အေမြ
အေမြကို ျမန္မာအဘိဓာန္က "(၁)မိဘဘိုးဘြားစသည္ထံမႇ လက္ခံရရႇိသာ ပစၥည္းဥစၥာ၊ (၂) (ဥပစာ) ဆက္ခံရရႇိေသာ ပညာ၊ ေရာဂါ"စသည္ ဟု ဖြင့္သည္။
အေမြကို ပါဠိေ၀ါဟာရျဖင့္ ဒါယာဒ၊ ဒါယဇၨဟူ၍ေခၚသည္၊ ပဒတၴမဥၨဴသာအဘိဓာန္က ဒါယာဒကို "ေပးသည္ကိုယူသည္၊အေမြ"ဟု ဖြင့္သည္။ ဒါယဇၨကို "အေမြ၊ အေမြ ဥစၥာ၊ အေမြခံ"ဟု ဖြင့္သည္။ ဒါယာဒကို တိပိဋက ပါဠိျမန္မာအဘိဓာန္က (၁)အေမြဥစၥာ၊ (၂)ေဆြမ်ဳိး၊ (၃)ေပးအပ္ေသာ အေမြဥစၥာကို ခံယူတတ္ေသာ သူ၊ အေမြခံ၊ အေမြစား၊ အေမြဆိုင္၊ အတြင္းသား၊ (၄)မေကာင္းမႈ၏အက်ဳိး (မေကာင္းေမြ၊ဆုိးေမြ)ကို စံစားတတ္ေသာ၊သူ"ဟုဖြင့္သည္။ဒါယဇၨကို "(၁) ေပးအပ္ေသာ ဆုလာဘ္၊(၂)အေမြခံ၏-အျဖစ္-ျဖစ္ေၾကာင္းျဖစ္ရာ-အေမြ ဥစၥာ၊အေမြခံဟုသိေၾကာင္း အမႇတ္လကၡဏာ၊(က)မိဘတို႔ထံမႇရအပ္ေသာ အေမြဥစၥာ။(ခ)ဘုရားရႇင္ထံမႇရအပ္ေသာ အေမြဥစၥာ''ဟု ဖြင့္သည္။
အေမြကို တခ်ဳိ႕က အေမႊဟုေခၚ ၾကသည္။ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏႇမခ်င္း ေသြးကြဲေအာင္၊ စိတ္၀မ္းကြဲေအာင္ ေမႊေႏႇာက္တတ္ေသာေၾကာင့္ အေမႊဟု ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ ညီအစ္ကိုေမာင္ႏႇမ ေသြးရင္းသားရင္းအခ်င္းခ်င္း မေခၚႏုိင္မေျပာႏုိင္အျဖစ္မ်ဳိးေရာက္ ေအာင္ အေမြက ေမႊတတ္သည္။
ေတာင္ဥကၠလာဘက္က သိသူကေလးမတစ္ေယာက္ အသက္သံုးဆယ္စြန္းစြန္း တစ္ကိုယ္တည္းသမား၊ မိဘေတြမဆံုးခင္က အႀကီးေတြကိုလည္း ထုိက္သင့္သလို အေမြခြဲျခမ္းေပးၿပီးၿပီ။ မိဘေတြဆံုးေတာ့ အငယ္ဆံုးသမီး တစ္ကိုယ္တည္းသမားကို အတြင္းပစၥည္းႏႇင့္အိမ္ ေပးခဲ့သည္။ အစ္မအႀကီးဆံုးလုပ္သူကလည္း သူ႔အိမ္ေထာင္ႏႇင့္သူ၊ သူ႔အလုပ္ႏႇင့္သူ၊ ျပည့္ျပည့္စံုစံုေတာင့္ေတာင့္တင္းတင္းရႇိပါသည္။ သုိ႔ျဖစ္ပါလ်က္ အငယ္ဆံုးညီမဆီက ထပ္မံေ၀စုရေရးအတြက္ ေမာင္ေတြကို စည္း႐ုံးၿပီး ညီမအငယ္ဆံုး တစ္ကိုယ္ေတာ္သမားေလးကို ဖိအားေပးလ်က္ရႇိသည္။ အငယ္ဆံုးညီမမႇာ မ်က္ရည္ႏႇင့္ မ်က္ခြက္၊ ေနာက္ဆံုးမတတ္သာလို႔ အျခားရပ္ကြက္ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ၿပီး အိမ္ေထာင္ျပဳလိုက္ရသည္။ အႀကီးေတြလိုခ်င္တာကိုလည္း ထုခြဲ ေပးဖို႔လုပ္ေနသည္။
