၀ိပႆနာႏွင့္ စိပ္ပုတီး
ယခုအခါ ၀ိပႆနာတရားစခန္း အမ်ားစုတြင္ ေယာဂီမ်ား ပုတီးမစိပ္ၾကရန္ စည္းကမ္းခ်က္ သတ္မွတ္ထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ သင့္ပါေပသည္။ တရားစခန္းတြင္ တရားအားထုတ္ေရးသည္သာ အဓိကျဖစ္သည္။ တေန႔လံုးလိုလို တရားအားထုတ္ရသျဖင့္ ပုတီးစိပ္ခ်ိန္ မေပးႏိုင္ေပ။ တရားရႈနည္းကိုသာ အဓိက ေလ့လာဆည္းပူး အားထုတ္ရမည္ျဖစ္သျဖင့္ ပုတီးစိပ္ရန္ မလိုအပ္ေပ။ ထိုစည္းကမ္းခ်က္ကို ကၽြႏ္ုပ္တို႔ သေဘာေပါက္နားလည္၍ ေထာက္ခံျခင္းျပဳအပ္ပါသည္။
သို႔ရာတြင္ တရားစခန္းျပီးဆံုး၍ မိမိတို႔ေနအိမ္မ်ားသို႔ ျပန္ေရာက္ၾကေသာအခါ အခ်ိဳ႔က စိပ္ပုတီးကို စြန္႔လိုက္ၾကသည္ကို ၀မ္းနည္းဖြယ္ ေတြ႔ရသည္။ စင္စစ္ ေနအိမ္၌ တရားအားထုတ္မႈကို တစ္နာရီ ႏွစ္နာရီ စသျဖင့္ တစ္ႀကိမ္ ႏွစ္ႀကိမ္သာ ႀကိဳးၾကားႀကိဳးၾကား ျပဳက်င့္ႏိုင္ၾကသည္။ ဤသို႔ေသာ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ပုတီးစိပ္ရန္ မလိုေတာ့ဟု ယူဆကာ ပုတီးကို စြန္႔ပယ္လိုက္ၾကသည္မွာ ၀မ္းနည္းဖြယ္ျဖစ္သည္။ ၀ိပႆနာတရား အားထုတ္သူသည္ စိပ္ပုတီးကိ္ုင္ေဆာင္ရန္ မလိုေတာ့ ဟူ၍ အခ်ိဳ ႔ခံယူေနၾကသည္ကို ၀မ္းနည္းဖြယ္ ျမင္ေတြ႔ေနရသည္။
မူလအစက စိပ္ပုတီးသည္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား အသံုးျပဳေသာ အသံုးအေဆာင္ကား မဟုတ္ေပ။ ျဗဟၼဏ၀ါဒႏွင့္ မဟာယာနတို႔မွ ဆက္ႏြယ္လာသည့္ တႏၲရ၊ မႏၲရ ဂိုဏ္း၀င္မ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္ အသံုးအေဆာင္သာ ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ေရွးေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာႀကီးတို႔သည္ တႏၲရ၊ မႏၲရ ဂိုဏ္းတို႔၏ ပုတီး အသံုးျပဳနည္းကို အတုယူျပီး တီထြင္မႈျပဳခဲ့ၾကသည္။ မိမိတို႔ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာအရ ဘုရားဂုဏ္စသည့္ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို ပြားမ်ားရာတြင္ ဂုဏ္ေတာ္အေရအတြက္ကိုလည္း သိရ၊ စိတ္တည္ၾကည္မႈလည္း ရေအာင္ စိပ္ပုတီးကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ စိပ္ပုတီးအကူအညီျဖင့္ ဗုဒၶါႏုႆတိဘာ၀နာကို