အေျပာေကာင္းတာလား၊ အေကာင္းေျပာတာလား
သုဘာသိတာစ ယာ ၀ါစာ၊
ဧတံ မဂၤလမုတၲမံ။
ေကာင္းေသာစကားကို ေျပာဆိုျခင္းသည္
ျမတ္ေသာမဂၤလာ ျဖစ္၏။
ဘုရားရႇင္ကေတာ့ ေကာင္းေသာစကားကို ဆုိျခင္းသည္ မဂၤလာတစ္ပါး ျဖစ္ေၾကာင္း မဂၤလာသံုးဆယ့္ရႇစ္ပါးတြင္ ထည့္သြင္း၍ မိန္႔ေတာ္မူခဲ့သည္။ ေကာင္းေသာစကား ဟူသည္ အဘယ္နည္း၊ ေကာင္းေသာစကား ဟူသည္မႇာ ၀စီသုစ႐ိုက္ေလးပါး ပင္တည္း၊ လိမ္ညာလႇည့္ျဖားေသာ စကားမ်ဳိးသည္ မုသာ၀ါဒ- မေကာင္းေသာစကားမ်ဳိး ျဖစ္၏၊ ထိုစကားမ်ဳိးကို ေရႇာင္ၾကဥ္၍ သစၥ၀ါစာ-မႇန္မႇန္ကန္ကန္ ေျပာဆိုျခင္းသည္ ေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏၊
အခ်င္းခ်င္း အထင္လြဲေအာင္၊ ေသြးကြဲေအာင္၊ အခ်စ္ျပယ္ေအာင္၊ စည္းလံုးမႈ ပ်က္ျပားေအာင္ ကုန္းေခ်ာျခင္း၊ ေျခထိုးျခင္း၊ ေသြးထိုးျခင္း၊ ေသြးခြဲျခင္း၊ သပ္လွ်ဳိျခင္း၊ တို႔မီး႐ႈိ႕မီးလုပ္ျခင္း စေသာ စကားမ်ဳိးသည္ ပိသုဏ၀ါစာ-မေကာင္းေသာ စကားမ်ဳိး ျဖစ္၏။ ထိုစကားမ်ဳိးကို ေရႇာင္ၾကဥ္၍
ေသြးစည္းညီညြတ္ေစေသာ စကားမ်ဳိးကို ေျပာဆုိျခင္းသည္ ေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏။
ဆဲေရးတိုင္းထြာေသာ စကား ခက္ထန္ၾကမ္းတမ္းေသာ စကား၊ ရင့္သီးေမာက္မာေသာ စကားမ်ဳိးသည္ ဖ႐ုသ၀ါစာ မေကာင္းေသာ စကားမ်ဳိး ျဖစ္၏။ ထိုစကားမ်ဳိးကို ေရႇာင္ၾကဥ္၍ သဏႇ၀ါစာ-ႏူးညံ့ေသာ စကား၊ သိမ္ေမြ႕ေသာစကား၊ ခ်ဳိေသာစကား၊ ယဥ္ေက်းေသာ စကားကို ေျပာဆိုျခင္းသည္
ေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏။ အႏႇစ္မရႇိ၊ အက်ဳိးမရႇိေသာ စကားမ်ဳိးကို သမၹပၸလာပ၀ါစာ မေကာင္းေသာ စကားမ်ဳိး ျဖစ္၏၊ ထိုစကားမ်ဳိးကို ေရႇာင္ၾကဥ္၍ အႏႇစ္ရႇိ၊ အက်ဳိးရႇိေသာ စကားမ်ဳိးကို
ေျပာဆုိျခင္းသည္ ေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏၊ စကားအရာ အဂၤါေလးတန္ဟု သဂါထာ၀ဂၢသံယုတ္ သုဘာသိတသုတ္၌ ဆို၏၊
