ျမတ္ဗုဒၶတည္ေထာင္ေတာ္မူသည့္ ဓမၼ၀ိနယသာသနာေတာ္ကုိ ျမတ္ဗုဒၶလြန္ၿပီးသည့္ေနာက္ ႏွစ္ေပါင္း (၂၅၀၀) ေက်ာ္ခရီး၀ယ္ ေထရ္အဆက္ဆက္တုိ႔ ဗုဒၶမူမပ်က္ လက္ဆင့္ကမ္း၍ သယ္ေဆာင္ေစာင့္ ေ႐ွာက္ေတာ္မူခဲ့ၾကရာ ဤမွ်ၾကာေညာင္းေသာ သာသနာခရီးတြင္ သံဃာအစည္းအေ၀းႀကီးေပါင္း (၆) ႀကိမ္ က်င္းပေတာ္မူခဲ့ၾကကာ ထပ္ဆင့္ထပ္ဆင့္ အတည္ျပဳ ျပဌာန္းခဲ့ၾကသည္ခ်ည္းသာ ျဖစ္ပါသည္။
၁။ ပဌမသံဂါယနာ
သာသနာႏွစ္ (၃) လ အၾကာတြင္ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၌ ရဟႏၱာေပါင္း (၅၀၀)တုိ႔ျဖင့္ အ႐ွင္မဟာ ကႆပ၊ အရွင္ဥပါလိ၊ အ႐ွင္အာနႏၵာ၊ အ႐ွင္အႏု႐ုဒၶါေထရ္တုိ႔က အႀကီးအကဲျပဳလုပ္၍ အဇာတသတ္ဘုရင္၏ ခ်ီးေျမႇာက္ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ တင္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။
၂။ ဒုတိယသံဂါယနာ
သာသနာႏွစ္ (၁၀၀) အၾကာတြင္ ေ၀သာဠီၿမိဳ႕၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၌ ရဟႏၱာေပါင္း (၇၀၀) တုိ႔ျဖင့္ ပါစိနတုိင္းမွ အရွင္သဗၺကာမိ၊ အရွင္သာဠ၊ အရွင္ခုဇၹေသာဘိတ၊ အရွင္၀ါသဘဂါမိ၊ ပါ၀ါတုိင္းမွ အရွင္ေရ၀တ၊ အရွင္သမၻဴတ၊ အရွင္ယသ၊ အရွင္သုမနေထရ္တုိ႔က အႀကီးအကဲျပဳလုပ္၍ (သုသုနာဂမင္း၏သားေတာ္)ကာဠာေသာက မဟာရာဇာ၏ ခ်ီးေျမႇာက္ေထာက္ပံမႈျဖင့္ တင္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။
၃။ တတိယသံဂါယနာ
သာသနာႏွစ္ (၂၃၆)တြင္ ပါတလိပုတ္ျပည္၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၌ ရဟႏၱာ (၁၀၀၀) တုိ႔ျဖင့္ အရွင္သိဂၢ၀၊ အရွင္စ႑၀ဇၨီ၊ အရွင္တိႆေထရ္တုိ႔က အႀကီးအကဲျပဳလုပ္၍ ဓမၼာေသာကမင္း၏ ခ်ီးေျမႇာက္ေထာက္ပ့ံမႈျဖင့္ တင္ေတာ္ မူခဲ့ၾကသည္။
၄။ စတုတၳသံဂါယနာ
သာသနာႏွစ္ (၄၅၀) တြင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ မလယၿမိဳ႕အနီး အာေလာကလုိဏ္ဂူ၌ သီဟုိဠ္သံဃာေတာ္ (၅၀၀)တုိ႔ျဖင့္ ဓမၼရကၡိတေထရ္အႀကီးအကဲျပဳလုပ္ကာ ၀႗ဂါမဏိမင္းခ်ီးေျမႇာက္ထာက္ပံ့မႈျဖင့္ တင္ေတာ္ မူခဲ့ၾကသည္။ ဤစတုတၳသံဂါယနာ၏ ထူးျခားခ်က္မွာ ႏွစ္ေပါင္း (၄၅၀)ခန္႔ ေထရ၀ါဒရဟန္းေတာ္ အရွင္ျမတ္တုိ႔ ႏႈတ္ျဖင့္သယ္ေဆာင္လာခဲ့ေသာ ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ ေပရြက္ေပၚေရးခ်၍ ေရးထုိးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
၅။ ပၪၥမသံဂါယနာ
သာသနာေတာ္ႏွစ္(၂၄၀၀)တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၊ မႏၱေလးၿမိဳ႕၌ ျမန္မာသံဃာေတာ္ေပါင္း (၂၄၀၀)တုိ႔ျဖင့္ ဘုရားႀကီး ဆရာေတာ္ ဇာဂရေထရ္ကအႀကီးအကဲျပဳကာ မင္းတုန္းမင္းတရား၏ ခ်ီးေျမႇာက္ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ တင္ေတာ္ မူခဲ့ၾကသည္။
ပၪၥမသံဂါယနာ၏ ထူးျခားခ်က္မွာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၄၀၀) ခရီး မူရင္းအတုိင္း သယ္ေဆာင္လာခဲ့ေသာ ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ ေက်ာက္ခ်ပ္မ်ားေပၚ၌ ေရးထုိးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ 6 x 3 ခန္႔႐ွိ စက်င္ေက်ာက္ျဖဴအခ်ပ္ ေပါင္း (၇၂၀) ခ်ပ္ေပၚတြင္ ေရးထုိးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ယေန႔မႏၱေလးေတာင္ေျခတြင္ ကမၻာ့အႀကီးဆုံး စာၾကည့္တုိက္ႀကီး အေနျဖင့္ တည္ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။
