ဘ၀ရဲ့ စ-လယ္-ဆုံး(၃)ပါးလုံးဟာ ဒုကၡေတြခ်ည္းပါ၊ အငုိနဲ႔စျပီး အငုိနဲ႔ဆုံး၊ တစ္ေလွ်ာက္လုံး ငုိခဲ့ရတဲ့ အႀကိမ္ေတြေပါင္း လုိက္တဲ့အခါ “ဘ၀ သံသရာမွာက်ခဲ့တဲ့ မ်က္ရည္ေတြဟာ သမုဒၵရာ (၄)စင္းမက ရွိလိမ့္မယ္”လုိ႔ ဗုဒၶျမတ္စြာက သတိေပး မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့ဖူးပါတယ္။
“ဒုကၡံ ေတဘူမကံ၀ဋံ”ဆုိတဲ့ ဥပေဒသတစ္ခုရွိပါတယ္။ လူ႔ျပည္၊ နတ္ျပည္၊ ျဗဟၼာျပည္ ဘုံ(၃)ပါးမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနသမွ်ေတြဟာ ဒုကၡပါ၊ ဒုကၡဟာ ဘ၀ရဲ့ အထည္ကုိယ္ပါ၊ ဒါ့ေၾကာင့္ ဘ၀ကုိ သေဘာေပါက္လုိရင္ ဒုကၡကုိ နားလည္ရပါလိမ့္မယ္။
ဒုကၡရဲ့ အနက္အဓိပၸါယ္ဟာ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားလွပါတယ္။ သူ႔ကုိ သိနားလည္ျခင္းဟာ အရိယသစၥာ (ျမင့္ျမတ္တဲ့အမွန္တရားကုိ)ကုိ ကုိယ္ပုိင္ဥာဏ္နဲ႔ ထုိးထုိးထြင္းထြင္း မ်က္ေမွာက္ျပဳျခင္းပါ။ ဒုကၡသစၥာကုိ ကုိယ္ပုိင္ဥာဏ္နဲ႔ ထုိးထုိးထြင္းထြင္း မ်က္ေမွာက္ ျပဳႏုိင္ျခင္းဟာ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲရဲ့ ထြက္ေပါက္နဲ႔ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာရဲ့ ၀င္ေပါက္ကုိ တစ္ျပိဳင္နက္တည္း တည့္တည့္တုိးမိ တာပါပဲ။
တကယ္ေတာ့ သုခနဲ႔ ဒုကၡဆုိတာဟာလည္း အလင္းနဲ႔ အေမွာင္ အပူနဲ႔အေအးတုိ႔လုိ ေက်ာခ်င္းကပ္ေနတဲ့ အမွန္တရားေတြပါ။ တစ္ခုကုိ သေဘာေပါက္လက္ခံႏိုင္ရင္ က်န္တစ္ခုကုိပါ နားလည္ ခံစားႏုိင္ေတာ့တာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဘ၀ရဲ့ အစစ္အမွန္ခ်မ္းသာသုခကုိ နားလည္ ခံစားလုိရင္ ဘ၀ရဲ့ အစစ္အမွန္ ဆင္းရဲဒုကၡကုိလည္း သေဘာေပါက္ၾကရမွာပါ။
