သမိုင္းေက်ာက္စာက
ေျပာေသာ ဘုရင္အေသာက၏ပံုရိပ္ တစ္စိပ္တစ္ေဒသ
(အပိုင္း၁)
ဘီစီ ၄၈၃ ခန္႔တြင္ ျမတ္ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ဝင္စံေတာ္မူခ်ိန္တြင္
အိႏၵိယနိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းရွိ အေရးပါသည့္ နိုင္ငံ အားလံုးနီးပါးကို ျမတ္ဗုဒၶ၏ ဓမၼလမ္းစဥ္က
နက္ရွိဳင္းစြာ လႊမ္းမိုးသြားပံုရသည္။ မဟာ ပရိနိဗၺာနသုတ္ေတာ္အရ ယဥ္ေက်းမွဳ မတူကြဲျပားၾကသည့္
ေနာက္ခံသမိုင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကသည့္ ရွစ္ျပည္ေထာင္ေသာနိုင္ငံတို႔္သည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ေမြေတာ္ဓာတ္ေတာ္ေဝစုတို႔ကို
ရလိုေၾကာင္း ေတာင္းဆိုၾကသည္။
ဤသည္မွာ ျမတ္ဗုဒၶအေနျဖင့္ ယင္းနိုင္ငံမ်ား၌ ရွင္ေတာ္ျမတ္၏
အဆံုးအမ ဓမၼကို နာခံသူတပည့္မ်ားစြာရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပေနေပသည္။ ျမတ္ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူျပီး
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာသည့္တိုင္ မည္သည့္နိုင္ငံကမွ် ျမတ္ဗုဒၶ၏ ဓမၼကို နိုင္ငံေတာ္၏ ဘာသာတရားအျဖစ္
သတ္မွတ္သည္ဟူေသာ အခ်က္ကို သက္ေသျပရန္အေထာက္ထား မရွိေခ်။ အေသာကသည္ ဗုဒၶဝါဒကို အိႏၵိယ၏
နိုင္ငံေတာ္ဘာသာ ျဖစ္ေစခဲ့သည့္ ပထမဆံုးေသာ ဘုရင္ျဖစ္ေပသည္။
ဘီစီေလးရာစုကုန္ခါနီးေလာက္တြင္ အေသာက၏ အဘိုး ဘုရင္စႏၵဂုပၸတေမာရိယမင္းသည္
ခန္႔မွန္းေျခ အာဖဂန္နစၥတန္မွ မိုင္းေဆာ (Mysore
စႏၵဂုပၸတမင္း၏ သားေတာ္ ဗိႏၵဳသာရသည္ ဖခင္၏ အင္ပါယာကို
ဆက္လက္ထိန္းထားနိုင္ရံုမက ေတာင္ပိုင္းေဒသသို႔ပင္ ခ်ဲ႕ထြင္နိုင္ခဲ့ဖြယ္ရွိသည္။ ဘီစီ
၂၇၄ (ဘီစီ ၃ ရာစု) ခန္႔တြင္ ဗိႏၵဳသာရမင္း၏ သားေတာ္ အေသာကသည္ စြမ္းရည္ႏွင့္ျပည့္စံုသည့္
ေကာဋိလ်စာဏက် ကဲ့သို႔ေသာ နိုင္ငံေတာ္ အၾကံေပးပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ ကၽြမ္းက်င္လိမၼာသည့္ လမ္းညႊန္မွဳတို႔ျဖင့္
ဧကရာဇ္ဘုရင္ ဘိုးေတာ္ႏွင့္ ခမည္းေတာ္ဘုရင္ၾကီးႏွစ္ပါးတို႔ တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ အင္ပါယာၾကီးကို
ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္း နိုင္ခဲ့သည္။ ဘုရင္အေသာက၏ အင္ပါယာအတိုင္းအဆကို မင္းၾကီးကိုယ္တိုင္
ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ေက်ာက္စာ အမိန္႔ျပန္တမ္းမ်ားမွ အကဲျဖတ္နိုင္သည္။
ဥပမာ ေက်ာက္စာအမွတ္ ၂၊ ၅၊ ႏွင့္ ၁၃ တို႔တြင္ အေသာကလက္ေအာက္ခံနိုင္ငံမ်ားကို
ေဖာ္ျပ ထားသည္။ ေတာင္ဖက္တြင္ ေစာဠ (Cholas) တိုင္း၊ ပဒ်ာ(ပန္ဂ်ပ္) (Padyas)၊ သတိယပုတၱ(Satiyaputras)
ႏွင့္ ေကရာလပုတၱ( Keralaputras) တိုင္းမ်ားအဆံုးထိျဖစ္သည္။ ေျမာက္ဖက္တြင္ အေသာက၏အင္ပါယာသည္
ဟိမဝႏၱာေတာင္ေျခသို႔တိုင္ က်ယ္ျပန္႔ေလသည္။ ကက္ရွ္မီးယားႏွင့္ နီေပါနိုင္ငံမ်ားရွိ အေဆာက္အဦမ်ားက
အေသာက၏ အင္ပါယာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပေနသည္။ အေနာက္ဖက္တြင္ ဆီးရီးယန္းဘုရင္
အႏၱီေယာ့ခ္(Antiochus) ၏ နယ္ပယ္သို႔တိုင္ေအာင္ ေရာက္ခဲ့သျဖင့္ ဘုရင္ အႏၱီေယာ့ခ္(Antiochus)
၏ လက္ေအာက္ခံ ပါရွား(အီရန္) နွင့္ ဆီးရီးယားသို႔တိုင္ က်ယ္ျပန္႔ခဲ့သည္။ ယဝန(Yavanas)၊
ကေမၻာဇ (Kambojas) ႏွင့္ ဂႏၶာရ (Gandharas) (ယေန႔ေခတ္ပါကစၥတန္)တိုင္းသူျပည္သားမ်ားကို
အေနာက္ေျမာက္ဖက္တြင္ ေနထိုင္သူမ်ားအျဖစ္ ေဖာ္ျပထားသည္။
အေသာက၏ ဘိုးေတာ္ စႏၵဂုပၸတမင္းသည္ ဘီစီ ၃၀၄ ခန္႔တြင္
စစ္ခ်ီမွဳတစ္ရပ္ ေအာင္ျမင္ျပီးဆံုးျပီးေနာက္ အလက္ဇႏၵားဘုရင္၏ စစ္သူၾကီး တစ္ဦးျဖစ္သူ
ဆီလ်ဴးကပ္စ္ (Seleucus) ထံမွ အရိယ(Aria)၊ အာရေခ်ာရွား(Arachosia)၊ ေဂျဒိဳရွား
(Gedrosia) ႏွင့္ ပေရာပနိဆာဒိုက္ (Paro-panisadai) ဟူေသာ နယ္ပယ္ေလးခုကို သိမ္းယူခဲ့သည္ဟု
ဆို၏။ ဘုရင္အေသာကသသည္ သူ႔၏ေခတ္တြင္ အိႏၵိယမွာ ပါဋလိပုတၱ(ယေန႔ေခတ္ ္ဗီဟာျပည္နယ္ ျမိဳ႕ေတာ္
ပါတၱနားျမိဳ႕) ႏွင့္ ဝိဒိသာကဲ့သို႔ေသာ ျမိဳ႕ၾကီးမ်ားကို တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ကက္ရွ္မီးယားရွိ
ရွရီနဂါးျမိဳ႕ႏွင့္ နီေပါနိုင္ငံရွိ ျမိဳ႕ေတာ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို အေသာကကိုယ္တိုင္
တည္ေဆာက္ ခဲ့သည္ဟု ယူဆရသည္။
နိုင္ငံတလႊား ပါဋိပုတ္ျမိဳ႕ေတာ္အနီး အေသာကာရံု ေက်ာင္းတိုက္ၾကီးကဲ့သို႔ေသာ
ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းတိုက္ၾကီးမ်ားႏွင့္ ဆန္ခ်ီေစတီကဲ့သို႔ေသာ သမိုင္းဝင္ ေစတီမ်ားကို
အရပ္ရပ္မွာ တည္ထားခဲ့ေလသည္။ အမွန္စင္စစ္ ျမတ္ဗုဒၶႏွင့္ ပတ္သက္သမွ် ဓာတ္ေတာ္ေစတီပူေဇာ္မွဳကို
အေသာကဘုရင္က အစျပဳခဲ့ေလသည္။ (Sir John Marshall: The Moauments of Sanchi, I. P.
