ်က္ဆီး၍ မဟာယနဂိုဏ္းကို တိုင္း ျပည္မွ ႏွင္ထုတ္ခဲ႔ သည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၉) ရာစု
သီဟိုဠ္ကြၽန္းတြင္ မဟာေသနမင္းသည္ အဘယဂိရိေက်ာင္းေန မဟာယန ရဟန္းေတာ္ မ်ားကို ၾကည္ညိဳ၍ ေထရ ၀ါဒဂိုဏ္း ၏ ဗဟိုဌာန ျဖစ္ေသာ မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းေန ရဟန္း မ်ားကို စြမ္းမေလာင္းေစရ စြမ္းေလာင္းသူကို ဒဏ္ေငြ ၁၀၀ ေပးေဆာင္ေစရ သည္ ။ ဒု႒ဂါမဏိ မင္းၾကီး တည္ေဆာက္ခဲ႔ေသာ ေလာဟပါသာဒ ေၾကးျပာစသာဒ္ ေက်ာင္းေတာ္ ၾကီးကိုဖ်က္္ ဆီးသည္ ။ ေက်ာင္း တိုင္ပါ ႏုတ္ေစ ၍ ေက်ာင္း၀န္း ကိုေျပာင္းခင္းလုပ္ေစခဲ႔သည္ ။
အိႏၵိယ ျပည္တြင္ ကလိဂၤတိုင္း ဒႏၱပူရ ျမိဳ ႔တြင္ ဂုဟသီ၀မင္းကို ဟိႏၵဴ ဘုရင္မ်ားက
တိုက္ခိုက္ရာ ဂုဟသီ၀မင္း စစ္ပြဲ ၌က်ဆံုးသည္ ။ ေဟမမာလာသည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ စြယ္ေတာ္ကို
ဆံထုန္းၾကား၌ ၀ွက္ယူ၍ သီဟိုဠ္ကြၽန္းသို႔ ထြက္ေျပးခဲ႔ရ သည္ ။ သီဟိုဠ္ ဘုရင္ ကိတၱိသိရိေမဃ
မင္းက ၾကိဳဆိုလက္ခံ ၍ စြယ္ေတာ္ကိုထိမ္းသိမ္း ေစာက္ေရွာက္ခဲ႔ ရာ ယေန႔ အထိ သီဟိုဠ္ကြၽန္း
စြယ္ေတာ္တိုက္ ၌ ဆက္လက္တည္ရွိေနသည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၁၀) ရာစု
မဟာယန ၀ိညာဏ၀ါဒဂိုဏ္းကို စတင္တည္ေထာင္ေသာ က်မ္းျပဳဆရာ အသဂၤႏွင္႔ ၀သုဗႏၶဳ တို႔ညီေနာင္ႏွစ္ပါးေပၚထြန္းခဲ႔သည္ ။ အိႏၵိယျပည္တြင္ ဂုတၱမင္းမ်ားက နာလႏၵ တကၠသိုလ္ စေသာ မဟာယန တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းၾကီးမ်ား တည္ေထာင္ေပးသည္ ။ဂုတၱမင္းမ်ားမွာ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ၾက ၍ ထိုေခတ္အိႏၵိယ ျပည္ ဗုဒၶဘာသာမွာလည္းဟိႏၵဴ၀ါဒႏွင္႔ ညီအကို ျဖစ္ေနသည္ ။
ေထရ၀ါဒဂိုဏ္း ၌ အ႒ကထာဆရာၾကီး အရွင္မဟာ ဗုဒၶေဃာသ ေပၚထြန္းသည္ ။ အိႏၵိယျပည္သား ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္
တရုတ္ျပည္ သို႔သာသနာျပဳၾကြခဲ႔ၾက ၍ တရုတ္ရဟန္းေတာ္မ်ားလဲ အိႏိၵယျပည္သို႔ ပညာေတာ္သင္
ၾကြခဲ႔ ၾကသည္ ။တရုတ္ ရဟန္း ေတာ္ဖာဟိယန္သည္ ဂိုဘီသဲကႏၱာရၾကီး ကို အေဖာ္မပါတေယာက္တည္း
ျဖတ္သန္းခဲ႔ ၍ အိႏိၵယျပည္အေရာက္ ၆ ႏွစ္ၾကာ ခရီးႏွင္ ခဲ႔သည္ ။အိႏၵိယျပည္တြင္ ၇ ႏွစ္ၾကာပညာသင္ခဲ႔