“ဒုကၡ”ဆုိတဲ့ ပါဠိေ၀ါဟာရ တစ္ခုကုိ “ဆင္းရဲျခင္း”လုိ႔ ျမန္မာျပန္ရုံနဲ႔ သူရဲ့က်ယ္၀န္းနက္ရႈိင္းတဲ့ အဓိပၸါယ္ဟာ ရုပ္လုံးၾကြလာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ ဒုကၡရဲ့ အနက္အဓိပၸါယ္ကုိ ျပည့္ျပည့္စုံစုံျခဳံငုံေဖၚျပႏုိင္တဲ့ ဘာသာျခားေ၀ါဟာရ အလြန္ရွားပါတယ္။ ဒုကၡဆုိတဲ့ က်ဥ္းေျမာင္း တဲ့ စကားလုံး နွစ္ခုထဲမွာ တည္ျမဲမႈမရွိ၊ ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီး၊ အထင္ႀကီးအားကုိးလုိ႔ မရ၊ သာယာဖြယ္ကင္း၊ထိတ္လန္႔ေၾကာက္ရြံ့၊ စက္ဆုပ္ရြံမုန္း၊ လုံးလုံးရန္သူစတဲ့ အဓိပၸါယ္ေပါင္း (၂၅)မ်ိဳးအထိ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
စေပက်န္းဂန္ေတြမွာ သိမ္ေမြ႔နက္နဲတဲ့ ဒုကၡရဲ့သေဘာနဲ့အညီ ဒုကၡအမ်ိဳးအစားကုိ-
၁။ ဒုကၡ ဒုကၡ၊ ၂။ ၀ိရိဏာမ ဒုကၡ၊ ၃။ သခၤါရ ဒုကၡ လုိ႔ သုံးမ်ိဳးခြဲျခားထားပါတယ္။ အဲဒီ ထဲမွာ ဒုကၡ ဒုကၡ-လုိ႔ေခၚတဲ့ အခံရခက္တဲ့ အၾကမ္းစားဒုကၡနဲ႔ ေဖါက္ျပန္ပ်က္စီးမႈေၾကာင့္ ခံစားရခက္တဲ့ ၀ိပရိ ဏာမဒုကၡကေတာ့ အလြန္အသိရခက္ပါတယ္။ ရုပ္-နာမ္ ဓမၼသခၤါရနယ္ပယ္ထဲကုိ နက္နက္နဲနဲ ေရာက္ဖူးတဲ့ သူေတြမွ သိမိ ရိပ္မိႏုိင္တဲ့ ပရမတ္ဒုကၡမ်ိဳးပါ။
ပညတ္ဒုကၡေတြကုိ သိရုံနဲ႔ေတာ့ အရိယာနယ္ပယ္ထဲကုိ တုိက္ရုိက္မေရာက္ႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ပညတ္ဒုကၡေတြကို ေလးေလးနက္နက္ ဆင္ျခင္မိရင္ေတာ့ ဘ၀ကုိ ထိတ္လန္႔ေၾကာက္ရြံတဲ့ သံေ၀ဂဥာဏ္ ျဖစ္ေပၚႏုိင္တာမုိ႔ ပညတ္ဒုကၡေတြကုိ သိရတာလည္း ေက်းဇူးမ်ားပါတယ္။ ပရမတ္ဒုကၡ(သခၤါရဒုကၡ)ကုိ ျမင္ရင္ေတာ့ ဘ၀ကုိျငီးေငြ႔ရြံမုန္းတဲ့ နိဗၺိဒါဥာဏ္ကုိ ျဖစ္ေပၚေစျပီး နိဗၺာန္ကုိ မ်က္ေမွာက္ျပဳႏုိင္တာမုိ႔ အလြန္ ေက်းဇူးႀကီးပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ “ဒုကၡကုိသိရမယ္လုိ႔” ဆုိရာမွာ သခၤါရဒုကၡကုိ သိမွပဲ ဒုကၡကုိ သိတယ္လုိ႔ဆုိႏုိင္ ပါတယ္။ သခၤါရဒုကၡကုိ သိမွသာ ဒုကၡသစၥာကုိလည္း မ်က္ေမွာက္ျပဳရာေရာက္ပါတယ္။
ဒီအေၾကာင္းနဲ႔စပ္ျပီး ဓမၼပုံျပင္ကေလးတစ္ခုကုိ ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။