ပြားမ်ားခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဂုဏ္ေတာ္မ်ား ပြားမ်ားမႈ၌သာမက အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ ဟူေသာ လကၡဏာေရးသံုးပါးကို ဆင္ျခင္သည့္အခါတြင္လည္း စိပ္ပုတီးကို တိုးခ်ဲ႔ အသံုးျပဳခဲ့ၾကသည္။ ပုဂံေခတ္ကတည္းက ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ ဘိုးဘြားမ်ား ျပဳလာခဲ့ေသာ အစဥ္အလာေကာင္းပင္ ျဖစ္သည္။
ထိုအစဥ္အလာေကာင္းကို ပစ္ပယ္မည္ဆိုလွ်င္ အလြန္၀မ္းနည္းဖြယ္သာ ျဖစ္ေပမည္။ တရားစခန္းမ်ားမွအပ အျခားေနရာမ်ားတြင္ မည္သို႔ပင္ ၀ိပႆနာတရားကို အားထုတ္ေစကာမူ အားလပ္ခ်ိန္တြင္ စိပ္ပုတီးကိုေတာ့ လက္စြဲ ျပဳသင့္ေပသည္။ ၀ိပႆနာအားထုတ္မႈတြင္ အလြန္ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာ လယ္တီဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး၏ ဓာတ္ပံုအခ်ိဳ႔ကို ရႈပါ။ လက္တြင္ စိပ္ပုတီးကိုင္ထားသည္ကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္။
အလားတူပင္ အနာဂါမ္ဆရာသက္ႀကီး၏ ဓာတ္ပံုကိုလည္း ရႈပါ။ လက္ထဲတြင္ စိပ္ပုတီးကိုင္ထားသည္ကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္။(အခ်ိဳ႔က ထိုအခ်က္ကို ပယ္ဖ်က္လိုသျဖင့္ ယခုေခတ္၌ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးႏွင့္ အနာဂါမ္ဆရာသက္ႀကီးတို႔၏ ဓာတ္ပံုမ်ားကို ျပန္လည္ကူးယူ ပံုႏွိပ္ရာ၌ စိပ္ပုတီးကို ကြန္ပ်ဴတာျဖင့္ ပယ္ေဖ်ာက္ထားသည္ကို ၀မ္းနည္းဖြယ္ ေတြ႔ေနရေပသည္။)
စိပ္ပုတီးႏွင့္ပတ္သက္၍ စစ္ကိုင္းေတာင္ အေနာက္ ပရကၠမဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး အဆံုးအမကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ တင္ျပလိုပါသည္။ ဆရာေတာ္ႀကီးသည္ ၀ိပႆနာတရားကို အံ႔ခ်ီးဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ပင္ အားထုတ္ေတာ္မူေသာ ဆရာေတာ္ႀကီး ျဖစ္သည္။ တေန႔တြင္ ဆရာေတာ္ႀကီး၏ မနီးမေ၀း၌ ဒကာသံုးဦး စုေ၀း စကားေျပာေနၾကသည္။ စကား၀ိုင္း တစ္နာရီခန္႔ ၾကာေသာအခါ ဆရာေတာ္ႀကီးက ထိုသံုးေယာက္ကိုေခၚ၍-မင္းတို႔ကြယ္၊ ကေလးေတြလဲ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ေျပာရမွာ ၀န္ေလးလိုက္တာ၊ စကားမ်ားေနၾကလို႔ ျဖစ္ပါ့မလားကြယ္၊ ေတာ္ရံုေျပာရ ေတာ္ၾကေရာ့ေပါ့။ စကားေျပာေနမယ့္အစား ပုတီးမ်ားစိပ္ေနၾကရင္ ဘယ္ေလာက္ေကာင္းမလဲ ကြယ္-ဟု ဆံုးမေတာ္မူသည္။