၆။ ဆ႒သံဂါယနာ
သာသနာႏွစ္ (၂၅၀၀) တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ကမၻာေအး မဟာပါသာဏလုိဏ္ဂူေတာ္၌ ျမန္မာ၊ လာအုိ၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ထုိင္း၊ သီရိလကၤာ ေထရ၀ါဒငါးႏုိင္ငံမွ သံဃာေတာ္ေပါင္း(၂၅၀၀)တုိ႔ျဖင့္ ေညာင္ရမ္း ဆရာေတာ္ေရ၀တေထရ္၊ မဟာစည္ဆရာေတာ္ေသာဘဏေထရ္၊ မင္းကြန္းဓမၼနာဒဆရာေတာ္၀ိစိတၱသာရာ ဘိ၀ံသေထရ္တုိ႔ အႀကီးအကဲျပဳကာ ႏုိင္ငံေတာ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုအမွဴးျပဳေသာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ အစုိးရ၏ ခ်ီးေျမႇာက္ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္တင္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။
ဆ႒သံဂါယနာ၏ ထူးျခားခ်က္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာတင္သည့္ သံဂါယနာျဖစ္ေသာ္လည္း ျမန္မာသံဃာတုိ႔ ခ်ည္းသာ ပါ၀င္သည္မဟုတ္ေပ။ ျမန္မာ၊ လာအုိ၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ထုိင္း၊ သီရိလကၤာ-ေထရ၀ါဒငါးႏုိင္ငံတုိ႔ တညီတညြတ္တည္း စုေပါင္းပါ၀င္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ဤသုိ႔လွ်င္ ႏွစ္ေပါင္း (၂၅၀၀) ေက်ာ္ သာသနာခရီးတြင္ သုံးပုံပိဋကတ္ တရားျမတ္ကုိ …
(၁) အပညတၱံ န ပညေပႆာမ = ဗုဒၶ မေဟာခဲ့၊ မပညတ္ခဲ့သည္တုိ႔ကုိ ထပ္၍မပညတ္စတမ္း။
(၂) ပညတၱံ န သမုစၦိႏၵိႆာမ = ဗုဒၶေဟာထား ပညတ္ထားသည္တုိ႔ကုိ မပယ္၊ မႏႈတ္၊ ျပင္ဆင္မႈ မလုပ္စတမ္း။
(၃) ဘဂ၀ေတာ ပညတၱံ သမာဒါယ ၀တၱိႆာမ = ဘုရားေဟာထား ပညတ္ထားသည္တုိ႔ကုိ ေဟာထားပညတ္ ထားသည့္အတုိင္းသာလွ်င္ ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေ႐ွာက္လုိက္နာစတမ္း-ဟူေသာ အ႐ွင္မဟာ ကႆပ၊ အ႐ွင္ဥပါလိ၊ အ႐ွင္အာနႏၵာ၊ အ႐ွင္အႏု႐ုဒၶါေထရ္တုိ႔ ခ်ခဲ့ေသာမူ၀ါဒအရ ငါးႏုိင္ငံသံဃာေတာ္(၂၅၀၀) တုိ႔က မူရင္းအတိုင္း သန္႔သန္႔႐ွင္း႐ွင္း ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေ႐ွာက္ေတာ္မူခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။
သုိ႔ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ -
၁။ မဟာကႆပေထရ္၏ ၀ါဒကုိ
၂။ ယသေထရ္ကဆက္ခံ၍
၃။ မဟာကႆပေထရ္၊ ယသေထရ္တုိ႔၏၀ါဒကုိ တိႆေထရ္က ဆက္ခံ၍
၄။ မဟာကႆပေထရ္၊ ယသေထရ္၊ တိႆေထရ္တုိ႔၏၀ါဒကုိ ဓမၼရကၡိတေထရ္က ဆက္ခံ၍ -
၅။ မဟာကႆပေထရ္၊ ယသေထရ္၊ တိႆေထရ္၊ ဓမၼရကၡတိေထရ္တုိ႔၏၀ါဒကုိ ဇာဂရေထရ္က ဆက္ခံ၍-
၆။ မဟာကႆပေထရ္၊ ယသေထရ္၊ တိႆေထရ္၊ ဓမၼရကၡတိေထရ္၊ ဇာဂရေထရ္တုိ႔၏၀ါဒကုိ ေရ၀တေထရ္ (ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္)တုိ႔ကဆက္ခံ၍ ေခတ္အဆက္ဆက္၊ မင္းအဆက္ဆက္၊ ေထရ္အဆက္ဆက္တုိ႔ အပရိဟာနိယ မူမပ်က္ ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေ႐ွာက္လာခဲ့ေသာ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ ေထရ၀ါဒ သာသနာေတာ္ ပင္ျဖစ္ပါသည္။
ကုိးကား ။ ။ ေထရ၀ါဒသာသနာနိဒါန္း (သီတဂူဆရာေတာ္)