၍ တရုတ္ျပည္ သို႔ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား သယ္ေဆာင္ခဲ႔သည္ ။ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား ၊ ကေမၻာဒီးယားတို႕တြင္
မဟာယန ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေၾကာင္း မွတ္တမ္း တင္ ခဲ႔သည္ ။ အရွင္ကုမာရဇီ၀ တရုတ္ ျပည္ သို႔ၾကြေရာက္
၍ သာသနာျပဳခဲ႔သည္။
သာသနာ႔ ဒါယကာ ခ်င္မင္း ဆက္ျပဳတ္၍ မြန္ဂိုမင္း ႏွင္႔ေတာင္ပိုင္း ဆြန္မင္းမ်ားက
ဗုဒၶဘာသာကို ညွဥ္းပန္းႏွိပ္ ဆက္ၾကသည္ ။ မြန္ဂိုဘုရင္ သည္ဆင္းတုေတာ္မ်ားကို ျဖတ္ဆီး၍
ပိဋကတ္ က်မ္းစာမ်ားကို မီးတိုက္ သည္ ၊ ဘုန္းၾကီးရဟန္းမ်ားကို သတ္သည္ ၊၊ ျပည္သူလူထု
မေၾကနပ္ သျဖင္႔ လူထုကို ႏွစ္သိမ္႔ေစရန္ ေပ ၅၀ ျမင္႔ေသာေၾကးဆင္းတု ၾကီး တဆူသြန္းလုပ္၍
ေရႊခ် ေပးသည္ ၊ တျမိဳ ႔လွ်င္ ေက်ာင္းတိုက္တခုဆီ ေဆာက္လုပ္၍ ရဟန္း ၅၀ သီလရွင္ ၅၀ ျပဳခြင္႔
ေပးျပန္သည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၁၁) ရာစု
တရုတ္ျပည္တြင္ ေက်ာင္းတိုက္ေပါင္း ၁၃၀၀၀ ရွိ၍ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာေရႊေခတ္ဟု ေခၚေလာက္သည္ ။ အရွင္ေဗာဓိဓမၼ တရုတ္ ျပည္ သို႔ ၾကြ၍ စ်င္ဂိုဏ္း ကို တည္ေထာင္သည္။ ကိုရီးယားျပည္ သို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စတင္ေရာက္ရွိသည္ ။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ သို႔ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ စတင္ေရာက္ရွိသည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၁၂) ရာစု
အိႏၵိယျပည္တြင္ မဟာယာနမွ ၀ိဇၨာယာန အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲခဲ႔ ေသာ၀ိဇၨာဘုန္းၾကီးမ်ား ေခတ္ စားခဲ႔သည္ ။အာေရဗ်ျပည္ မကၠာျမိဳ ႔တြင္ တမန္ေတာ္မို ဟာမက္ေပၚထြန္း၍ အစၥလမ္ ဘာသာ ေပၚေပါက္္လာသည္။ အစၥလမ္ဘာသာ၀င္ အာရပ္ တမ်ိဳးသားလံုး စည္းလံုး ညီညြတ္၍ တူရဂီ ၊ ပါရွား ၊ အာဖဂန္နစ္စတန္ အထိေအာင္ ႏိုင္၍ အစ္စလမ္ သာသနာေတာ္ ေအာက္ေရာက္ ေစခဲ႔ သည္ ။