အႀကီးေတြျဖစ္လ်က္ အေတာ္အသင့္ ျပည့္ျပည့္စံုစံုရႇိပါလ်က္ ကိုယ့္ညီမအငယ္ဆံုးေလးကို နည္းနည္းမႇမညႇာတာ၊ ေလာဘ...ေလာဘ.... အေတာ္ေၾကာက္ဖို႔ ေကာင္းသည္၊ အေမြကို အေမႊဟုေခၚၾကသည္မႇာ ဟုတ္ပံုရသည္။
ေလာကသားအေနႏႇင့္ ေလာဘရႇိတာ အျပစ္မေျပာလို၊ အျပစ္က ၀ိသမေလာဘျဖစ္သည္။ ၀ိသမဟူသည္ မမွ်တျခင္းျဖစ္သည္။ အရာရာ၌ မွ်မွ်တတရႇိၾကလွ်င္ ဘာျပႆနာမႇေပၚမည္မဟုတ္၊ ျပႆနာဟူသည္ ၀ိသမ-မမွ်တမႈကေန လာသည္ . . . |
ပစၥယ၊ ဓမၼ ႏႇစ္၀အေမြ
ေဒသနာေတာ္အလိုအရ တရားဓမၼအေမြႏႇင့္ ပစၥည္းအာမိသအေမြဟု အေမြႏႇစ္မ်ဳိးရႇိသည္။ ဓမၼအေမြသည္ တုိက္႐ိုုက္ဓမၼအေမြ၊ သြယ္၀ိုက္ဓမၼအေမြဟု ႏႇစ္မ်ဳိးရႇိသည္။ အာမိသပစၥည္းအေမြလည္း ထို႔အတူပင္၊သြယ္၀ိုက္ႏႇင့္ တိုက္႐ိုက္ႏႇစ္မ်ဳိးရႇိသည္။ မဂ္ေလးပါး၊ ဖိုလ္ေလးပါး၊ နိဗၺာန္သည္ တိုက္႐ိုက္ဓမၼအေမြျဖစ္သည္။ ၀ဋ္ဒုကၡကင္းရာကို ေမွ်ာ္လင့္ေတာင့္တ၍ ျပဳအပ္ေသာ ဒါနသီလသမထ ၀ိပႆနာကုသိုလ္စုသည္ အစဥ္သျဖင့္ နိဗၺာန္တိုင္ေအာင္ ေဆာင္ႏိုင္ေသာ ေၾကာင့္ သြယ္၀ိုက္ဓမၼအေမြျဖစ္သည္။ ရဟန္းတို႔အတြက္ ဆြမ္းစေသာ ပစၥည္းေလးပါးသည္ တိုက္႐ိုက္အာမိသအေမြျဖစ္သည္၊သံသရာ၀ဋ္၊ဘ၀စည္းစိမ္ကို ေမွ်ာ္လင့္ေတာင့္တ၍ ျပဳလုပ္အပ္ေသာ ဒါနသီလသမထ၀ိပႆနာ ကုသိုလ္အစုစုသည္ အစဥ္သျဖင့္ လူနတ္စည္းစိမ္ကို ရရႇိႏိုင္ေသာေၾကာင့္ သြယ္၀ိုက္အာမိသအေမြျဖစ္သည္။
ဓမၼအေမြခံယူေစ
ဓမၼဒါယာဒသုတ္၌ ဘုရားရႇင္က ''ရဟန္းတို႔...သင္တို႔သည္ တရားဓမၼ အေမြခံတို႔သာျဖစ္ၾကကုန္ေလာ့။ ပစၥည္းအာမိသအေမြခံတို႔ မျဖစ္ၾကကုန္လင့္''ဟု မိန္႔ခဲ့သည္။ ဘုရားရႇင္က သူ၏တပည့္သားသာ၀က အားလုံးဓမၼအေမြကိုပဲ ခံယူေစခ်င္သည္။ ဘုရားကိုယ္ေတာ္တုိင္လည္း ဓမၼအေမြပဲ ေပးခဲ့ခ်င္သည္။
