Paccayā
, Twenty-Four
Conditions
二十四缘 (၂၄)ပစၥည္း
၁။
ေဟတုပစၥေယာ
1.
Hetu-paccayo
Root
condition
因缘；
၂။ အာရမၼဏပစၥေယာ
2. Ārammana-paccayo
Object
condition
所缘缘；
၃။ အဓိပတိပစၥေယာ
3. Adhipati-paccayo
Predominance
condition
增上缘；
၄။ အနႏၲရပစၥေယာ
4.
Anantara-paccayo
Proximity
condition
無間緣；
၅။ သမနႏၲရပစၥေယာ
5.
Samanantara-paccayo
Contiguity
condition
相續緣；
၆။ သဟဇာတပစၥေယာ
6.
Sahajāta-paccayo
Conascence
condition
俱生缘；
၇။ အညမညပစၥေယာ
7.
Aññamañña-paccayo
Mutuality condition
相互缘；
၈။ နိႆယပစၥေယာ
8.
Nissaya-paccayo
Support condition
依止缘；
၉။ ဥပနိႆယပစၥေယာ
9.
Upanissaya-paccayo
Decisive support condition
親依止緣；
၁၀။ ပုေရဇာတပစၥေယာ
10.
Purejāta-paccayo
Prenascence condition
前生缘；
၁၁။ ပစၧာဇာတပစၥေယာ
11.
Pacchājāta-paccayo
Postnascence condition
後生緣；
၁၂။ အာေသဝနပစၥေယာ
12.
Āsevana-paccayo
Repetition condition
重複緣；
၁၃။ ကမၼပစၥေယာ
13.
Kamma-paccayo
Kamma condition
業緣；
၁၄။ ဝိပါကပစၥေယာ
14.
Vipāka-paccayo
Result condition
果報 (異熟) 缘；
၁၅။ အာဟာရပစၥေယာ
15.
Āhāra-paccayo
Nutriment condition
食缘；
၁၆။ ဣၿႏၵိယပစၥေယာ
16. Indriya-paccayo
Faculty condition
根缘；
၁၇။ စ်ာနပစၥေယာ
17.
Jhāna-paccayo
Jhāna condition
禪那緣；
၁၈။ မဂၢပစၥေယာ
18.
Magga-paccayo
Path condition
道缘；
၁၉။ သမၸယုတၱပစၥေယာ
19.
Sampayutta-paccayo
Association condition
相應緣；
၂၀။ ဝိပၸယုတၱပစၥေယာ
20.
Vippayutta-paccayo
Disassociation condition
不相應緣；
၂၁။ အတၳိပစၥေယာ
21.
Atthi-paccayo
Presence condition
有缘；
၂၂။ နတၳိပစၥေယာ
22.
Natthi-paccayo
Absence condition
無有缘；
၂၃။ ဝိဂတပစၥေယာ
23.
Vigata-paccayo
Disappearance condition
離去緣；
၂၄။ အဝိဂတပစၥေယာ
24.
Avigata-paccayo
Non-disappearance condition
不離去緣。
(၂၄) ပစၥည္း ရွင္းလင္းခ်က္
၁။ ေဟတုပစၥေယာ = ဟိတ္ေျခာက္ပါးျဖစ္၍
ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား အျမစ္ သဖြယ္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (ေရေသာက္ျမစ္လွ်င္၊ ယင္းသစ္ပင္
ကို၊ စည္ပင္ေစမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ ေဟတုပစၥည္းေခၚ)
၂။အာရမၼဏပစၥေယာ = အာ႐ံုေျခာက္ပါးျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ ( ေတာင္ေဝွးႀကိဳးတန္း၊ သူမစြမ္းကုိ၊ မပန္းရေစ၊ ထိုင္ထေစမႈ၊
ေက်းဇူးျပဳ၊ အာရမၼဏဟုေခၚ။ )
၃။
အဓိပတိပစၥေယာ = အႀကီးအမွဴးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာတရား၄င္း။ ( စၾကာမင္းရွင္၊ အုပ္စိုးသြင္သို႔၊
ၿပိဳင္ရွင္မရွိ၊ စိုးအုပ္ဘိ၊ အဓိပတိေခၚ။ )
၄။ အနႏၲရပစၥေယာ = အျခားမဲ့
(တဆက္တည္း အၾကားမရိွ) ျဖစ္၍ ေက်းဇူး ျပဳတတ္ေသာ တရားလည္းေကာင္း။ (စၾကာမင္းဖ်ား၊ နတ္ရြာလားေသာ္၊ သားႀကီးနန္းရ၊ ျဖစ္ရပမာ၊ ျခားရာမရိွ၊ ေက်းဇူးရိွ၊