**ဒုကၡေတြ႔ခ်င္တဲ့ ေမ်ာက္**
တစ္ခါတုန္းက ရြာတစ္ရြာရဲ့ အေရွ႔ဘက္ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွာ အင္မတန္သာယာလွပတဲ့ ေတာအုပ္တစ္ခုရွိပါတယ္။ သစ္ပင္ေတာေတာင္ေတြက စိမ္းစိမ္းစုိစုိမုိ႔ ေက်းငွက္သာရကာ ေတြလည္း အလြန္ေပါပါတယ္။ ေတာအုပ္ရဲ့ အလယ္မွာရွိတဲ့ စမ္းေခ်ာင္းကေလးရဲ့ စီးဆင္း ေနသံက သာယာသလုိ ေရေသာက္ဆင္းလာတဲ့ သမင္ေတြရဲ့ ျမင္ကြင္းကလည္း အလြန္ လွတယ္။
အဲဒီေတာအုပ္ထဲမွာ ေတာရေဆာက္တည္ေနတဲ့ ဆရာေတာ္ႀကီးတစ္ပါးနဲ႔ ကပၸိယအဖုိးႀကီး ဦးေရႊရုိး ဆုိတာလည္းရွိသတဲ့။ ဆရာေတာ္ႀကီးက သတိပ႒ာန္ ၀ိပႆနာကုိ ႀကိဳးစားရႈမွတ္ေန တာမုိ႔ ႀကဳံေတြ႔လာသမွ် အာရုံေတြရဲ့ ျဖစ္ျခင္းပ်က္ျခင္း သခၤါရဒုကၡကုိ ရွင္းရွင္းႀကီး သိျမင္ေနတာ ေပါ့။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ဆရာေတာ္ႀကီးဟာ သခၤါရတရားေတြအေပၚမွာ ျငီးေငြ႔ေနျပီး ျမင္ရင္လည္း “ဒုကၡ၊ ဒုကၡ”နဲ႔ ညည္းညူးေတာ္မူသတဲ့ ကပၸိယႀကီး ဦးေရႊရုိးကေတာ့ တရားသေဘာကုိ မသိေသး တာမုိ႔ “ဆရာေတာ္ႀကီးကလည္း သူ႔မွာ ဘာဒုကၡမွ်မရွိဘဲ အျမဲတမ္း(ဒုကၡ၊ ဒုကၡ)နဲ႔ ဘာလုိ႔မ်ား ညည္းညူေနပါလိမ့္”လုိ႔ ေတြးသတဲ့။
တစ္ေန႔ေတာ့ ျမိဳ႔ေပၚက ဒကာ ဒကာမေတြဟာ ေတာရေက်ာင္း ဆရာေတာ္ႀကီးကုိ လာေရာက္ဖူးေျမွာ္ရင္း အင္မတန္ေကာင္းမြန္တဲ့ ေထာပတ္ ဆြမ္းနဲ႔ ဆြမ္းဟင္းေတြ ဆက္ကပ္ၾကတယ္။ အခ်ိဳပြဲအတြက္လည္း အသီးအႏွံေတြ၊ မုန္႔ေတြမ်ိဳးစုံနဲ႔ ဖြယ္ဖြယ္ရာရာ ဆက္ကပ္ၾကတယ္။ ဆရာေတာ္ႀကီးဟာ ဆြမ္းဘုဥ္းမေပးမီ ပစၥေ၀ကၡဏာဆင္ျခင္ျပီးေတာ့ ထုံးစံအတုိင္း”အင္း… စားရဦးမယ္၊ ဒုကၡ၊ ဒုကၡ”လုိ႔ ညည္း ညူေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီအခါ အနားမွာ ယပ္ခပ္ေနတဲ့ ကပၸိယႀကီးဦးေရႊရုိးက “အင္း… ဒီလုိဒုကၡမ်ိဳးေတာ့ ေရႊရုိးတုိ႔က ေတြ႔ခ်င္စမ္း သဗ်”လုိ႔ စိတ္ကူးနဲ႔ ေျပာသတဲ့။