ဘုရားရႇင္ျပည္ေတာ္၀င္ၿပီး ခုနစ္ရက္ေျမာက္ေန႔တြင္ ယေသာ္ဓရာက သားေတာ္ရာဟုလာကို အေမြေတာင္းခိုင္းသည္။ ''ခ်စ္သားရာဟုလာ..... ေရႊအဆင္းလို၀ါ၀င္းတဲ့ အဆင္းရႇိတဲ့ ျဗဟၼာမင္းလို ခန္႔ျငားတင့္တယ္တဲ့ အ ဆင္းရႇိတဲ့ ဟိုရဟန္းကိုၾကည့္လိုက္ အဲဒီရဟန္းဟာ သင့္ဖခမည္းေတာ္ပဲ၊သူ႔မႇာ ႀကီးမားလႇတဲ့ ေရႊအိုးႀကီးေလးလံုး ရႇိခဲ့ဖူးတယ္။ငါ့သားသြားေခ် အဲဒီေရႊအိုးႀကီးေလးလံုးကို အေမြေတာင္းခဲ့ေခ်''ဟု မႇာၾကားကာ လႊတ္လုိက္သည္။
ရာဟုလာမင္းသားေလးသည္ ဘုရားရႇင္လက္ကိုဆြဲၿပီး ''ဖခမည္းေတာ္ရဟန္းျမတ္...သားေတာ္အားအေမြေပးပါ။ ဖခမည္းေတာ္ရဟန္းျမတ္ ....သားေတာ္အားအေမြေပးပါ''ဟု တတြတ္တြတ္ေျပာရင္း ဘုရားေနာက္က ပါသြားေလသည္။ ထိုအခါ ဘုရားရႇင္က ''သားေတာ္သည္ ဥစၥာကိုအလိုရႇိေန၏။ ထိုဥစၥာသည္ ၀ဋ္ဆင္းရဲသုိ႔ အစဥ္လိုက္ေနသျဖင့္ ပင္ပန္းဆင္းရဲျခင္းႏႇင့္တကြျဖစ္သည္။ ယခု ငါသည္ ေဗာဓိရင္ျပင္၌ ရအပ္ေသာ အရိယာဥစၥာခုနစ္ပါးကို ေပးမည္။ သားေတာ္ကို ေလာကုတၲရာ ဓမၼအေမြကိုေပးမည္''ဟု စဥ္းစားေလသည္။
ထို႔ေနာက္ ဘုရားရႇင္က အရႇင္သာရိပုတၲရာကိုေခၚၿပီး ''သာရိပုတၲရာ ....ရာဟုလာကို ရႇင္ျပဳေပးလိုက္ပါ''ဟု မိန္႔၍ သားေတာ္ရာဟုလာကို ေလာကုတၲရာအေမြကို ေပးလိုက္ေလသည္။
လူမႇာ အပိုင္းႏႇစ္ပိုင္းရႇိသည္။ ပထမပိုင္းက အေမြခံယူေသာ အပိုင္းျဖစ္သည္။ဒုတိယအပုိင္းက အေမြေပးရေသာ အပိုင္းျဖစ္သည္။ ေမြခံထိုက္ေစဟူသည့္အတုိင္း ပထမအပိုင္းက အေမြခံယူထုိက္ေသာ အပိုင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယပိုင္းက မိမိတို႔သားသမီး ေျမးျမစ္တပည့္ သာ၀ကမ်ဳိးဆက္ေတြကို အေမြေပးရမည့္ အပိုင္းျဖစ္သည္။
ေကြၽးေမြးမပ်က္၊ ေဆာင္ရြက္စီမံ၊ ေမြခံထိုက္ေစ၊ လႇဴမ်ေ၀၍ ေစာင့္ေလမ်ဳိးႏြယ္၀တ္ငါးသြယ္ က်င့္ဖြယ္သားတို႔တာ(သမီးတို႔တာ)ဟူ၍ မိဘတို႔၏ ေမ်ာ္လင့္ခ်က္ငါးပါး သို႔မဟုတ္ သားသမီး၀တၲရားငါးပါးရႇိသည္။ ထိုငါးပါးတြင္ ေမြခံထိုက္ေစလႇဴမ်ေ၀၍ကား အားလံုးႏႇင့္ဆိုင္သည္။