တရုတ္ျပည္တြင္ တန္မင္းဆက္ ေကာ္စုဘုရင္က ဘုန္းၾကီးႏွင္႔ မယ္သီလရွင္ မ်ားရွိ ျခင္းေၾကာင္ ႔ တိုင္းျပည္ ၌ လူဦးေရနည္းပါး၍ စီးပြားေရးဆုတ္ယုတ္ သည္ဟု ယူဆသျဖင္႔ ရဟန္း မ၀တ္ရန္ ၊ သီလရွင္မ၀တ္ရန္ ျခဳတ္ျခယ္သည္ ။ ယူအန္ေဆာင္ဘုရင္လက္ထပ္ ၌ ရဟန္း ၁၂၀၀၀ ကိုလူထြက္ေစ၍ တဖန္ထိုမင္းသည္ပင္ သာသနာကို ၾကည္ညိဳ၍ သာသနာ႔ ဒါယကာခံယူျပန္သည္ ။တရုတ္ ရဟန္းေတာ္ ဟူရင္ဆန္ (ဟိယင္ဆိုင္ = ယႊန္ခြၽန္း = ယြန္ေခ်ာင္း)သည္ အိႏိၵယ ျပည္သို႔ ၾကြ၍ ၁၄ ႏွစ္ၾကာပညာသင္ခဲ႔သည္ ။
ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ဆူမိကို (ဆြိကို) ဘုရင္မၾကီးလက္ထက္ရွုိတိုကု တိုင္းရွိ မင္းသားၾကီး ၏ ၾကိဳးပမ္း မွူေၾကာင္႔ ဂ်ပန္တျပည္လံုး မဟာယန ဗုဒၶဘာသာကို ကိုယ္းကြယ္ခဲ႔ၾကသည္ ။ ဗုဒၶဘာသာကို အေျခခံ၍ ဂ်ပန္ျပည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဥပေဒကိုေရးဆြဲခဲ႔သည္ ။
တိဗက္ျပည္သို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္စတင္ေရာက္ရွိသည္ ။ ဘုရင္ကိုးကြယ္ခံရ၍ ႏိုင္ငံေတာ္ ဘာသာ ျဖစ္ခဲ႔သည္ ။ အရွင္သႏၱရကၡိတ ႏွင္႔ ပဒုမသမၻ၀ိတို႔ ကစတင္သာသနာ ျပဳခဲ႔သျဖင္႔ တိဗက္လားမား တိဗက္လားမား ဗုဒၶဘာသာစတင္ေပၚေပါက္ခဲ႔သည္ ။ လားမားဗုဒၶ ဘာသာသည္ ဆစ္ကင္းျပည္ ၊ ဘူတန္ျပည္ ၊ မြန္ဂိုလ်ျပည္ ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံ မ်ားသို႔ ့ျပန္႔ႏွံ ခဲ႔သည္ ။ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပုပၸါးေစာ ရဟန္းမင္း က သုမုႏၵရီမင္း ျဖိဳးၾကြင္းသကၠရာဇ္ ၅၆၀ ကိုေခ်၍ ၂ခုၾကြင္းထားကာ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၂ ႏွစ္ဟုစတင္ေရတြက္သည္ ။ ယေန႔လက္ရွိ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၏အစျဖစ္သည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၁၃) ရာစု
အိႏၵိယတျပည္လံုးရွိ ရဟန္းမ်ားသည္ ၀ိဇၨာဂိုဏ္းသို႔၀င္ၾကသည္ ။ နတ္ရုတ္ ၊ ဘီလူးရုတ္ မ်ားကို ကန္ေတာ႔ ပြဲ ထိုး၍ ေဆး၀ါးမႏၱရား စီရင္ၾကသည္ ။ သၤခ်ိဳင္း၌ ေန၍လူဦးေခါင္းခံြတြင္ ထမင္း ထည္႔စားေသာက္ၾကသည္ ။ လူတို႔ကိုေျခာက္လွန္႔ ညာျဖန္းစားၾကသည္ ။ ဟိႏၵဴျဗဟၼဏ ဘာသာမွ ပညာရွိ ရွံကရဆရာၾကီးသည္ ဟိႏၵဴဘုရင္တို႔၏ အကူအညီျဖင္႔ တႏၱရ -မႏၱရ ဂိုဏ္း၀င္ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားကို ႏွိပ္ကြပ္ေလရာ အိႏၵိယျပည္ေတာင္ ပိုင္း၌ သာသနာကြယ္ပခဲ႔သည္ ။
အာရဗီစစ္ဗိုလ္ မိုဟာမက္ဘိန္ကာစင္သည္ ကၠ ုႏၶဳျမစ္၀ွမ္းတ၀ုိက္ တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္သည္