ထိုအထဲတြင္ ၀ိပႆနာတရား အားထုတ္ေလ့ရွိေသာ ပုဂၢိဳလ္တဦးလည္း ပါသည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္က ၀ိပႆနာ အားထုတ္ေနသူသည္ ပုတီးစိပ္ရန္ မလို-ဟု ခံယူထားသည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္အား အထူးရည္ရြယ္လ်က္ ဆရာေတာ္ႀကီးက ၀ိပႆနာ မည္မွ်ပြားမ်ား အားထုတ္ေနေန ပုတီးကိုေတာ့ လက္မလြတ္ရဘူးကြယ့္။ အဂၤုတၱိဳရ္ ဧကနိပါတ္ အ႒ကထာမွာ ဘယ္ကမၼ႒ာန္း စီးျဖန္းစီးျဖန္း ျငီးေငြ႔လာရင္ ဗုဒၶါႏုႆတိ ကမၼ႒ာန္းကို စီးျဖန္းရမယ္။ ဗုဒၶါႏုႆတိပြားမ်ားလို႔ စိတ္ၾကည္လင္လာတဲ့အခါက်မွ မိမိအားထုတ္ေနက် ကမၼ႒ာန္းကို ျပည္လည္ပြားမ်ား အားထုတ္ရမယ္။
ဥပမာ-ခြန္အားဗလႏွင့္ျပည့္၀တဲ့ သစ္ခုတ္သမားေယာက်္ားဟာ သစ္ပင္မျပတ္ခင္ ရဲတင္းက်ိဳးပဲ့ေသာ္ ပန္းပဲသို႔ ျပန္လည္ျပဳျပင္ျပီး သစ္ပင္ကို ျပန္လည္ခုတ္ရသလိုပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ ပန္းပဲႏွင့္တူတဲ့ ဗုဒၶါႏုႆတိ ကမၼ႒ာန္းကို လႊင့္ပစ္ထားလို႔ မရဘူးကြယ့္။ ဗုဒၶါႏုႆတိ ကမၼ႒ာန္းကို စီးျဖန္းတဲ့အခါမွာလဲ ပုတီးနဲ႔က ပိုျပီး သမာဓိရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶါႏုႆတိကို လက္မလြတ္သလို ပုတီးကိုလဲ လက္မလႊတ္ရဘူးကြယ့္။ ဟူ၍ ရွင္းျပမိန္႔ေတာ္မူခဲ့ေပသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔သည္ ၀ိပႆနာတရားကိုလည္း အားထုတ္ၾကရပါမည္။ စိပ္ပုတီးကိုလည္း မပစ္ပယ္သင့္ ၾကပါ။ အရာရာတြင္ အစြန္းမေရာက္ဘဲ မဇၩိမပဋိပဒါတည္းဟူေသာ လမ္းမွန္ကို က်င့္သံုးေတာ္မူႏိုင္ၾကပါရန္ တင္ျပအပ္ပါသည္။
အေနာက္ပရကၠမ ဆရာေတာ္ႀကီးႏွင့္ စိပ္ပုတီး
စစ္ကိုင္းေတာင္ အေနာက္ပရကၠမဆရာေတာ္ႀကီး ဘဒၵႏၲ၀ဏၰာစာရ (၁၂၆၈-၁၃၃၇) သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္က ျဖစ္သည္။