21). ။ ထို႔ျပင္ ဘုရင္အေသာကသည္ ဘီစီ ၂၆၂ ခန္႔တြင္ ျပင္းထန္လွသည့္ စစ္ပြဲၾကီးကို ဆင္ႏႊဲျပီးေနာက္
ကလိဂၤတိုင္းတိုင္းကို ေအာင္နိုင္ခဲ့သည္။
မဟာဝံသက်မ္း၌ ဘုရင္အေသာကသည္ ေစာေစာပိုင္းကာလမ်ားက
သူ၏ရက္စက္ ္ၾကမ္းၾကဳတ္မွဳ ေၾကာင့္ တိုင္းသားျပည္သူမ်ားက သ႔ူကို စ႑ာေသာက(ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္သည့္
ဘုရင္အေသာက) ဟု နာမည္ေပးခဲ့ၾကေသာ္လည္း တရားဓမၼႏွင့္ ေမြ႔ေလွ်ာ္သူ ျဖစ္လာျပီးေနာက္မွ
သီရိဓမၼာေသာက(က်က္သေရရွိေသာ ဓမၼာေသာက) ဟု ထင္ရွားလာေၾကာင္းေဖာ္ျပသည္။ အမွန္စင္စစ္ ေက်ာက္စာအမွတ္
၁၃ ၌ ကလိဂၤစစ္ပြဲအတြင္း မင္းၾကီး၏ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မွဳ အတြက္ ေနာင္တပူပန္မွဳ စိတ္မခ်မ္းေျမ့မွဳႏွင့္
ပတ္သက္သည့္ ခိုင္လံုသည့္ မွတ္ခ်က္မ်ား ပါရွိျပီးျဖစ္သည္။ ယင္းေက်ာက္စာ၌ မင္းၾကီးသည္
ထိုအခ်ိန္က စ႑(ၾကမ္းၾကဳတ္သူ) တစ္ေယာက္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။
အေသာကမင္းၾကီးသည္ ဗုဒၶဝါဒီအျဖစ္ေတာ့ ေမြးခဲ့သူေတာ့မဟုတ္ေပ။
သူ၏ အဘိုးေတာ္ စႏၵဂုပၸတမင္းၾကီးသည္ ဂ်ိန္းအစဥ္လာကို ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သည့္ ဂ်ိန္းဝါဒီျဖစ္သည္။
ထို႔အတူ အေသာက၏ ခမည္းေတာ္ ဘုရင္ဗိႏၵဳသာရသည္လည္း ျဗဟၼဏဝါဒီျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျဗဟၼဏဝါဒီဂိုဏ္း
အမ်ိဳးမ်ိဳးမွ ရဟန္းမ်ားကို (အထူးသျဖင့္ ဒိဂမၺရ (Digambara) ဂိုဏ္းဝင္ ဂ်ိန္းဘုန္းၾကီးမ်ားကို
ဆည္းကပ္ေၾကာင္း၊ ဘုရင္အေသာကသည္လည္း သံုးႏွစ္ပတ္လံုး ဖခင္၏ အယူဝါဒကို နာလိုက္က်င့္သံုးခဲ့ျပီး
အဘိသိက္ခံျပီးေနာက္ ေလးႏွစ္ေျမာက္တြင္ တူေတာ္ နိေျဂာဓ သာမေဏေလး၏ ဆံုးမမွဳေၾကာင့္ ဗုဒၶဝါဒီ
ျဖစ္လာေၾကာင္းကို သမႏၱပါသာဒိကေခၚ ဝိနည္းအဌကထာ (ဝိဌ-၁၊၄၄) ႏွင့္မဟာဝံသ(ဋီကာ-၁၉၀) ႏွစ္က်မ္းလံုးတို႔က
တညီတညြတ္တည္း ေဖာ္ျပၾက၏။
မည္သို႔ပင္ဆိုေစ ဘုရင္အေသာကသည္ အဘိသိက္ခံျပီးေနာက္
ႏွစ္အနည္းငယ္အၾကာတြင္ ဗုဒၶဝါဒီ ဥပါသကာတစ္ေယာက္ျဖစ္လာလင့္ကစား ႏွစ္ႏွစ္ သံုးႏွစ္ခန္႔အထိ
မိမိ၏ ဘာသာတရား အသစ္(ဗုဒၶဘာသာ) ႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ကြဲကြဲျပားျပားမရွိေသးေခ်။ ဗုဒၶသားေတာ္
ရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ နီးကပ္စြာ ဆက္ဆံလာျပီးေနာက္မွသာ ဗုဒၶဝါဒအေပၚ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ သက္ဝင္လာျပီး
မင္းၾကီးကိုယ္တိုင္ လိုက္နာက်င့္သံုးမွဳမ်ား ျပဳခဲ့သည္။
ျဗဟၼဂိရိအရပ္ရွိ ေက်ာက္စာအမွတ္ (၁) ၌ လာသည့္ သံေဃ
ဥပါယိေတ ဟူေသာ စကားကို ရဟန္း သံဃာေတာ္မ်ားထံ ဆည္းကပ္အဖူးေမွ်ာ္သြားသည္ ဟု ေယဘုယ်အားျဖင့္
ဘာသာျပန္နိုင္ ေသာ္လည္း ပညာရွင္အခ်ိဳ႕က အေသာကမင္းၾကီးသည္ အမွန္ပင္ ဗုဒၶဝါဒီ ျဖစ္သြားေၾကာင္းကို
အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူၾကသည္။ ကလိဂၤစစ္ပြဲအတြင္း ထိတ္ရြံ႕ဖြယ္ လူ႔အသက္ေပါင္းမ်ားစြာ ဆံုးရွဳံးမွဳႏွင့္
လူေျမာက္အျမား ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ခဲ့ရသည့္ အနိဌာရံုျမင္ကြင္းကို သူကိုယ္တိုင္ မ်က္ဝါးထင္ထင္
ေတြ႔ျမင္ရသျဖင့္ အဘိသိက္ခံျပီးေနာက္ ရွစ္ႏွစ္ေျမာက္တြင္ သံဃာေတာ္မ်ား၏ ေကာင္းေသာလမ္းညႊန္မွဳမွတဆင့္
အေသာကမင္းၾကီး လံုးဝေျပာင္းလဲသြားေတာ့သည္။ ယင္းသည္ပင္ ဘုရင္အေသာက၏ ဘဝအခ်ိဳးအေကြ႔ျဖစ္သည္။
အေသာကမင္း၏ ယုံၾကည္မွဳအသစ္သည္ သူ၏ဘဝတစ္ခုလံုးႏွင့္
အက်င့္စရိုက္ကိုပါ ေျပာင္းလဲျပစ္ပံုရသည္။ သူ၏ စိတ္ပိုင္းဘဝ ယံုၾကည္မွဳအသစ္ႏွင့္ ဆန္႔က်င္သည့္
ထိုအခ်ိန္က လိုက္နာဆဲ ထံုးလမ္းစဥ္လာမ်ားႏွင့္ ဘုရင္မင္းတို႔ဆိုင္ရာ ညႊန္ၾကားခ်က္အမ်ားစုကို
ပယ္ဖ်က္ျပီး အျခားတစ္ပါးႏွင့္ အစားထိုးခဲ့သည္။ မင္းၾကီး၏ ယုံုၾကည္မွဳအသစ္က ျပဳျပင္လိုက္သည့္
ႏွလံုးသားအေျပာင္းအလဲသည္ မင္းၾကီး၏ ပုဂၢိဳလ္ေရးဘဝကိုသာမက ျပည္သူ႔ေရးရာေပၚလစီႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက႑ကိုပါ
သက္ေရာက္ေစခဲ့သည္။ မင္းၾကီး၏ေနာက္ဆံုးနိုင္ငံေရး စြန္႔စားမွဳျဖစ္သည့္ ကလိဂၤစစ္ပြဲျပီးေနာက္
မင္းၾကီးသည္ စစ္ပြဲကို လံုးဝစြန္႔လိုက္သည္။
ေက်ာက္စာအမွတ္(၁၃)၌ အကယ္၍ တစ္စံုတစ္ေယာက္သည္ မင္းၾကီးအား
အျပဳသေဘာ ေဆာင္သည့္ နာက်င္ေစမွဳတစ္ခုကို ျပဳဘိမူ မင္းၾကီးသည္ ထိုပုဂၢိဳလ္အား ျဖစ္နိုင္သမွ်