။တရုတ္ရဟန္းေတာ္ အိဆင္ (ယိက်င္)သည္ ေရလမ္းခရီးျဖင္႔ အိႏၵိယသို႔ၾကြ၍ ၂၂ ႏွစ္ၾကာပညာသင္ၾကားခဲ႔သည္။
တရုတ္ျပည္တြင္ မင္းညီမင္းသား မွဴးမတ္ သူေဌးသူၾကြယ္ ကုန္သည္လယ္လုပ္ လူတန္းစားအားလံုးမွ
ရဟန္း၀တ္သူ ၊ သီလရွင္၀တ္သူ အလြန္မ်ားျပား သည္ ။ ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ဘုရင္မ်ားက ဘုရားတည္
ေက်ာင္းေဆာက္ ျပဳလုပ္ခဲ႔ ၾကသည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၁၄) ရာစု
တရုတ္ျပည္တြင္ ၀ူေဆာင္ဘုရင္သည္ တာအိုဘာသာ၀င္ ျဖစ္၍ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း ေပါင္း ၄၀၀၀၀ ေက်ာ္ဖ်က္ဆီးသည္။ ရဟန္းေပါင္း ၄၆၀၀ အသတ္ခံရသည္။ ရဟန္းႏွင္႔ သီလရွင္ ၂၆၀၀၀၀ လူသတ္လဲၾကရသည္ ။ ေၾကးစည္ေခါင္းေလာင္မ်ားကို ဒဂၤါးပိုက္ဆံ သြန္း ခဲ႔သည္။ ဤသို႔ျပဳလုပ္ ၍ ၂ ႏွစ္အၾကာတြင္ ဘုရင္ၾကီးမက်န္းမာ၍ နွုတ္ဆြံ ႔အ၍ စကားမေျပာ ႏိုင္ ျဖစ္သြားသည္ ။ ထိုအခါဘုရင္ၾကီး ထိတ္လန္႔ ၍ အမိန္ေတာ္ကို ျပန္လည္ရုပ္သိမ္းျပီးလွ်င္ အကန္႔သတ္ျဖင္႔ ရဟန္းျပဳခြင္႔ေပးသည္ ။
တိဗက္ျပည္တြင္ ဗုဒၶသာသနာ ေတာ္ကိုတရားလြန္ခ်ီးေျမွာက္ေထာက္ပံ ေသာ ရာလ္ပခ်န္ ဘုရင္
နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ ဘုရင္လံဓရ္မသည္ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းမ်ားကို ျဖတ္ဆီး ၍ ပိဋကတ္က်မ္းစာမ်ားကို
မီးရွို႕ သည္ ။ ဗုဒၶရုပ္တုမ်ားကို ေျမျမွပ္ပစ္သည္ ။ ဥပုသ္ေစာင္႔မွူ ရဟန္းခံ ရွင္ျပဳမွူမ်ားကို
တာျမစ္ပိတ္ပင္ သည္ ။ ရဟန္းမ်ားကိုျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပး၍ ထြက္မေျပး ႏိုင္ေသာရဟန္းမ်ားကို လူ၀တ္လဲေစ၍
မုဆိုးတံငါလုပ္ ေစသည္။
သာသနာႏွစ္ - (၁၅) ရာစု
ပုဂံျပည္တြင္ ေညာင္ဦးေစာရဟန္း (ေတာင္သူၾကီး)မင္းျဖစ္ ၍ ရွင္မထီးအရည္းၾကီး ဂိုဏ္းကို ခ်ီးေျမွာက္ေထာက္ပံသည္ ။ အိႏၵိယျပည္ မထုရာျမိဳ ႔ ဟီနယာန သဗၺတၱိ၀ါဒဂိုဏ္းက တည္ေထာင္ခဲ႔ေသာ ၀လဘိတကၠသိုလ္ ၊ မဂဓတိုင္း မဟာယာန ဂိုဏ္း ကတည္ေထာင္ ခဲ႔ေသာ နာလႏၵတကၠသိုလ္ ၊ ဘေဂၤါနယ္ရွိ ၾသဒႏၱပူရီတကၠသိုလ္ ေက်ာင္းတိုက္ၾကီးမ်ားကို ၀ိဇၨာဂိုဏ္း၀င္ရဟန္းမ်ားလႊမ္းမိုး ေလ သည္။
သာသနာႏွစ္ - (၁၆)ရာစု