သုဘာသိတ၀ါစာ- ေကာင္းစြာ ေျပာဆိုရ၏၊ ပိယ၀ါစာ- ခ်စ္ဖြယ္ေသာစကားကို ေျပာဆိုရ၏၊ သစၥ၀ါစာ-မႇန္ကန္စြာ ေျပာဆုိရ၏၊ ဓမၼ၀ါစာ-သဘာ၀က်၍ လိုက္နာႏိုင္ဖြယ္ ရႇိသည္ကို ေျပာဆိုရ၏၊ အဂၤုတၳိဳရ္ပါဠိ၊ ပဥၥကနိပါတ္၊ ၀ါစာသုတ္၌ စကားအရာ အဂၤါငါးတန္ဟု မိန္႔၏၊ အေျခအေန အခ်ိန္အခါၾကည့္၍ ေျပာရ၏၊ မႇန္ကန္စြာ ေျပာရ၏၊ ယဥ္ေက်း သိမ္ေမြ႕စြာ ေျပာရ၏၊ အက်ဳိးရႇိသည္ကို ေျပာရ၏၊ ေမတၲာစိတ္ႏႇင့္ ေျပာရ၏၊
အဂၤုတၲိဳရ္ပါဠိ၊ ပဥၥကနိပါတ္၊ ဒုကၠထာသုတ္၌ ဤသို႔ဆို၏၊ သဒၶါတရားႏႇင့္ စပ္ေသာ စကားသည္ သဒၶါတရား ရႇိသူအတြက္သာ ေကာင္းေသာ စကား ျဖစ္၏၊ သဒၶါတရား မရႇိသူ အတြက္မူ မေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏၊ သီလႏႇင့္စပ္ေသာ စကားသည္ သီလရႇိသူ အတြက္သာ ေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏၊ သီလမရႇိသူ အတြက္မူ မေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏။ ဗဟုသုတႏႇင့္စပ္ေသာ စကားသည္ ဗဟုသုတ ရႇိသူအတြက္သာ ေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏၊
ဗဟုသုတ မရႇိသူအတြက္မူ မေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏၊ အလႇဴဒါန စာဂႏႇင့္စပ္ေသာ စကားသည္ အလႇဴဒါနျပဳသူ စာဂသမား အတြက္သာ ေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏၊ ဒါန၀ါသနာ မပါသူ မစၧရိယသမား အတြက္မူ မေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏၊ အေျပာေကာင္းသူတိုင္း အေကာင္းေျပာသူ မျဖစ္ႏိုင္သကဲ့သို႔ အေကာင္းေျပာသူတိုင္းလည္း အေျပာေကာင္းသူ မျဖစ္ႏိုင္ ဆိုသည္ကို ေတြ႕ရေပမည္။ အေျပာ ေကာင္းတာလား၊ အေကာင္း ေျပာတာလား ဆိုတာကေတာ့ အလုပ္ကသာ သက္ေသျပေပလိမ့္မည္။
ပညာႏႇင့္စပ္ေသာ စကားသည္ ပညာရႇိသူ အတြက္သာ ေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏၊ ပညာမရႇိသူ အတြက္မူ မေကာင္းေသာစကား ျဖစ္၏။ စကားအရာ အဂၤါဆယ္ပါးဟုလည္း သ႐ုပ္ျပ အဘိဓာန္၌ ဆို၏၊ ကာလ၀ါဒီ - ေျပာခ်ိန္ေျပာခြင့္သင့္မႇ ေျပာရ၏။ ဘူတ၀ါဒီ - ဟုတ္မႇန္ရာကိုသာ ေျပာရ၏၊ ဓမၼ၀ါဒီ - တရားနည္းလမ္းက်သည္ကိုသာ ေျပာရ၏၊