ခြင့္လႊတ္မွဳကို ထိုက္တန္သူအျဖစ္ ယူဆလိမ့္မည္ ဟု ဆိုထားသည္။ မိမိ၏ နယ္ပယ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္
တိုင္းနိုင္ငံမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ မင္းၾကီးက ကလိဂၤေက်ာက္စာအမွတ္(၂) တြင္ မင္းၾကီးသည္ လူအေပါင္းက
မင္းၾကီးကို မေၾကာက္ရြံ႕ၾကေစရန္၊ ယံုၾကည္ၾကေစရန္ မင္းၾကီးထံမွ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳကို ရရွိၾကျပီး
ေသာကပူပန္မွဳကို မရရွိၾကေစရန္ အလိုရွိ၏ ဟု ဆိုထားပါသည္။ ။ မင္းၾကီးသည္ ေက်ာက္စာအမွတ္(၉)
၌ မင္းျမတ္မဟာ၏ ကိုယ္က်င့္သီလကို က်င့္သံုးမွဳ ရလာဒ္အျဖစ္ ဓမၼစစ္စည္ ရြမ္းသံကို ဖိတ္ေခၚျခင္းျဖစ္လာ၏
ဟု ဆိုထား၏ ။ ။
အေသာကမင္းၾကီး၏ ဓမၼကို ေစာင့္ထိမ္းမွဳ၊ ဓမၼကို ခ်စ္ခင္ျမတ္နိုးတတ္မွဳႏွင့္
ဓမၼကို ေဟာၾကားမွဳ မ်ားသည္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔လာခဲ့၏။ မင္းၾကီးသည္ ေနာက္ပိုင္းေအာင္ျမင္မွဳမ်ားအတြက္
သံလ်က္ဓားကို မဆြဲကိုင္ေတာ့ဘဲ ဓမၼျဖင့္သာလွ်င္ ေအာင္ျမင္သည့္အခ်ိန္မွစျပီး ဓမၼဝိဇယ
ဟုေခၚသည့္ ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေအာင္ျမင္မွဳမ်ားအတြက္ တစိုက္တမတ္
ေဆာင္ရြက္ ေတာ္မူခဲ့၏။ ။ ဤသည္မွာ မင္းၾကီးအား ၾကီးျမတ္ေသာ ေအာင္ျမင္သူအျဖစ္ ယူဆျခင္းခံခဲ့ရ
ေလသည္။ (ေက်ာက္စာအမွတ္ ၁၃)။ ယင္းေက်ာက္စာအမွတ္ ၁၃ ၌ မင္းၾကီးက ဆက္လက္ ေဖာ္ျပထားသည္မွာ
" ေနရာတိုင္း၌ လူအမ်ားသည္ မင္းတရား၏ ဘာသာတရားသြန္သင္ဆံုးမမွဳကို လိုက္နာက်င့္သံုးလွ်က္ရွိ၏။
မင္းတရား၏ သံတမန္မ်ား သြားေရာက္နိုင္ျခင္းမရွိသည့္
နိုင္ငံမ်ား၌ ေနထိုင္သူမ်ားပင္ မင္းၾကီးေလ့က်င့္အားထုတ္မွဳ၊ စူးစမ္းမွဳႏွင့္ ဓမၼလိုက္နာက်င့္သံုးမွဳမ်ားကို
ၾကားရေသာအခါ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ လိုက္နာက်င့္သံုးေနၾကလိမ့္မည္။ ဓမၼျဖင့္ ေအာင္နိုင္ျခင္းသည္
အရပ္ေဒသအားလံုးကို ေအာင္နိုင္ျခင္းမည္၏။ တဖန္အရပ္ေဒသအားလံုးကို ေအာင္နိုင္ျခင္းသည္
ေမတၱာခံစားမွဳ၏ ရလာဒ္ျဖစ္၏။ တရားေသာ ေအာင္နိုင္ျခင္းမ်ားတြင္ ေမတၱာျဖင့္ ေအာင္နိုင္ျခင္း
သည္ ပိုမိုေကာင္းမြန္၏။ " ။