၀ိကၠမသီ လာတကၠသိုလ္မွ ေက်ာင္းအုပ္ၾကီး အတိဆာေခၚ ဒီပကၤရ သီရိညဏသည္ တိဗက္ျပည္သို႔ သာသနာျပဳၾကြသည္ ။ ခိုတန္ ျပည္ ကို ယူဆစ္ကဒရ္ခန္ဦးေဆာင္ေသာ တူရကီစစ္တပ္ကသိမ္းပိုက္ရာ ဗုဒၶသာသနာ ကြယ္ပ၍ တာကစ္စတန္ႏိုင္ငံ အျဖစ္ သို႔ေရာက္သည္။သု႑ဘုမၼိ သထံုျပည္ တြင္ မႏူဟာမင္းၾကီးသည္ ၀ိဇၨာဂိုဏ္း၀င္ဘုန္းၾကီးတပါးကို နန္းဦး ဆရာေတာ္ျပဳ ကိုးကြယ္ သည္ ။ ေဇာဂ်ီဖို၀င္သားစားရလွ်င္ လူစြမ္းေကာင္းျဖစ္ႏိုင္သည္ဟု မက္လံုးျပ ၍ ၀ိဇၨာဂိုဏ္းက ဘုရင္ကိုစည္းရံုးထားရာ သထံုျပည္ တြင္ေထရ၀ါဒ သာသနာ မ်က္ႏွာ ငယ္ေနရသည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ရွင္အရဟံသည္ သထံုမွပုဂံျပည္သို႔ၾကြလာ၍ သာသနာျပဳ ရာ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးသည္
ရွင္မထီးၾကီးတို႔၏ အရည္းၾကီးသာသနာကို ႏွိပ္ကြပ္ ၍ ေထရ၀ါဒသာသနာကို ခ်ီးေျမွာက္ေထာက္ပံသည္။
သထံုမွက်မ္းဂန္တတ္ ဆရာေတာ္သံဃာ ေတာ္ မ်ားႏွင္႔ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ားကို ပုဂံျပည္သို႔ ပင္႔ေဆာင္၍
ကိုးကြယ္ခ်ီးေျမွာက္ေထာက္္ ပံသည္။
သာသနာႏွစ္ - (၁၇) ရာစု
သီဟိုဠ္ကြၽန္းတြင္ ပရကၠမဗာဟုမင္းၾကီးလည္း တမီလ္ႏိုင္ငံကိုပါ တိုက္ခိုက္ေအာင္ႏိုင္ သည္။ မဟာယန အႏြယ္အဘရဂိရိတိုင္းသား မ်ား ကို လူ၀တ္လဲေစသည္။ သီဟိုဠ္ကြၽန္းရွိ သံဃာအားလံုးကို မဟာ၀ိဟာရဂိုဏ္း တခုတည္းျဖစ္ေအာင္ ပူးေပါင္း ေစသည္။ သီဟိုဠ္ ကြၽန္း တခုလံုးတြင္ ဂိုဏ္းကြဲမရွိ မဟာ၀ိဟာရတဂိုဏ္းတည္းသာရွိေစသည္။အေလာင္းစည္သူ မင္းၾကီးလက္ထပ္တြင္ သီဟိုဠ္ကြၽန္းမွ ျပန္ၾကြလာေသာ ျမန္မာျပည္ သားရဟန္းေတာ္ အရွင္ဆပၸဒက ဂိုဏ္းသီးျခားတည္ေထာင္သျဖင္႔ ပုဂံျပည္တြင္ ပုရိမသံဃာ ႏွင္႔ ပစိၦမ သံဃာဟူ၍ ႏွစ္ဂုိဏ္းကြဲၾကသည္ ။ သထံုမွလာေသာ ရွင္အရဟံအႏြယ္မ်ားကို ပုရိမသံဃာဟုေခၚၾက ၍ အရွင္ဆပၸဒ အဆက္အႏြယ္ မ်ားကို ပစိၦမသံဃာ ဟုၾကသည္ ။
ပုဂံႏွင္႔သီဟိုဠ္တို႔ အခ်င္းခ်င္း သာသနာေရးဆက္သြယ္မွူျပဳၾကသည္။အိႏၵိယအေနာက္ပိုင္း
ႏွင္႔ အလယ္ပိုင္း မဂဓတိုင္းတို႔ကို တူရဂီအႏြယ္တို႔က သိမ္းပိုက္သည္ ။ နာလႏၵတကၠသိုလ္
၊ ၀ိကၠမသီလာတကၠသိုလ္ ၊ ဇဂၢဒၵလ တကၠသိုလ္ စသည္ျဖင္႔ ဗုဒၶဘာသာ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးမ်ား