အတၴ၀ါဒီ -အက်ဳိးရႇိသည္ကိုသာ ေျပာရ၏၊ ပိယ၀ါဒီ - ခ်စ္ဖြယ္စကားကိုသာ ေျပာရ၏။ မိဟိတပုဗၺဘာဏီ - ၿပံဳးရႊင္မႈ ေရႇ႕ထား၍ ေျပာရ၏၊ မိတဘာဏီ - မတိုမရႇည္၊ မပိုမလြန္ ခ်င့္ခ်ိန္၍ ေျပာရ၏၊ အတုရိတ၀ါဒီ - အေဆာတလွ်င္ မဟုတ္ဘဲ မႇန္မႇန္ေျပာရ၏၊ ေပါရီ - ၿမိဳ႕ႀကီးသူတို႔ ဓေလ့ထံုး အသံုးအႏႈန္းကို ယူ၍ ေျပာရ၏၊ ၀ိသဒ၀ါဒိ - သန္႔ရႇင္းေသခ်ာ တိက်ျပတ္သားစြာ ေျပာရ၏၊
ပါဠိေတာ္၌ ဆိုသည္မႇာ စကားေျပာေသာအခါ ေနလာ - အျပစ္ကင္း ရ၏၊ အျပစ္ဟူသည္ စကားလံုးမပီသျခင္း၊ ဗလံုးဗေထြး ေျပာျခင္း၊ ေပါ့လွ်ံလွ်ံေျပာျခင္း၊ အာေလးလွ်ာေလး ေျပာျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္၏၊ တစ္ဖက္သားကို ထိခိုက္လွ်င္လည္း အျပစ္ရႇိ ၏၊ မိမိကိုယ္ကို ထိခိုက္လွ်င္လည္း အျပစ္ရႇိ၏၊
စကားလံုးသည္ ျမည္ရ၏၊ ၾကည္ရ၏၊ ပီသရ၏၊ အစီအရီ ရႇိရ၏၊ စကားေတြက အစီအရီ မျဖစ္၊ ဟိုေရာက္သည္ေရာက္ ဆိုလွ်င္လည္း အျပစ္မကင္း၊ စကားလံုးတိုင္းသည္ ကဏၰသုခါ - နားခ်မ္းသာရ၏၊ နားခ်မ္းသာေသာ စကားမ်ဳိးကို ေျပာရ၏၊ ဟဒယဂၤမာ - အသည္းစြဲေသာ စကားမ်ဳိး ေျပာတတ္ရ၏၊ ေပါရီ - ၿမိဳ႕ႀကီး သူတို႔ကဲ့သုိ႔ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ရ၏၊ ဗဟုဇနကႏၲာ - လူတိုင္းႏႇစ္သက္ေသာ စကားမ်ဳိး ျဖစ္ရ၏၊ ဗဟုဇနမနာပါ - လူတိုင္း ျမတ္ႏိုးေသာ စကားမ်ဳိး ျဖစ္ရ၏။ သ႐ုပ္ျပအဘိဓာန္၌ စကားႀကီး ၁၀ မ်ဳိး၊ စကားေျပာဆိုနည္းထံုး ဥပေဒႀကီး ဆယ္မ်ဳိး ဟူ၍ ျပသည္။
(၁)ေရကူး ညာတင္စကား - လိုရာဆိပ္ကမ္းကို ေရညာက တင္ႀကိဳ၍ ကူးမႇ ေရာက္သကဲ့သို႔ မိမိလိုရာေရာက္ေအာင္ ႀကိဳတင္၍ စကားပို႔ျဖင့္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၂)ေကာက္ပင္ရိတ္လီႇး စကား - ေကာက္ပင္ကို လက္တစ္ဖက္ျဖင့္ ၿမဲၿမံစြာဆုပ္၍ တံစဥ္ျဖင့္ အရင္းက ရိတ္ျဖတ္လွ်င္ လက္တြင္ရႇိသမွ် စပါးကို ရသကဲ့သို႔သူ ဆိုေသာ စကားကို မိေအာင္ ဖမ္းကိုင္ၿပီးမႇ ျပတ္စဲေအာင္ ေျပာဆုိျခင္း။
(၃)ေရစီးေဖာင္ဆန္စကား - လိုအင္ဆႏၵ ရႇိသမွ်ေသာ အရာ၀တၴဳတို႔ကို ေဖာင္တြင္တင္၍ ျဖည္းညႇင္းစြာ ဆန္တက္သြားလွ်င္ လိုရာကိစၥ ၿပီးသကဲ့သို႔ ေျခသိမ္း၊ ေခါင္းပိုက္၊ ပမာပမည္း ဟပ္စပ္၍ ၿပီးျပတ္ေအာင္ ေျပာျခင္း။