ဆရာေတာ္ႀကီးက ဆြမ္းဘုဥ္းေပးလုိ႔ ျပီးတဲ့အခါ ဆြမ္းက်န္ေတြကုိ ကပၸိယႀကီး ဦးေရႊရုိးကုိ စြန္႔ပါတယ္။ ဦးေရႊရုိးကလည္း ဆြမ္းမစားခင္ ဆရာေတာ္ႀကီးကုိ အတုလုိက္ျပီး “အင္း… စားရဦးမယ္၊ ဒုကၡ ၊ ဒုကၡ”လုိ႔ ညည္းညူဟန္ျပဳပါတယ္။ စားရင္လည္း “အင္း… ဒီဒုကၡကေတာ့ တယ္ေကာင္းဗ်”လုိ႔ ထပ္ဆင့္ေျပာလုိက္ပါေသးတယ္။
ဦးေရႊရုိးေနတဲ့ေတာရေက်ာင္းနဲ႔ မလွမ္းမကမ္းမွာ နီတုိးလုိ႔ေခၚတဲ့ ေမ်ာက္ႀကီးတစ္ေကာင္ လည္း ရွိေသးသတဲ့။ အဲဒီနီတုိးဟာ တစ္ေန႔ေတာ့ လူသြားလမ္းမမွာရွိတဲ့ ေညာင္ပင္ႀကီးတစ္ပင္ မွာ တက္ျပီးအိပ္ေနသတဲ့။ အဲဒီအခါ ေညာင္ပင္ႀကီးရဲ့ ေအာက္ကုိ အရိပ္၀င္ခုိၾကတဲ့ ခရီးသြားေတြဟာ မသြား မျဖစ္လုိ႔ ခရီးသြားၾကရေပမယ့္ ေမာ္ပန္း နြမ္းနယ္ၾကတာမုိ႔ “ဒုကၡ ဒုကၡ”လုိ႔ ညည္းညူသံကုိ ေမ်ာက္ႀကီးနီးတုိးက ၾကားရတယ္။
မၾကာခဏဆုိသလုိ ခရီးသြားေတြရဲ့ “ဒုကၡ ဒုကၡ”လုိ႔ ညည္းညူျမည္တမ္းသံကုိ ထပ္ခါတလဲလဲ ၾကားရတဲ့အခါ ေမ်ာက္ႀကီးနီတုိးက “ဒီေညာင္ပင္ေအာက္ကုိ၀င္နားတဲ့ ခရီးသြားေတြ အမ်ားဆုံး ေျပာတဲ့ စကားက “ဒုကၡ”ဆိုတာပဲ။ ဒီ “ဒုကၡ” ဆုိတဲ့ စကားဟာ အင္မတန္အေရးႀကီးပုံရတယ္။ အေၾကာင္းသိေအာင္ ငါစုံစမ္းမယ္”လုိ႔ ေတြးသတဲ့။
တစ္ေန႔ေတာ့ လူတစ္ေယာက္က ေညာင္ပင္ေအာက္ေရာက္လာျပီး ေခတၱခဏ အပန္းေျဖတုံး “ေၾသာ္ ဒုကၡ ဒုကၡ”လုိ႔ ညည္းတြားလုိက္တယ္။ အဲဒီအခါ ေမ်ာက္ႀကီးနီတုိးက သစ္ပင္ေပၚက ဆင္းလာျပီး “မိတ္ေဆြ၊ ဒုကၡဆုိတာ ဘာကုိေခၚသလဲ၊ ဒုကၡရွိရင္ ကြ်ႏ္ုပ္ကုိေပး စမ္းပါ”လုိ႔ ေတာင္းတယ္။ အဲဒီအခါ ခရီးသြားက “ဒုကၡဆုိတာ မေကာင္းဘူး။ မလုိခ်င္ပါနဲ႔” လုိ႔ ေျပာတယ္။ ေမ်ာက္ႀကီးနီတုိးက မေက်နပ္ဘူး မရ ရေအာင္ေတာင္းတယ္။ ဒါနဲ႔ခရီးသည္လူငယ္ က’ေမ်ာက္ႀကီး ဒုကၡအေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္းသိခ်င္ရင္ ေတာရေက်ာင္း ဆရာေတာ္ႀကီး ထံ မွာ သြားေမး”လုိ႔္ ေျပာလုိက္တယ္။