ဖ်က္ဆီးခံရသည္ ။ အိႏိၵယျပည္တြင္ ရဟန္းေတာ္မ်ား ေထာင္ေသာင္းခ်ီ၍ အစုအလိုက္ အျပဳံလိုက္
သတ္ခံၾကရသည္။
သာသနာႏွစ္ - (၁၈) ရာစု
ဘဂၤလား(၀ဂၤတိုင္း)ျပည္ ပါလမင္းမ်ားအေနျဖင္႔ တိုင္းျပည္လံုျခံဳမွူ ကာကြယ္ေရးအတြက္ ကိုးကြယ္အားထားေနေသာ ၾသဒႏၱပူရိ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းၾကီးအတြင္းရွိ ၀ိဇၨာဘုန္းၾကီးမ်ားကိုမိုဟာေမဒင္ျမင္းစီးတပ္ သား ၂၀၀ က သတ္ျဖက္မီးရွုိ ႔ ဖ်က္ဆီး၍ ဘဂၤလားတျပည္လံုးကို သိမ္းပိုက္ခဲ႔သည္။ ၀ိဇၨာဘုန္းၾကီးမ်ား၏ နတ္ရုပ္မ်ား ၊ မႏၱန္မ်ား ၊ အင္းအိုင္မ်ား ၊ ခလွဲမ်ားသည္ တစံုတရာ အကာအကြယ္ မေပးႏိုင္သျဖင္႔ ၀ိဇၨာဘုန္းၾကီး မ်ား၏ လိမ္ညာ၀ါၾကြားမွူ ေပၚသြား သည္ ။
ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ အိႏိၵယျပည္မွ လံုး၀ေျပာက္ကြယ္သြားေလသည္ ။ဂ်ပန္ျပည္တြင္ အမိတာဘုရားကိုးကြယ္ေသာ
ဂ်ိဳဒိုဂိုဏ္း၀င္ ဂ်ပန္မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္ မွ ရဟန္ ျပဳေသာ ရွူိနင္သည္ အိမ္ေထာင္ျပဳေသာဂိုဏ္းကိုစတင္တည္ေထာင္သည္
။ ထိုဂိုဏ္းကို “ရွင္” ဂိုဏ္းဟုေခၚသည္ ။
ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဂ်ပန္ျပည္ရွိ အျခားေသာ ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္း၀င္ ရဟန္းမ်ားသည္လည္း “ရွင္” ဂိုဏ္းကို အတုယူအားၾက ၍ အိမ္ေထာင္ျပဳၾကသည္။
ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဂ်ပန္ျပည္ရွိ အျခားေသာ ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္း၀င္ ရဟန္းမ်ားသည္လည္း “ရွင္” ဂိုဏ္းကို အတုယူအားၾက ၍ အိမ္ေထာင္ျပဳၾကသည္။
ဤေခတ္၌ ဂ်ပန္ျပည္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းၾကီးအားလံုးမွာ လူ၀တ္ေၾကာင္မ်ားႏွင္႔ အေနအထိုင္ အၾကာင္႔သီလ ထူးျခားမွူမရွိေခ် ၊ ဘုရားတရားၾကည္ညိဳ၍ ဘာသာေရးစာေပတတ္ကြၽမ္းသူကို (ဘုန္းၾကီး = ဘိုစံ) ဟုေခၚ၍ ဘာသာေရးေခါင္းေစာင္အျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳၾကသည္။ထိုင္းႏိုင္ငံ သည္ စစ္အင္အားေကာင္းလာ၍ ကေမာၻဒီးယား ၾသဇာရိပ္မွ လြတ္ကင္းခဲ႔ သည္။ ေထရ၀ါဒသာသနာ ကို ခ်ီးေျမွာက္ေထာက္ပံသည္။ သီဟိုဠ္ ႏွင္႔ သာသနာေရး ဆက္ သြယ္္ မွူျပဳခဲ႔သည္။
သာသနာႏွစ္ - (၁၉) ရာစု