တစ္ေန႔တြင္ အေနာက္ပရကၠမေခ်ာင္၌ ဘိုးသက္ရွည္၊ ဘိုးလံုး၊ ဦးေက်ာ္စိုးတို႔သည္ ဆရာေတာ္ႏွင့္ မနီးမေ၀းတြင္ စုေ၀းစကားေျပာေနၾက၏။ စကား၀ိုင္း တစ္နာရီခန္႔ၾကာေသာအခါ ဆရာေတာ္ႀကီးက ထို ၃-ေယာက္ကိုေခၚ၍ "မင္းတို႔ကြယ္၊ ကေလးေတြလည္း မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ေျပာရမွာ ၀န္ေလးလိုက္တာ၊ စကားမ်ားေနၾကလို႔ကြယ္ ျဖစ္ပမလား။ ေတာ္ရံုေျပာၾက ေတာ္ၾကေရာ့ေပါ့။ စကားေျပာေနမယ့္အစား ပုတီးမ်ားစိပ္ေနၾကရင္ ဘယ္ေလာက္ေကာင္းမလဲ ကြယ္"ဟု ကရုဏာေရာယွက္ျပီး ညည္းညဴသံပါ ဖက္၍ မိန္႔ျမြက္ေျပာဆို၏။
သို႔ေျပာဆိုရာမွ ဆရာေတာ္ႀကီးက ေမာင္လံုး ပုတီးပါလား-ဟုေမး၏။ ဘိုးလံုးသည္ ပုတီးမကိုင္သည္မွာ ႏွစ္အေတာ္ၾကာျပီျဖစ္၏။ သူသည္ ၀ိပႆနာေယာဂီတဦးျဖစ္၍ ပုတီးမကိုင္၊ ၀ိပႆနာ ကမၼ႒ာန္းခ်ည္း ဦးစားေပးထိုင္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ပုတီး ပါမလာ။ ဆရာေတာ္ႀကီးက ေမးေနျပန္ေတာ့လည္း ပုတီးမကိုင္ေၾကာင္း မေလွ်ာက္၀ံ႔၍ ပုတီးရွိပါတယ္ဘုရား-ဟု ေလွ်ာက္ထား၏။
ဆရာေတာ္ႀကီးက ရွိရင္ ပါသလား-ဟု ေမး၏။ ဘိုးလံုးလည္း ကြယ္ဖံုး၍ မရေတာ့မွန္း သိသျဖင့္ အိမ္မွာရွိပါ တယ္ဘုရား-ဟု ေလွ်ာက္၏။ ဆရာေတာ္ႀကီးက ေအး မင္းလိုျဖင့္ကြယ္ ေစ်းထဲမွာ ပုတီးေတြအမ်ားႀကီး ရွိတာေပါ့-ဟု မိန္႔ေတာ္မူျပီး အရြယ္ႀကီးလာရင္ ပုတီးေဆာင္ရမယ္။ ၀ိပႆနာ မည္မွ်ပြားမ်ားအားထုတ္ေနေန၊ ပုတီးကိုေတာ့ လက္မလႊတ္ရဘူး။ အဂၤုတၱိဳရ္ ဧကနိပါတ္ အ႒ကထာမွာ ဘယ္ကမၼ႒ာန္း စီးျဖန္းစီးျဖန္း ျငီးေငြ႔လာရင္ ဗုဒၶါႏုႆတိကမၼ႒ာန္းကို စီးျဖန္းရမယ္။ ဗုဒၶါႏုႆတိပြားမ်ားလို႔ စိတ္ၾကည္လင္လာတဲ့အခါက်မွ မိမိအားထုတ္ေနၾက ကမၼ႒ာန္းကို ျပန္ပြားမ်ားအားထုတ္ရမယ္။
ဥပမာ-ခြန္အားဗလနဲ႔ျပည့္၀တဲ့ သစ္ခုတ္သမားေယာက်္ားဟာ သစ္ပင္မျပတ္ခင္ ရဲတင္းက်ိဳးပဲ့တဲ့အခါ ပန္းပဲမွာ ျပန္လည္ျပဳျပင္ျပီး သစ္ပင္ကို ျပန္လည္ခုတ္ရသလိုပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ ပန္းပဲနဲ႔တူတဲ့ ဗုဒၶါႏုႆတိကမၼ႒ာန္းကို လႊတ္ပစ္ထားလို႔မရဘူးကြဲ႔။ ဗုဒၶါႏုႆတိကမၼ႒ာန္းကို စီးျဖန္းတဲ့အခါမွာလည္း ပုတီးနဲ႔က ပိုျပီး သမာဓိရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶါႏုႆတိ လက္မလႊတ္သလို ပုတီးကိုလည္း လက္မလႊတ္ရဘူး-ဟု အမိန္႔ရွိ၏။
ဘိုးလံုးကို ဆံုးမျပီးလွ်င္ ဆရာေတာ္ႀကီးက ဦးေက်ာ္စိုး-အား ပုတီးပါလား-ဟု ေမး၏။ ဦးေက်ာ္စိုးက လည္ပင္းမွပုတီးကို ကပ်ာကသီျဖဳတ္၍ ျပေလ၏။ ဆရာေတာ္ႀကီးသည္ ဦးေက်ာ္စိုးအားလည္း ပုတီးစိပ္ရန္ တိုက္တြန္းျပန္၏။ ထို႔ေနာက္ ဘိုးသက္ရွည္အား ပုတီးပါလား-ဟု ေမးျပန္၏။