အနႏၲရပစၥည္းေခၚ။)
၅။ သမနႏၲရပစၥေယာ = ေကာင္းစြာ
အျခားမဲ့ (တဆက္တည္း အၾကားမရိွ) ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။(စၾကာမင္းဖ်ား၊ ေတာထြက္သြားေသာ္၊
သားႀကီးနန္းရ၊ ျဖစ္ရပမာ၊ ျခားရာမရိွ၊ ေက်းဇူးရွိ၊ သမနႏၲရေခၚ။)
၆။ သဟဇာတပစၥေယာ = အတူတကြ
ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (ဆီမီးေတာက္ေသာ္၊ အလင္းေပၚသို႔၊ ထို႔တူတသီး၊ ပစၥည္းပစၥယုပၸန္၊
တူျဖစ္ဟန္မႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ သဟဇာတဟုေခၚ။)
၇။ အညမညပစၥေယာ= အခ်င္းခ်င္းအျပန္လွန္
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (သစ္သားသံုးခြ၊ ခ်င္းခ်င္းမသို႔၊ အညမညံ၊ ျပန္လွန္သမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊
အညမညဟုေခၚ။)
၈။ နိႆယပစၥေယာ = မီွရာျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။
(သစ္ပင္တည္ရာ၊ ေျမပမာလွ်င္၊ မီွရာတည္မႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ နိႆယဟုေခၚ။)
(သစ္ပင္တည္ရာ၊ ေျမပမာလွ်င္၊ မီွရာတည္မႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ နိႆယဟုေခၚ။)
၉။ ဥပနိႆယပစၥေယာ = အားႀကီးေသာ
အေၾကာင္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳ တတ္ေသာ တရား၄င္း။ (မိုးႀကီးပမာ၊ သတၱဝါေတြ၊ တည္ေနႏိုင္မႈ၊
ေက်းဇူးျပဳ၊ ဥပနိႆယဟုေခၚ။)
၁၀။ ပုေရဇာတပစၥေယာ = ေရွး၌ ျဖစ္ႏွင့္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (ကမၻာဦးက၊ ေနႏွင့္လသို႔၊ ေရွ႕ကျဖစ္လာ၊ ေနာက္ျဖစ္လာသည့္၊ တရားစုစု၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ ပုေရဇာတဟုေခၚ။)
၁၁။ ပစၧာဇာတပစၥေယာ = ေနာက္၌ျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (လင္းတငယ္ေသာ္၊ အစာေမွ်ာ္သို႔၊ ေနာက္ေပၚလာသည့္၊ ပစၥည္းတရားစု၊
ေက်းဇူူးျပဳ၊ ပစၧာဇာတဟုေခၚ။)
၁၂။ အာေသဝနပစၥေယာ = အဖန္တလဲလဲ
မီွဝဲထံုအပ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳ တတ္ေသာ တရား၄င္း။ (ေရွးေရွးထံုထား၊ နံ႔သာလားသို႔၊ ေရွ႕ဖ်ားက်မ္းဂန္၊
ေလ့လာသန္လတ္္၊ ေနာက္ထပ္က်မ္းဂန္၊ အျမင္သန္သည္၊ ဧကန္ အာေသဝနေခၚ။)
၁၃။ ကမၼပစၥေယာ = အေၾကာင္းကံျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (မ်ဳိးေစ့အလား၊ ပမာထား၍၊ ႏွစ္ပါးေသာကံ၊ အေျခခံကာ၊ ေဝဘန္သမႈ၊
ေက်းဇူးျပဳ၊ ကမၼဟုေခၚ။)
၁၄။ ဝိပါကပစၥေယာ = အက်ဳိးျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရားလည္း၄င္း။
(ခ်မ္းရိပ္နားေန၊ သြန္းေလေျပသို႔၊ ကံေနအလား၊ အျဖစ္မ်ားမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ ၀ိပါကဟုေခၚ။)
(ခ်မ္းရိပ္နားေန၊ သြန္းေလေျပသို႔၊ ကံေနအလား၊ အျဖစ္မ်ားမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ ၀ိပါကဟုေခၚ။)
၁၅။ အာဟာရပစၥေယာ = ေထာက္ပ့ံ