ျမန္မာႏိုင္ငံ ပင္းယေနျပည္ေတာ္တြင္ ဂါမ၀ါသီရဟန္း ၊ အရည၀ါသီ ရဟန္းႏွင္႔ အရည္းၾကီး အႏြယ္၀င္ရဟန္းမ်ား အင္အားတူရွိ ေနခဲ႔သည္။ တရုတ္ျပည္တြင္ ကုဗလိုင္ခန္႔မင္းၾကီးသည္ မဟာယနဗုဒၶဘာသာႏွင္႔ တိဗက္လားမား ဗုဒၶဘာသာကို ခ်ီးျမွင္႔ေထာက္ပံခဲ႔ သည္ ။ တိဗက္ျပည္ကို ရဟန္းမင္း (ဘုန္းၾကီးဘုရင္)မ်ားက အုပ္စိုး ၾကသည္။ အ၀ေလာကိေတသရ ဘုရားေလာင္းသည္ လူ၀င္စား ျဖစ္လာ၍ ရဟန္း မင္းအျဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ရသည္ ။ သာသနာပိုင္ရဟန္းမင္းၾကီး ေသဆံုးလွ်င္ အသစ္တဖန္ျပန္္လည္ ၀င္စား၍ ဆက္လက္ အုပ္ခ်ဳပ္ရသည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၂၀) ရာစု
ထိုင္းဘုရင္ သီရိဓမၼစကၠ၀တၱိတိလက ရာဇာဓိရာဇာသည္ ဇင္းမယ္ျမိဳ ႔၌ သဂၤါယနာတင္ပြဲ ျပဳလုပ္ခဲ႔သည္ ။ ပဲခူးဟံသာ၀တီ ေနျပည္ ေတာ္တြင္ ဓမၼေစတီမင္းၾကီးသည္ ရဟန္းေတာ္ ၄၀ ကို သီဟိုဠ္ သို႔လႊတ္၍ သိကၡာအသစ္ယူ (ရဟန္းခံ)ေစသည္။ သီဟိုဠ္မွျပန္ၾကြ လာေသာ ရဟန္းသစ္မ်ား ျဖင္႔ ကလ်ာဏီသိမ္ၾကီး ကို သမုတ္သည္။ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ရဟန္းေတာ္အားလံုးကို သိကၡာ ခ်ေစ၍ ထိုသိမ္၌ သိကၡာအသစ္ယူ (ရဟန္းခံ)ေစသည္ ။
သံဃာေတာ္မ်ားကို ပရိယတၱိ ၊ ပဋိပတၱိ လုပ္ငန္း
၂ မ်ိဳး၌ သာ အားထုတ္ေစ၍ ေဗဒင္ေဟာ ၊ ေဆးကု ၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး ၊ ေမြးျမဴေရး ၊ စီးပြားေရး
လုပ္ေသာ ရဟန္းအားလံုးကို လူ၀တ္လဲေစျခင္းျဖင္႔ သာသနာ ေတာ္ သန္႔ ရွင္းစင္ၾကယ္ေရးကို ေဆာင္ရြက္ခဲ႔သည္။
မလႅာယု ကြၽန္းဆြယ္ ႏွင္႔သု၀ဏဒီပေခၚ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံ၌ အာရပ္သေဘာၤသား ကုန္ သည္
မ်ားေရာက္ရွိ ၍ အစၥလမ္သာသနာျပဳၾကသည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၂၁) ရာစု
အင္ဒိုနီးရွားႏွင္႔ မလႅာယုကြၽန္း ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကြယ္ပ၍ အစၥလမ္သာသနာ ထြန္းကားလာသည္ ။ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္တြင္ သိုဟန္ဘြားနန္းစံ ၍ ရဟန္း ၃၀၀၀ ခန္႔သတ္ျဖတ္ခံရသည္ ။ ပိဋကတ္က်မ္း စာမ်ားကိုမီးတိုက္သည္။
သာသနာႏွစ္ - (၂၂) ရာစု