ဘိုးသက္ရွည္ကလည္း မရွိပါဘုရား-ဟု ရိုးသားစြာ ေလွ်ာက္၏။ အရင္ကရွိပါတယ္၊ ဘယ္ေရာက္သြားလို႔လဲ-ဟု ထပ္မံေမးျပန္၏။ ဘိုးသက္ရွည္က ရွဥ့္ခ်ီသြားလို႔ပါဘုရား-ဟု အမွန္ကို ေလွ်ာက္ထားလိုက္၏။ ဆရာေတာ္ႀကီးက ဒါျဖင့္ ေမာင္ရီ-လာလွ်င္ ပုတီးမွာလိုက္။ ပုတီးက ရွိမွျဖစ္မယ္-ဟု မိန္႔ေတာ္မူေလသည္။
အကိုး။ ။ စစ္ကိုင္းေတာင္ အေနာက္ပရကၠမဆရာေတာ္၏ ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ က်င့္စဥ္မ်ား။(အရွင္စာရိႏၵ၊ ဓမၼာစရိယ)
ေ၀ဒနာဦးစီးေသာ ႐ႈနည္း
တဖန္ေ၀ဒနာကို ဦးစားေပး၍ ႐ႈေသာ ဒိေ႒ဒိ႒မတၱံ နည္းလမ္းရွိေသး၏။ အျပင္မွ တိုက္ခတ္ေသာ ရူပါရံု၊ သဒၵါရံုစသည္တို႔ေနာက္သို႔မလိုက္ဘဲ၊ မိမိကိုယ္၌ ခံစားလ်က္ရွိေသာ ေ၀ဒနာကို ႐ႈလိုသည္ဆိုအံ့။ မည္သည့္အခ်ိန္အပိုုင္းအျခား၌ျဖစ္ေစ၊ သတၱ၀ါသည္ ေ၀ဒနာ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို ခံစားလ်က္သာရွိ၏။ သုခေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဒုကၡေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေသာမနႆေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဒါမနႆေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဥေပကၡာေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ခုေသာအခ်ိန္အပိုင္းအျခားတြင္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခံစားလ်က္ရွိ၏။ သုခေ၀ဒနာသည္ မည္သို႔ရွိေလသနည္းဟု အေျခာက္တိုက္ေတြးေတာမွန္းဆေနရန္မဟုတ္။ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္ ဆတ္ဆတ္ ခံစားလ်က္ရွိေသာ ေ၀ဒနာကို ႐ႈရန္ျဖစ္သည္။ မည္သည့္အနာေရာဂါမွ် မရွိေသာ သူတစ္ေယာက္သည္ပင္ ပက္လက္ကုလားထိုင္ေပၚတြင္ထိုင္လ်က္ မိမိကိုယ္၌ ခံစားလ်က္ရွိေသာ ေ၀ဒနာတစ္ခုခုကို ရွာတတ္လွ်င္ ေတြ႔မည္သာျဖစ္၏။ တစ္စံုတစ္ရာ ဘာမွ်မျဖစ္ပါဟုဆိုလွ်င္ ဥေပကၡာေ၀ဒနာမ်ိဳးျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႔ရေပလိမ့္မည္။ ဘာမွ်မျဖစ္ဆိုေသာ ဥေပကၡာေ၀ဒနာဟူသည္ ဘယ္လိုရွိေနသနည္းဟု မိမိကိုယ္၌ စူးစိုက္ရွာလိုက္လွ်င္ ေတြ႔ရမည္သာ ျဖစ္ေလသည္။ ဥေပကၡာေ၀ဒနာ ခံစားပံုကို တစ္ၾကိမ္ေတြ႔ေအာင္ ရွာတတ္ျပီးေနာက္ အာရံုျပဳတိုင္း ေတြ႔လိမ့္မည္သာျဖစ္၏။