(၄)အိုးတန္ဆန္ခပ္စကား - အိုးႏႇင့္ဆန္ တန္႐ုံထည့္၍ ခ်က္လွ်င္ ေကာင္းစြာက်က္နပ္သကဲ့သို႔ ကိုယ္ႏႇင့္ဂုဏ္အင္ တန္႐ုံ မယုတ္မလြန္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၅) ဆန္ပြတ္က်ည္ေပြ႕စကား - က်ည္ေပြ႕ျဖင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္အထပ္ထပ္ ဆီပြတ္လွ်င္ ဆီထြက္၍ မိမိလိုရာကိစၥ ၿပီးသကဲ့သို႔ လိုရာကိစၥ ၿပီးေစျခင္းငႇာ ထိုစကားကိုပင္ အထပ္ထပ္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၆)ဆင္ေ၀ႇ႔ရန္ေရႇာင္စကား - ဆင္ကတိုးေ၀ႇ႔ဖို႔လိုက္လွ်င္ တိမ္ေရႇာင္ ဖဲေသြလြတ္ရာ၌ ေျပးလႊဲကာ ေနရသကဲ့သုိ႔ ကိုယ့္ထံသို႔ ေရာက္လာမည့္ စကားကို ေရႇာင္လႊဲ၍ ေျပာဆိုျခင္း။
(၇)ေတာင္သူယာခုတ္စကား - ေတာင္သူလယ္သမား တို႔သည္ မိမိတို႔ တည္ခုတ္မည့္ လယ္ယာေျမကြက္၌ ေရႇးဦးစြာ ခ်ဳံပိတ္ေပါင္းႏြယ္သစ္ပင္ တို႔ကို ခုတ္ထြင္ ရႇင္းလင္းၿပီးမႇ သစ္ပင္ႀကီး တို႔ကို ခုတ္ထြင္ဖိလႇဲသကဲ့သို႔ စကားငယ္ကို ေျပာၿပီးမႇ စကားႀကီးကို ဖိစီး၍ ေျပာဆိုျခင္း။
(၈) ၾကက္ဆုတ္ခြပ္ပစ္စကား - ၾကက္ခြပ္ရာ၌ ေနာက္ဆုပ္ဟန္ျပဳ၍ ခြပ္သာမႇ ခြပ္ပစ္သကဲ့သို႔ သူ႔စကားအလိုသို႔ လိုက္တန္က လိုက္၍ စီးသာမႇစီးလ်က္ ၿပီးျပတ္ေအာင္ ေျပာဆိုျခင္း။
(၉) ေရစစ္ပမာစကား- ဓမၼက႐ိုဏ္ေခၚ ေရစစ္ကို ေရတြင္ႏႇစ္ခါ ေရျပည့္မႇ အေပါက္ကိုပိတ္၍ ဆြဲယူလိုက္လွ်င္ ေရမထြက္ႏိုင္သကဲ့သို႔ သူတပါး ေျပာဆိုခြင့္ မရေအာင္ ပိတ္ဆို႔၍ ေျပာဆိုျခင္း။
(၁၀) စက္တင္ ေမာင္းနင္းစကား - ေမာင္းနင္းေသာ သူသည္ တစ္ဖက္လိုက္ပါ တိမ္းေစာင္းလြန္းလွ်င္ အတင္ခက္၍ မတိမ္းမေစာင္း နင္းရသကဲ့သို႔ ဟုတ္သည္ ျဖစ္ေစ၊ မဟုတ္သည္ ျဖစ္ေစ မတင္မက် ေျပာဆိုျခင္း။
အရဟံအစ ဘဂ၀ါအဆံုး ဘုရႇားရႇင္၏ ဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါး တို႔တြင္ နံပါတ္ေလး၌ သုဂတဂုဏ္ေတာ္ ဟူ၍ ရႇိသည္။ သုဂတဂုဏ္ေတာ္ဖြင့္ အ႒ကထာ၌ စကားေျခာက္ခြန္းလူ၌ထြန္း ဟူ၍ စကားႀကီးေျခာက္မ်ဳိး ျပဆိုသည္။
(၁)မဟုတ္မမႇန္၊ အက်ဳိးမရႇိ၊ သူမႀကိဳက္ေသာ စကား။
(၂)ဟုတ္မႇန္၊ အက်ဳိးမရႇိ၊ သူမႀကိဳက္ေသာ စကား။
(၃)ဟုတ္မႇန္၊ အက်ဳိးရႇိ သူမႀကိဳက္ေသာ စကား။