ခိုင္ခံေစတတ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူး ျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။(အိမ္ကို က်ားကန္၊ ျဖစ္ရဟန္သို႔၊
သ႑ာန္တူစြ၊ ေထာက္ပံ့မသည့္၊ အာဟာရျဖစ္မႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ ပစၥယဟုေခၚ။)
၁၆။ ဣၿႏၵိယပစၥေယာ = အစိုးရသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (မိမိဆိုင္ရာ၊ ကိစၥမွာလွ်င္၊ ေကာင္းစြာစိုးရ၊ ျဖစ္ရစင္စစ္၊ ပေဒသရာဇ္၊ စိုးအုပ္လွစ္သို႔၊ စိုးအုပ္သမႈ၊ ေက်းဇူးျပ၊ ဣၿႏၵိယဟုေခၚ။)
၁၇။ စ်ာနပစၥေယာ = ကမၼ႒ာန္းအာ႐ံုသို႔ကပ္၍
စူးစူးစိုက္စိုက္ ႐ႈတတ္သည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။(သစ္ပင္ေတာင္ငူ၊ တတ္သသူသည္၊ ေအာက္သူတို႔အား၊
ၾကည့္ေျပာျငားသို႔၊ စူးစိုက္သမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ ဈာနဟုေခၚ။)
၁၈။ မဂၢပစၥေယာ = သံသရာမွ
ထြက္ေျမာက္ေၾကာင္းနည္းလမ္း ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (ပမာကူသို႔၊ ေဆာင္ယူပို႔သို႔၊
ထို႔တူနိဗၺာန္၊ ေရာက္ေၾကာင္းမွန္ျပဳ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ မဂၢဟုေခၚ။)
၁၉။ သမၸယုတၱပစၥေယာ = ယွဥ္သည္ျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (စတုမဓူ၊ ေရာသည့္တူေပ၊ စိတ္ေစႏွစ္ပါး၊ ခြဲျခားမရ၊ ယွဥ္ၾကသမႈ၊
ေက်းဇူးျပဳ၊ သမၸယုတၱဟုေခၚ။)
၂၀။ ဝိပၸယုတၱပစၥေယာ =
မယွဥ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (ရသေျခာက္ပါး၊ ေရာစပ္ထားသို႔၊ ျခားနားမတူ၊
ျဖစ္ဟန္မူသို႔၊ ထို႔တတမွ်၊ ေက်းဇူးျပ၊ ဝိပၸယုတၱေခၚ။)
၂၁။ အတၳိပစၥေယာ= ထင္းရွားရိွဆဲျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (ျမင့္မိုရ္ေျမႀကီး၊ ေထာက္ပ့ံနည္းသို႔၊ ပစၥည္းသတၱိ၊ ေက်းဇူးရိွ၊
အတၳိပစၥည္းေခၚ။)
၂၂။
နတၳိပစၥေယာ = မရိွသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။
(ၿငိမ္းေသေလၿပီး၊ ဆီမီးတႏၲဳ၊ ေက်းဇူးျပဳသို႔၊ ထို႔တူမွတ္ဘိ၊ မရိွသမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ နတၳိဟုေခၚ။)
(ၿငိမ္းေသေလၿပီး၊ ဆီမီးတႏၲဳ၊ ေက်းဇူးျပဳသို႔၊ ထို႔တူမွတ္ဘိ၊ မရိွသမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ နတၳိဟုေခၚ။)
၂၃။ ဝိဂတပစၥေယာ = ကင္းမဲ့ခ်ဴပ္ေပ်ာက္သည္ျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း ။ (ေနေရာင္ေပ်ာက္ကင္း၊ လေရာင္လင္းသို႔၊ ခ်ဳပ္ကင္းေလမႈ၊ ေက်းဇူးျပဳ၊
၀ိဂတဟုေခၚ။)
၂၄။ အဝိဂတပစၥေယာ = မကင္းသည္ျဖစ္၍
ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၄င္း။ (သမုဒၵရာ၊ ငါးေပ်ာ္ရာသို႔၊ မကင္းေသာအား၊
ယင္းတရားစု၊ ေက်းဇူးျပဳ၊ အ၀ိဂတဟုေခၚ။)
ဣတိ၊ ဤသို႔။ စတုဝီသတိ ပစၥယာ၊ ႏွစ္ဆယ့္ေလးပစၥည္းတို႔သည္။ မဟာပကရေဏ၊ အနႏၲနယ သမႏၲ မဟာပ႒ာန္းက်မ္းႀကီး၌။ ဌိတာ၊ တည္ကုန္သည္။ ေဟာႏၲိ၊ ျဖစ္ကုန္၏။