ဘာသာအယူဝါဒ ေျမာက္ျမားစြာ တည္ရွိေနသည့္ အင္ပါယာၾကီးကို
အုပ္ခ်ဳပ္ျပီး စိတ္ႏွလံုးၾကီးျမတ္သူ ဘုရင္အေသာကသည္ ဘာသာတရားမ်ိဳးစုံကို ကိုးကြယ္ၾကသည့္
မိမိ၏ တိုင္းသူျပည္သားအားလံုးတို႔အတြက္ သူ၏ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ဓမၼဟူေသာအသံုးအႏွဳန္းကိုသာ
ေျပာဆို၏။ သူ၏ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ မၾကာခဏသံုးႏွဳန္းခဲ့သည့္ ဓမၼဟူေသာစကားကို လူၾကီးမိဘ
ဆရာသမားတို႔အား ေလးစားျခင္း၊ ရေသ့ရဟန္း သမဏျဗဟၼဏ ေဆြမ်ိဳးမိသဂၤဟ ေက်းကၽြန္မွီခိုသူ
ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္သူမ်ားအား သင့္တင့္ေလွ်ာက္ပတ္စြာ ေကၽြးေမြး ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ သက္ရွိသတၱဝါမ်ားအား
သတ္ျဖတ္မွဳမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ၾကင္နာတတ္ျခင္း၊ သစၥာေစာင့္သိျခင္း၊ အတြင္းအျပင္ စင္ၾကယ္ျခင္း၊
သိမ္ေမြ႔ျခင္း၊ သူေတာ္ေကာင္းပီသျခင္း၊ မိမိကိုယ္ကို ထိမ္းသိမ္းျခင္း၊ ေက်းဇူးသိတတ္ျခင္း၊
ကိုယ္က်င့္သီလစင္ၾကယ္မွဳအေပၚ ခိုင္မာသည့္ စိတ္ဆႏၵျဖင့္ အက်ိဳးမဲ့ မျဖဳန္းတီးဘဲ စုေဆာင္းေခၽြတာျခင္း၊
စသည္ အဓိပၸါယ္မ်ားျဖင့္ ကိုယ္စားျပဳ ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။
ဓမၼဟူေသာ စကားလံုးေအာက္၌ ဂိုဏ္းဂဏ အုပ္စုအမ်ိဳးမ်ိဳးကို လိုက္နာက်င့္သံုးသူမ်ား၊ ရေသ့
ရဟန္းမ်ားနွင့္ အိမ္ေနလူမ်ား၊ မင္းၾကီး၏ အင္ပါယာအတြင္း အျပင္ပမွ လူထု၊ မယဥ္ေက်းေသးသည့္
နိုင္ငံသားမ်ားႏွင့္ ယဥ္ေက်းျပီးနိုင္ငံမ်ား၊ အိႏၵိယနိုင္ငံသားႏွင့္ အိႏၵိယနိုင္ငံသားမဟုတ္သူမ်ား၊
အားလံုးက လက္ခံနိုင္သည္။ ဤသို႔အားျဖင့္ ဘုရင္အေသာကသည္ အမ်ားဆိုင္ ဘာသာတရားတစ္ခုကို
တည္ေထာင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ျပီး ယင္းၾကိဳးပမ္းခ်က္သည္ ကမၻာ့သမိုင္းတြင္ ပထမဆံုး
ျဖစ္ဖြယ္ရွိသည္။
ဘုရင္အေသာက၏ ဓမၼနိုင္ငံေတာ္သည္ လူသားမ်ားအတြက္သာ
ကန္႔သတ္ထားသည္မဟုတ္ေခ်၊ ေက်ာက္စာအမွတ္ (၂ )မွာ မင္းၾကီးသည္ လူသားအတြက္ ေဆးကုသမွဳဌာန၊
ေတာရိုင္း တိရစၦာန္မ်ားအတြက္ ေဆးကုသမွဳဌာန၊ ရွားပါးသည့္ေနရာမ်ား၌ လူသားမ်ားအတြက္ေရာ