သားသမီးတို႔သည္ မိဘတို႔အေမြကို ခံယူထိုက္သည္၊ ခံယူရမည္၊ လူငယ္တို႔သည္ လူႀကီးတို႔အေမြကို ခံယူထိုက္သည္၊ ခံယူရမည္၊ တပည့္တုိ႔သည္ ဆရာသမားတို႔အေမြကို ခံယူထုိက္သည္၊ ခံယူရမည္၊ ခံယူၿပီးသည့္ေနာက္ပိုင္း မိမိက မိဘေနရာ ေရာက္ေသာအခါ သားသမီးတို႔ကို အေမြျပန္ေပးရမည္၊ မိမိတို႔လူႀကီး ေနရာေရာက္ေသာအခါ လူငယ္တို႔ကို အေမြျပန္ေပးရမည္၊ ဆရာသမားေနရာေရာက္ေသာအခါ တပည့္တုိ႔ကို အေမြျပန္ေပးရမည္။
အေမြက အာမိသ-ပစၥည္းဥစၥာ အေမြႏႇင့္ ဓမၼ-တရားအေမြ ႏႇစ္မ်ဳိးရႇိသည္။ တစ္နည္း ေလာကီအေမြႏႇင့္ ေလာကုတၲရာအေမြဟု ႏႇစ္မ်ဳိးရႇိသည္။ အေမြႏႇစ္မ်ဳိးလံုးက လိုအပ္တာခ်ည္းမို႔ ႏႇစ္မ်ဳိးလံုးေပးႏုိင္ရမည္။ စားမႈေသာက္မႈ အဆင္ေျပေအာင္၊ ၀တ္မႈ အဆင္ေျပေအာင္၊ ေနမႈထိုင္မႈ အဆင္ေျပေအာင္၊ အလုပ္အကိုင္ အဆင္ေျပေအာင္၊ စီးပြားေရး အဆင္ေျပေအာင္၊ က်န္းမာေရး အဆင္ေျပေအာင္၊ သြားေရးလာေရး အဆင္ေျပေအာင္၊ လူမႈကိစၥအားလံုး အဆင္ေျပေအာင္ ေဆာင္ ရြက္ေပးထားခဲ့ၾကရမည္၊ ဤကား အာမိသအေမြျဖစ္သည္။
ဘုရားကေတာ့ သူ႔တပည့္သာ၀ကေတြကို ဓမၼအေမြကိုသာ ခံယူၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းသည္။ သားေတာ္ရာဟုလာကအစ အားလံုးကို ဓမၼအေမြပဲ ေပးခဲ့သည္။ ဓမၼဟူသည္ မႇန္ကန္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဓမၼဟူသည္ မြန္ျမတ္ျခင္းျဖစ္သည္ ဓမၼဟူသည္ မွ်တျခင္းျဖစ္ သည္။ မိမိတို႔ကိုယ္တုိင္ မႇန္ကန္မႈကို က်င့္သံုး၍ မြန္ျမတ္မႈကို က်င့္သံုး၍ မွ်တမႈကိုက်င့္သံုး၍ အေမြခံတို႔အားလည္း မႇန္ကန္မႈ၊ မြန္ျမတ္မႈ၊ မွ်တမႈတုိ႔ကို ေပးခဲ့ၾကရမည္။
လႇဴရမည္