ဒါနဲ႔ ေမ်ာက္ႀကီးလည္း ေတာရေက်ာင္းကုိသြားတယ္၊ ေတာရေက်ာင္း ေရာက္တဲ့အခါ ဆရာေတာ္ႀကီးက ခရီးထြက္ေနလုိ႔ ကပၸိယႀကိး ဦးေရႊရုိးနဲ႔ပဲ ေတြ႔တယ္။ ကပၸိယႀကီးက “မိတ္ ေဆြႀကီး ဘာကိစၥရွိလုိ လာပါသလဲ”လုိ႔ ေမးတဲ့အခါ “ဒုကၡဆုိတာ ဘာလဲသိခ်င္လုိ႔ ေက်ာင္းကုိ လာခဲ့တာပါ။ ဆရာေတာ္ႀကီး မရွိရင္ ကပၸိယႀကီးပဲ ကြ်ႏ္ုပ္ကုိ ဒုကၡေပးစမ္းပါ”လုိ႔ ေျပာတယ္။
ကပၸိယႀကီးက “ဒုကၡဆုိတာ မေကာင္းဘူး။ မလိုခ်င္နဲ႔”လုိ႔ ေျပာေပမယ့္ မရဘဲ ေမ်ာက္ႀကီးက အႀကိမ္ႀကိမ္ ေတာင္းဆုိေနတာမုိ႔ “ဒါျဖင့္ ေကာင္းျပီး၊ မနက္ျဖန္ ေက်ာင္းကုိလာခဲ့ပါ၊ အဲဒီအခါ ဒုကၡေပးပါမယ့္”လုိ႔ ေျပာလုိက္ရသတဲ့။
ဒါနဲ႔ ကပၸိယႀကီးလည္း ေမ်ာက္ႀကီးျပန္သြားတဲ့အခါ ဂုန္နီအိတ္ထူထူထဲမွာ ေတာေခြးတစ္ ေကာင္းကုိ ဖမ္းျပီးထည့္ကာ ႀကိဳးနဲ႔ခ်ည္တုပ္ျပီး ေက်ာင္းေအာက္ခ်ထားလုိက္တယ္၊ မနက္မုိး လင္းတဲ့အခါ ဒုကၡလုိခ်င္တဲ့ ေမ်ာက္ႀကီးဟာ ေတာရေက်ာင္းကုိ အေစာႀကီးေရာက္လာျပီး” ကပၸိယႀကီးဘယ္မွာလဲ ဒုကၡ၊ ကြ်ႏ္ုပ္ကို ေပးပါ”လုိ႔ ေတာင္းတယ္။
အဲဒီအခါ ကပၸိယႀကီး ဦးေရႊရုိးက ေက်ာင္းေအာက္မွာရ်ိတဲ့ ဂုန္နီအိတ္ႀကီးကုိ မယူလာျပီး “အေဆြေမ်ာက္ႀကီး၊ ေဟာဒီမွာ သင္လုိခ်င္ေနတဲ့ ဒုကၡထုပ္ပဲ။ ဒါကုိ သင့္ထံေပးလုိက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီဒုကၡထုပ္ႀကီးကုိ အခုခ်က္ခ်င္းေျဖ မၾကည့္ဘဲ သစ္ပင္တစ္ပင္မွ် မရွိတဲ့ လြင္ျပင္ထဲ ေရာက္မွ ဖြင့္ၾကည့္ရမယ္၊ အဲဒီအခါ မင္းေတြ႔ခ်င္တဲ့ ဒုကၡကုိ ေတြ႔ရျပီသာမွတ္ေပေတာ့”လုိ႔ ဆုိျပီး ေမ်ာက္ႀကီးကုိ ေပးလုိက္ပါတယ္။
ေမ်ာက္ႀကီးနီတုိးဟာ “ဒုကၡေတာ့ ေတြ႔ရေတာ့မယ္”ဆုိျပီး ၀မ္းသာအားရ အထုပ္ႀကီးကုိ ထမ္းကာ ေတာအုပ္ထဲကေန လြင္ျပင္ဘက္ကုိ ထြက္လာ ခဲ့တယ္၊ ကပၸိယႀကီးမွာလုိက္တဲ့ အတုိင္း သစ္ပင္တစ္ပင္မွ်မရွိတဲ့လြင္ျပင္အလယ္ေရာက္မွ အထုပ္ကုိဖြင့္ၾကည့္တယ္။ အဲဒီအခါ ညေနကတည္းက ဘာမွ်မစားရဘဲ အိတ္ထဲမွာထည့္ထုပ္ထားလုိ႔ စိတ္ဆုိးေနတဲ့ ေတာေခြးဟာ ေမ်ာက္ႀကီးကုိ ေဒါသတႀကီး လုိက္ကုိက္ေတာ့တာပဲ။ ေမ်ာက္ႀကီးနီတုိးလည္း သစ္ပင္မရွိတဲ့ လြင္ျပင္ထဲမွာမုိ႔ ေသးေျပးရွင္ေျပး ေတာစပ္ေရာက္ေအာင္ေျပးကာ သစ္ပင္တစ္ပင္ေပၚတက္ေန လုိက္ရတယ္။