ထို႔ေနာက္တြင္ ၀မ္းသာျခင္း၊ ေဒါသျဖစ္ျခင္း၊ ခ်မ္းသာျခင္း၊ ဆင္းရဲျခင္းစေသာ ေ၀ဒနာမ်ားသည္ တစ္လွည့္တစ္ပတ္စီ ေျပာက္က်ားေျပာက္က်ား ရံဖန္ရံခါ ေပၚလာတတ္သည္ျဖစ္ရာ ေပၚလာတိုင္း၊ ေပၚလာတိုင္း ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္ သတိႏွင့္႐ႈျခင္းသည္ ေယာဂီ၏အလုပ္ျဖစ္၏။ စိတၱႏုပႆနာအလုပ္သည္ စိတ္သဘာ၀ကို ယထာဘူတက်က် သိေစရန္အတြက္ျဖစ္သကဲ့သို႔ ေ၀ဒနာကို႐ႈျခင္းသည္လည္း ေ၀ဒနာ၏သဘာ၀ကို ထိုးထြင္းသိျမင္ေစရန္ျဖစ္၏။ ေ၀ဒနာတို႔၏ေျပာင္းလဲပံု၊ အခိုက္အတန္႔မွ် ေပၚလာပံု၊ အျမဲမဟုတ္ပံု၊ ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းမဟုတ္ပံုတို႔ကို ထိုးထြင္းသိျမင္ေစရန္အတြက္ျဖစ္၏။ ဤစကားသည္ ယုတၱိတန္မတန္ စဥ္းစားသင့္လွသည္။
ေ၀ဒနာေပ်ာက္ေအာင္႐ႈေသာ္လည္း
အခ်ိဳ႔ေသာေယာဂီမ်ားသည္ မိမိတို႔ကိုယ္၌ နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္းတည္းဟူေသာ ဒုကၡေ၀ဒနာကို ေပၚလာေအာင္ ထိုင္ျပီးသည့္ေနာက္မွ ၄င္းေ၀ဒနာကို စိုက္၍႐ႈၾက၏။
ေ၀ဒနာ၏သဘာ၀ကို ထိုးထြင္း၍ သိျမင္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ၊ ဒုကၡေ၀ဒနာကို ဒုကၡဟုထင္လာေအာင္ ႐ႈျခင္းအားျဖင့္ အက်ိဳးမ်ား မမ်ား စဥ္းစားထိုက္ေပသည္။
ဤေ၀ဒနာကို ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္း ႐ႈမွတ္လိုက္ေသာအခါ၌ ေ၀ဒနာေပ်ာက္သြားသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ဟုတ္ကား ဟုတ္ပါေပလိမ့္မည္။ သို႔ရာတြင္ ၄င္းေ၀ဒနာေပ်ာက္သြားျခင္းသည္ ပညာ၏အစြမ္းသတၱိေၾကာင့္မဟုတ္။ သမာဓိ၏ အစြမ္းသတၱိမွ်သာ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ ေ၀ဒနာေပ်ာက္သြားျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ အိႏၵိယျပည္၌ ဖေကးကုလားမ်ား က်စ္စႏၵီနတ္ပူးသူမ်ားမွစ၍ ေလာက၌ အနည္းနည္းအဖံုဖံု ရွိၾကျခင္းကို ေထာက္ျခင္းျဖင့္ ေ၀ဒနာေပ်ာက္သည္ဆိုရံုမွ်ႏွင့္ အထင္ၾကီးထိုက္သည္ မထင္ေပ။