(၄)မဟုတ္မမႇန္ အက်ဳိးမရႇိ၊ သူႀကိဳက္ေသာ စကား။
(၅)ဟုတ္မႇန္၊ အက်ဳိးမရႇိ၊ သူႀကိဳက္ေသာ စကား။
(၆)ဟုတ္မႇန္၊ အက်ဳိးရႇိ၊ သူႀကိဳက္ေသာ စကား။
အ႒ကထာဆရာက သုဂတဂုဏ္ေတာ္၏ အနက္ အဓိပၸါယ္ငါးမ်ဳိး ဖြင့္ျပရာတြင္ သုဂေတာ-ေကာင္းေသာ စကားကို ဆိုေတာ္မူတတ္ေသာ ျမတ္စြာဘုရား ဟူေသာ အနက္တစ္မ်ဳိးပါ ရႇိသည္။ သုဂေတာကို အနက္အဓိပၸါယ္ အျပည့္အ၀ အက်ယ္ျပန္ဆိုရာ တြင္ 'စကားေျခာက္ခြန္း လူ၌ထြန္းလည္း က်ဳိးရႇိဟုတ္မႇန္၊ သူနာခံလို၊ မနာလို'ဟု ထိုႏႇစ္ခြန္းသာ ေကာင္းစြာ ဆိုေတာ္မူတတ္ေသာ ျမတ္စြာဘုရားဟု အနက္ျပန္ၾကသည္။
ဘုရားရႇင္သည္ ဟုတ္မႇန္၊ အက်ဳိးရႇိ၊ သူႀကိဳက္ေသာ စကားႏႇင့္ ဟုတ္မႇန္၊ အက်ဳိးရႇိ သူမႀကိဳက္ေသာ စကားႏႇစ္မ်ဳိးသာ ဆိုေတာ္ မူတတ္သည္။ ဟုတ္မႇန္လွ်င္၊ အက်ဳိးရႇိလွ်င္ သူႀကိဳက္သည္ ျဖစ္ေစ၊ သူမႀကိဳက္သည္ ျဖစ္ေစ ဘုရားရႇင္မိန္႔ေတာ္မူသည္။
ႏႈတ္မႈပညာရပ္သည္ လြယ္ကူေသာ ပညာရပ္ မဟုတ္၊ ေျပာတတ္ဆိုတတ္ ဖို႔သည္ လြယ္ကူေသာ ကိစၥမဟုတ္၊ တခ်ဳိ႕စာတတ္၊ ပညာတတ္ေသာ္လည္း စကားကို တူတူတန္တန္ မေျပာတတ္၊ ေျပာတတ္ဆိုတတ္သူသည္ အနည္းစုသာ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ''အေျပာအဆိုတတ္ဖို႔က အ႒မ''ဟု ေက်းဇူးရႇင္ မဟာဂႏၶာ႐ုံ ဆရာေတာ္ဘုရားက မိန္႔ေတာ္မူခဲ့သည္။
မႇန္ေပသည္။ တခ်ဳိ႕က မေနာေကာင္း ေသာ္လည္း အေျပာက် မေကာင္းျပန္၊ တခ်ဳိ႕က အေျပာေကာင္းေသာ္လည္း မေနာက မေကာင္းေပ။ အေျပာႏႇင့္မေနာက တစ္ထပ္တည္း မက်တာမ်ဳိး ရႇိတတ္သည္။ သို႔ဆိုလွ်င္ အေျပာေကာင္းသူတိုင္း အေကာင္းေျပာသူ မျဖစ္ႏိုင္သကဲ့သို႔ အေကာင္းေျပာသူတိုင္းလည္း အေျပာေကာင္းသူ မျဖစ္ႏိုင္ ဆိုသည္ကို ေတြ႕ရေပမည္။
အေျပာေကာင္းတာလား၊ အေကာင္းေျပာတာလား ဆိုတာကေတာ့ အလုပ္ကသာ သက္ေသျပေပလိမ့္မည္။ အေျပာေကာင္းသူတိုင္း အေကာင္းေျပာသူ မျဖစ္ႏိုင္သကဲ့သို႔ အေကာင္းေျပာသူတိုင္းလည္း အေျပာေကာင္းသူ မျဖစ္ႏိုင္ ဆိုသည္ကို ေတြ႔ရေပမည္။ အေျပာ ေကာင္းတာလား၊ အေကာင္းေျပာတာလား ဆိုတာကေတာ့ အလုပ္ကသာ သက္ေသျပေပလိမ့္မည္။
ေရးသားသူ - အရႇင္သံ၀ရာလကၤာရ (ဓမၼပိယဆရာေတာ္)