သစ္ပင္ေပၚေရာက္မွ ေမ်ာက္ႀကီးနီတုိးလည္း သက္ျပင္းခ်ကာ “အမေလး၊ ေမာက္လုိက္တာ၊ ဒုကၡဆုိတဲ့ အေကာင္ဟာ မ်က္လုံးျပဴးျပဴး အစြယ္ေငါေငါနဲ႔ တကယ္ဆုိးတယ္၊ ဒုကၡဆုိရင္ ေၾကာက္ပါျပီဗ်”လုိ႔ ညည္းညူလုိက္သတဲ့။
ဒီပုံျပင္ေလးဟာ ဒုကၡရဲ့ အနက္အဓိပၸါယ္ကုိ ေကာက္ခ်က္ခ်ရာမွာ ကြဲလြဲႏုိင္ပုံကုိ ေဖာ္ျပေပးတာပါ။ ေတာရေက်ာင္းဆရာေတာ္ႀကီး သိျမင္တဲ့ ဒုကၡအဆင့္အတန္းကုိ ကပၸိယႀကီး က မသိပါဘူး။ ကပၸိယႀကီးသိတဲ့ ဒုကၡအဆင့္ကုိလည္း ေမ်ာက္ႀကီးက လုိက္မမီပါဘူး။ ပုံျပင္ထဲ မွာမွ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ့္ ေလာကထဲမွာလည္း ဒုကၡရဲ့အနက္ အဓိပၸါယ္ကုိ ကုိယ့္အထြာနဲ႔ ကုိယ္ သိေနၾကတာပါပဲ။
တကယ္ေတာ့ ဒုကၡဆုိတာ ပုံျပင္ထဲက ေမ်ာက္ႀကီးေျပာသလုိ ‘ေၾကာက္စရာ’မဟုတ္ပါ၊ ‘သိခ်င္စရာ’ပါ၊ သစၥာေလးပါးကုိ ေဟာၾကားေတာ္မူတဲ့ေနရာမွာ ဗုဒၶျမတ္စြာက ဒုကၡသစၥာကုိ “ပယ္ဖုိ႔မလုိ၊ သိဖုိ႔သာ လုိတယ္”လုိ႔ ညႊန္ၾကားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဒုကၡကုိ ကုိယ့္စိတ္ထဲ၀င္ခြင့္မရေအာင္ ပိတ္ဆုိ႔ထားဖုိ႔ မႀကိဳးစားၾကပါနဲ႔။ ၀င္ခြင့္ျပဳ လုိက္ပါ။ ဒုကၡကုိ ႏွလုံးသားထဲျဖတ္သန္းခြင့္ျပဳမွ အေတြ႔အႀကုံအရ သူ႔အေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္း နားလည္မွာပါ။ သူ႔အေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္း သိခြင့္ရလုိက္တာဟာ ကုိယ့္အတြက္ တကယ့္မဂၤလာပါ။
ဒုကၡဆုိတာ(ေလာက)ပညတ္အေနနဲ႔သာ ေၾကာက္စရာေကာင္းေနတာပါ။ (ဓမၼ) ပရမတ္ အေနနဲ႔ဆုိ သိပ္ခ်စ္စရာေကာင္းပါတယ္။
**ေတာ္၀င္ႏြယ္**
(အပၸမာဒဓမၼရသမဂၢဇင္း၊ ၂၀၀၂ခုႏွစ္၊မတ္လ)
**From- ေမာင္ခ်မ္းငယ္ဆယ့္ခြန္**