ကမၼ႒ာန္းထိုင္ရင္း ကိုက္ခဲနာက်င္လာသည္ဆိုကတည္းက စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာေ၀ဒနာ (psychological cause) ျဖစ္တန္ရာေပရာ၊ စိတ္၌တည္ေသာ သမာဓိအစြမ္းျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သည္ဆိုျခင္းမွာ ထူးဆန္းလွသည္ မဟုတ္ေပ။ မည္သို႔ဆိုေစ ဤနည္းျဖင့္ ေ၀ဒနာကို ႐ႈျခင္းသည္ ဗုဒၶေဟာေတာ္မူခဲ့သည့္ ေ၀ဒနာႏုပႆနာရႈနည္းႏွင့္ ကိုက္မကိုက္ ညီမညီ ဆင္ျခင္စဥ္းစားသင့္လွသည္။ မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္က မည္ကဲ့သို႔ေဟာျပေစကာမူ၊ ဗုဒၶ ‘တား’ ထားခဲ့ေသာ (ဓမၼ)မ်ဥ္းေၾကာင္းႏွင့္ မလြတ္ေအာင္ သတိျပဳၾကပါမွ မွန္းရြယ္ရာသို႔ ေရာက္ႏိုုင္ၾကေပလမ့္မည္။
ဓမၼာႏုပႆနာသမား၏ အျမင္
ထို႔ျပင္တ၀လည္း သတိႏွင့္ယွဥ္ေသာ စိတ္ရွိသည္ျဖစ္၍ ဒိေ႒ဒိ႒မတၱံနည္းအားျဖင့္ ျမင္ျခင္း၊ ၾကားျခင္းစသည္တို႔၌ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္ထားႏိုင္သည့္အခါ၊ (ဉာဏ္ၾကီးေသာပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ခဲ့လွ်င္) ခႏၶာ၊ အာယတန၊ ဓာတ္ စသည္တို႔၏ သဘာ၀အခ်င္းအရာတို႔သည္ ဉာဏ္ထဲတြင္ထင္ျမင္လာ၍ ဓမၼာႏုပႆနာသတိပ႒ာန္ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ ျဖစ္ပံုမွာကား သတိႏွင့္ယွဥ္ေသာ စိတ္ရွိေစဖို႔ေလ့က်င့္၍ ရင့္က်က္လာေသာအခါတြင္ ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးသည္ အသံၾကားလိုက္ေသာတစ္ခဏ၌ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္႐ႈေနရင္း အျပင္မွ သဒၵဓာတ္ (ေလလိႈင္းဆိုခ်င္ဆို)ႏွင့္ အတြင္းမွ ေသာတအၾကည္ဓာတ္တိုု႔ တိုက္ခိုက္မိျခင္းေၾကာင့္ အသံကိုၾကားေသာ၊ သို႔မဟုတ္ သိေသာ ေသာတ၀ိညာဥ္စိတ္ ျဖစ္ေပၚလာျခင္းျဖစ္သည္။ ၾကားတတ္ေသာ ငါေကာင္ရွိသည္မဟုတ္။ အသံခ်ဳပ္ေပ်ာက္သည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ ၄င္းအသံကို သိတတ္ေသာ ၾကားစိတ္ကေလးသည္လည္း ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ေလေတာ့သည္ စသည္ျဖင့္ (စာဆိုမဟုတ္) ဉာဏ္ထဲတြင္ ရွင္း၍ျမင္လာရသည္။