ေတာရိုင္း တိရစၦာန္မ်ားအတြက္ပါ ေကာင္းနိုးရာရာ ေဆးဘက္ဝင္ သစ္ပင္မ်ား မွာယူစိုက္ပ်ိဳးေစေၾကာင္း
ေဖာ္ျပထားသည္။
ေက်ာက္စာအမွတ္ (၁) ၌ မည္သည့္သက္ရွိသတၱဝါကိုမွ် မသတ္ျဖတ္ရ၊ယဇ္မပူေဇာ္ရ၊
ဟု အမိန္႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့၏။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ဘုရင့္မီးဖိုေဆာင္ အသံုးျပဳရန္ သတၱဝါမ်ားအား
သတ္ျဖတ္ျခင္းကိုလည္ ရပ္ဆိုင္းခဲ့သည္။ အင္ပါယာတစ္ခုလံုး၌ သက္ရွိတိရစၦာန္အေပါင္း၏ အသက္ကို
ကာကြယ္ရန္ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ေက်ာက္စာအမွတ္ (၅) အရ မင္းၾကီးသည္ အခ်ိဳ႕ေသာ တိရစၦာန္မ်ားအား
သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ သင္းကြပ္ျခင္း၊ သံပူကပ္၍ အမွတ္တံဆိပ္ ခတ္ႏွိပ္ျခင္း၊ ငါးမွ်ားျခင္းမ်ားကို
အထူးေန႔ရက္မ်ားႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာဥပုသ္ေန႔မ်ား၌ တားျမစ္ခဲ့သည္။ အထဲတြင္ သက္ရွိမ်ားရွိေနသည့္
သစ္ပင္အခ်ိဳ႕ကို မီးမရွိဳ႕ရ၊ အေၾကာင္းမဲ့ျဖစ္ေစ၊ အၾကမ္းျပဳလို၍ျဖစ္ေစ သစ္ေတာမ်ားကို
မီးမရွိဳ႕ရ၊ သက္ရွိမ်ားသည္ အျခားသက္ရွိမ်ား၏ အစားအစာ မျဖစ္ေစရ ဟုလည္း အမိန္႔ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
ေက်ာက္စာအမွတ္ (၇) တြင္ မင္းၾကီးက လမ္းျမင့္မ်ားေပၚ၌လည္း
လူသားမ်ားႏွင့္ ကၽြဲႏြား တိရစၦာန္မ်ား အရိပ္နားခိုေနနိုင္ရန္ ပင္ေညာင္ပင္ စိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊
သက္ေသာင့္ သက္သာျဖစ္ေစရန္ သရက္ဥယ်ာဥ္မ်ား စိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊ တစ္ေကာသဝက္ အကြာအေဝးတိုင္း၌
ေရတြင္း ေရကန္မ်ားတူးျခင္း၊ နားေနေဆာင္ ဇရပ္တန္ေဆာင္းမ်ား ေဆာက္လုပ္ျခင္း၊ ေနရာအႏွံ႔တြင္
ေရျဖန္႔ျဖဴးေရးဌာနမ်ား ဖြင့္ထားျခင္းမ်ားျပဳရမည္ဟု ဆိုပါသည္။
အေသာကမင္းၾကီးသည္ မိမိတိုင္းသူျပည္သားမ်ား၏ ေကာင္းက်ိဳးကိုသာ
ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္ မဟုတ္ေသး မိမိအုပ္ခ်ဳပ္သည့္နယ္ပယ္ႏွင့္ထိစပ္ကပ္လွ်က္ရွိသည့္ ျပင္ပနိုင္ငံမ်ားကိုလည္း