သီဟိုဠ္ကြၽန္းတြင္ ပထမရာဇ သီဟဘုရင္သည္ ဖခင္ကို သတ္၍ နန္းတက္သည္ ။ ရဟန္းမ်ားကို သတ္၍ ပိဋကတ္က်မ္းဂမ္တို႔ကို မီးရွူိ ႔သည္ ။ ထို မင္းနန္းက် ၍ ၀ိမလဓမၼသူရိယ မင္းလက္ထက္၌ ယိုးဒယားႏွင္႔ ရခိုင္မွ သံဃာေတာ္မ်ား ပင္႔၍ သီဟိုဠ္ ၌ သာသနာ ကိုျပန္လည္ အသက္ဆက္ရသည္ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္ငဇင္ကာသည္ သန္လွ်င္၌ အေျခစိုက္၍ ဘုရားပုထိုးမ်ားဖ်က္သည္ ။ ဗုဒၶ ဘာသာ ၀င္ လူထုကို ဘုရင္ဂ်ီ ဘာသာသို႔ အဓမၼသြတ္သြင္းခဲ႔သည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၂၃) ရာစု
တရုတ္ျပည္တြင္ မန္ခ်ဴး မင္းဆက္ ကန္ဆီ ဘုရင္ ကရဟန္းတပါးလွ်င္ သာမေဏတပါး သာ ထားခြင္႔ျပဳ သည္ ။ ေက်ာင္းတိုက္ ၾကီးမ်ား၌ သာရဟန္းခံခြင္႔ ျပဳသည္ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗုဒၶ သာသနာေတာ္ တြင္ တံုဂိုဏ္း ရံုဂိုဏ္း ကြဲျပားခဲ႔သည္ ။
သာသနာႏွစ္ - (၂၄) ရာစု
သီဟိုဠ္ကြၽန္းသည္ အဂၤလိပ္လက္္ေအာက္ သို႔က်ေရာက္ခဲ႔သည္ ။ ဘိုးေတာ္မင္း တရားၾကီး လက္ထပ္တြင္ သီဟိုဠ္ကြၽန္းမွ ရဟန္းမ်ား သည္ အမရပူရေနျပည္ေတာ္သို႔ ၾကြလာ ၍ သိကၡာ တင္ၾကသည္ ။ သီဟိုဠ္သို႔ျပန္၍ အမရပူရဂိုဏ္း သီးျခားတည္ေထာင္သည္ ။ ယိုးဒယားျပည္ တြင္ အယုဒၶယျမိဳ ႔ပ်က္ဆီးျပီးေနာက္ သဂၤါယနာတင္ပြဲကို တႏွစ္ၾကာ ျပဳလုပ္ၾကင္းပခဲ႔သည္။
သာသနာႏွစ္ - (၂၅) ရာစု
မႏၱေလးေနျပည္ေတာ္တြင္ မင္းတံုးမင္းတရားၾကီး ၏ အေထာက္အပံခံယူ ၍ ပဥၶမသဂၤါ ယနာတင္ခဲ႔သည္ ။ ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ေမဂ်ီဘုရင္ေခတ္၌ ဘာသာတရားအားလံုး ကို တန္းတူညီမွ် လြတ္လပ္ ခြင္႔ ျပဳလိုက္ရာ ဗုဒၶဘာသာအားနည္း၍ ရွင္တို ဘာသာ အားေကာင္းလာသည္ ။ တရုပ္ျပည္တြင္ ေဒ့က္တာဆြန္ယက္ဆင္ ဦးေစာင္၍ သမၼတႏိုင္ငံထူေထာင္ျပီး ေသာအခါ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း မ်ားကို ျပည္သူပိုင္ အျဖစ္သိမ္း၍ စာသင္ေက်ာင္ျပဳလုပ္ရာ ျပည္သူတို႔ က မေက် နပ္ သျဖင္႔ အေလွ်ာေပးခဲ႔ ရသည္ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္ ျမန္မာ ၊ သီဟိုဠ္ ၊ ယိုးဒယား ၊ ကေမာၻဒီးယား ၊ လာအို ၊ ေထရ၀ါဒ ၅ ႏိုင္ငံစုေပါင္း ၍ ဆ႒သဂၤါယနာတင္ ပြဲၾကီး က်င္းပခဲ႔ သည္။
ဤတြင္ သာသနာ ၂၅၀၀ အက်ဥ္း ျပီး၏ ။
အင္တာနက္မွ ရွာေဖြ တင္ျပထားျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။
ေမာင္ပညာ (မန္းတကၠသုိလ္)