၄င္းဉာဏ္အျမင္ေပၚလာျခင္းသည္ စိတ္ကူးၾကံစည္ျခင္းျဖင့္ ေပၚလာျခင္းမဟုတ္။ လက္ငင္းၾကားလိုက္ရေသာ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္အာရံုကို အစြဲျပဳျပီး ျဖစ္ေပၚလာရေသာ ဉာဏ္ျဖစ္ေလသည္။ စိတ္ကူးၾကံစည္ေသာ ဉာဏ္မ်ိဳးမွာ ပစၥဳပၸန္တည့္တည့္ဟု မဆိုႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ၀ိပႆနာဉာဏ္မဟုတ္ဘဲ၊ စိႏၱာမယဉာဏ္မ်ိဳးသာ ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ အတြင္းႏွင့္အျပင္ တိုက္ခတ္မႈေၾကာင့္ ၀ိဉာဥ္ (အသိစိတ္) ျဖစ္ေပၚလာရသည္ဟု ယခင္က ၾကားသိဖူးသူျဖစ္လွ်င္လည္း အသံၾကားခိုက္တြင္ စိတ္ထဲ ႏွလံုးထဲမွ ထပ္ေလာင္း၍ လိႈက္လိႈက္လွဲလွဲ သေဘာက်ျပီး ျဖစ္ပံုပ်က္ပံုကိုလည္း ထင္းလင္းစြာ သိလိုက္ရသည္။
ဤသည္ကား ပထမတန္း ဉာဏ္ပညာၾကီးသူတို႔၏ အျမင္ျဖစ္သည္ဟု စာဆိုရွိေပရာ ကၽြႏ္ုပ္မွာ စိတၱႏုပႆနာအတိုင္းသာလွ်င္ ျမင္ရဖူးသူျဖစ္ေလသည္။ ဤမွ်ေလာက္ဆိုလွ်င္္ ဒိေ႒ဒိ႒မတၱံ လမ္းစဥ္အတိုင္း အားထုတ္လိုသူမ်ားအဖို ့ အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေလာက္ျပီဟု ယံုၾကည္ေပသည္။
သတိအေရးအၾကီးဆံုး
ဒိေ႒ဒိ႒မတၱံ က်င့္စဥ္အေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးျမန္းစံုစမ္းၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ စမ္းသပ္အားထုတ္လိုေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအား အထူးသိေစလိုေသာ အခ်က္တစ္ခု တင္ျပလိုေသးသည္။ “သဒၶါရကၡတိ သီလံပိ” အစခ်ီေသာ ပါဠိေတာ္အရမွာ သီလကို သဒၶါက ေစာင့္၏။ သီလႏွင့္ သဒၶါကို ပညာက ေစာင့္၏။ သီလ၊ သဒၶါႏွင့္ ပညာတို႔ကို သတိက ေစာင့္၏ ဟု ဗုဒၶေဟာေတာ္မူသည္။ (သင္က ေစာင့္ေသာ အရာဟူ၍ တစ္ခုမွ် မပါေခ်။)
စမ္းသပ္ၾကည့္ပါ။ သတိႏွင့္ယွဥ္ေသာစိတ္၊ သို႔မဟုတ္ သတိဦးစီးေသာစိတ္ ျဖစ္ေနသည့္ အခိုက္အတန္႔အတြင္း၌ သီလလည္းလံုျခံဳ၍ သဒၶါႏွင့္ပညာတို႔လည္း တြဲဖက္လ်က္ရွိသည္ဟု ဗုဒၶေဟာေတာ္မူျခင္းကို သေဘာေပါက္ပါလိမ့္မည္။ သတိႏွင့္ယွဥ္ေသာစိတ္ ျဖစ္ေနသည့္အခိုက္အတန္႔အတြင္း၌သာ လံုျခံဳသည္။ သတိလြတ္ေသာ တခဏ၌ သီလခ်ိဳးေဖာက္ႏိုင္သည္ဟု ေစာဒကတက္သူရွိခဲ့လွ်င္ သတိ လက္မလြတ္ေအာင္ လုပ္ရန္သာရွိသည္။
လိုရင္းအခ်ဳပ္မွာ သတိႏွင့္ယွဥ္ေသာစိတ္ ဟူသည္မွာ မည္ကဲ့သို႔ျဖစ္သည္ဟု နားလည္ေစရန္ တစ္စကၠန္႔မွ်ျဖစ္ေစ၊ စမ္းသပ္ၾကိဳးစားၾကည့္၍ သေဘာေပါက္သည္ႏွင့္ တစ္ျပိဳင္နက္ အခ်ိန္ဆန္႔ယူရန္သာ လိုေတာ့သည္ဟူလို။
(၀ိမုတၱိသုခ)