အာရုံစိုက္ခဲ့သည္။ ေက်ာက္စာအမွတ္ (၂) ပါရွိသည့္အတိုင္း မိမိ၏နယ္နိမိတ္ႏွင့္ ယင္း၏ အိမ္နီးခ်င္းမ်ားအပါဝင္
ေနရာတိုင္း၌ လူသားႏွင့္တိရစၦာန္အတြက္ ေဆးကုသဌာန တည္ေဆာက္ျခင္း စသည္တို႔ကို ျပဳလုပ္ဖို႔
ျပဆိုထားသည္။
ဘုရင္အေသာက၏ ဗုဒၶဘာသာအေပၚ တက္ၾကြစြာ စိတ္ဝင္စားမွဳႏွင့္ နက္ရွိဳင္းစြာ ၾကည္ညိုမွဳသည္
အျခားဘာသာတရားမ်ားကို ေသးသိမ္သြားေအာင္ မျဖစ္ေစခဲ့။ ေက်ာက္စာအမွတ္(၆) တြင္ မင္းၾကီးက
ဤသို႔ဆိုသည္---ငါသည္ ဂိုဏ္းဂဏအသီးသီးမွ ရဟန္းေတာ္မ်ားအား ပူေဇာ္ဖြယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္
ပူေဇာ္၏။ တဖန္လည္း ေက်ာက္စာအမွတ္ (၇)တြင္ ဘုရင္မင္းျမတ္သည္ ေဒသအားလံုးတြင္ မ်ိဳးႏြယ္အသီးသီးမွ
လူသားအားလံုး အတူတကြ ေနထိုင္မွဳကို လိုလားေတာ္မူ၏။ ေက်ာက္စာအမွတ္ (၁၂) ၌မူကား မင္းၾကီးသည္
ဘာသာတရား အားလံုး၏ အဆံုးအမ ေကာင္းမ်ားကို တိုးတက္မွဳ၌ စိတ္ဝင္ဝင္စား၏ ဟုဆိုထား၏။ ဘုရင္အေသာကသည္
ဘာသာေရးဂိုဏ္းတစ္ခုက အျခားဘာသာတစ္ခုခုကို ေစာ္ကားမွဳကို အလိုမရွိေခ်။
ေက်ာက္စာ အမွတ္ (၁၂)၌မွာပင္ မင္းၾကီးက---မိမိဘာသာတရားကိုသာ ခ်ီးမြမ္းစကားဆိုျပီး
အျခားဘာသာ တရားကို ပုတ္ခတ္ကဲ့ရဲ႕ျခင္း မလုပ္ရ။ ယင္းသို႔မလုပ္ဘဲ အျခားဘာသာ တရားကိုလည္း
အေၾကာင္းတစ္ခုခုျဖင့္ ခ်ီးမြမ္းစကားဆိုရမည္။ ယင္းသို႔ျပဳျခင္းျဖင့္ ဘာသာ တရားတစ္ခုသည္
ယင္း၏ တိုးတက္ျပန္႔ပြားမွဳကိုေရာ အျခားဘာသာတရား၏ ျပန္႔ပြားမွဳကိုပါ အေထာက္အကူျပဳ၏။
ယင္းသို႔ မဟုတ္လွ်င္ မိမိဘာသာတရားကိုေရာ အျခားဘာသာတရားကိုပါ နစ္နာေစ၏။
လူသားအားလံုးသည္ အျခားဘာသာမ်ား ေဟာၾကား သြန္သင္ျပသသည့္ တရားဓမၼမ်ားကိုလည္း နားေထာင္တတ္ရမည္။
ယင္းအခ်က္ကို နားလည္ျခင္းျဖင့္ သင့္ျမတ္ ညီညြတ္ျခင္းသည္ ခ်ီးမြမ္းထိုက္၏ ဟု ေၾကညာခဲ့သည္။
သမဏျဗဟၼဏတို႔၏ လြတ္လပ္မွဳကို ဗုဒၶဘာသာ ပါဠိေတာ္က်မ္းဂန္မ်ား၌ အေလးထား ေဖာ္ျပသကဲ့သို႔
အေသာကမင္းၾကီး၏ ေက်ာက္စာမ်ား၌လည္း ျပည္သူ႔ဝတၱရားအျဖစ္ အထူးျပဳေဖာ္ျပခဲ့သည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ေမ့သားလွဆုိဒ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ေမ့သားလွဆုိဒ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။