မိမိတို႔သည္ အေမြရ၍ျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္တိုင္ရႇာေဖြရ၍ျဖစ္ေစ၊ ရရႇိလာေသာ ပစၥည္းဥစၥာတုိ႔ကို သံုးသင့္တာကိုသံုး၊ စားသင့္တာကိုစား၊ လႇဴသင့္တာကိုလႇဴရမည္။ ပစၥည္းဥစၥာတို႔သည္ ရန္သူမ်ဳိးငါးပါးလုံးႏႇင့္သက္ဆိုင္ေနသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ အႏႇစ္ သာရမဟုတ္၊ ထိုပစၥည္းဥစၥာထဲမႇ အႏႇစ္ထုတ္ရမည္ဆိုလွ်င္ ဒါနသာရႇိသည္ဟု သူေတာ္ေကာင္းမ်ားမိန္႔ၾကသည္။ ယခုႏႇစ္ပြင့္လင္းရာသီမႇာ မီးေလာင္မႈေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားသည္၊ ဆံုး႐ႈံးမႈေတြလည္းမ်ားသည္။
"ပစၥည္းႏႇင့္လူ ဤႏႇစ္ဆူ၊ စြန္႔သူ၊ စြန္႔ခံ၊ အျပန္အလႇန္၊ သူကႏုိင္မလား၊ ကိုယ္ႏုိင္မလား၊ စဥ္းစားေ၀ဖန္၊ ခြဲျခားရန္"ဟုဆိုသည္။ လူက ပစၥည္းကိုစြန္႔လွ်င္စြန္႔၊ လူက ပစၥည္းကိုမစြန္႔ႏုိင္လွ်င္ ပစၥည္းက လူကိုစြန္႔သြားတတ္သည္။ ကိုယ္ကသူ႔ကိုမစြန္႔လွ်င္ သူကကိုယ့္ကိုစြန္႔သြားမႇာ ေသခ်ာသည္။ကိုယ္က လက္ဦးမႈရယူဖို႔လိုသည္။တစ္စတစ္စ နည္းနည္းခ်င္းစြန္႔ရမည္။ နည္းနည္းခ်င္း စြန္႔ရာကေန မ်ားမ်ားစြန္႔ရဲေသာ အက်င့္ရလာလိမ့္မည္။ နိဗၺာန္ဟူသည္ စာဂ-စြန္႔ျခင္းျဖစ္သည္။ နည္းနည္း စြန္႔ နည္းနည္းနိဗၺာန္၊ မ်ားမ်ားစြန္႔ မ်ားမ်ားနိဗၺာန္၊ အားလံုးစြန္႔လွ်င္တကယ့္ နိဗၺာန္အစစ္ေရာက္ေတာ့သည္။
မွ်ရ၊ ေ၀ရမည္
ေလာကသားသည္ ေလာဘသားကမ်ားသည္။ေလာဘကလည္း ၀ိသမေလာဘေတြကမ်ားသည္။ ေလာကသားအေနႏႇင့္ ေလာဘရႇိတာ အျပစ္မေျပာလို၊အျပစ္က ၀ိသမေလာဘျဖစ္သည္။ ၀ိသမဟူသည္ မမွ်တျခင္းျဖစ္သည္။ အရာရာ၌ မွ်မွ်တတရႇိၾကလွ်င္ ဘာျပႆနာမႇ ေပၚမည္မဟုတ္၊ ျပႆနာဟူသည္ ၀ိသမ-မမွ်တမႈက ေနလာသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ လူႏႇင့္လူ႔၀န္းက်င္ ၿငိမ္းခ်မ္းေစဖို႔ မွ်၍ေတြးရမည္။ မွ်၍ ေျပာရမည္။ မ်၍ လုပ္ရမည္။ မွ်မွ်တတ ေတြးရမည္။ မွ်မွ်တတေျပာရမည္။ မွ်မွ်တတလုပ္ရမည္။ မွ်၍ေ၀၍ ဒုကၡႏႇင့္သုခမွ်ေ၀၍ မွ်မွ်တတ ခံစားၾကမည္ဆိုပါလွ်င္ အားလံုးၿငိမ္းၿငိမ္း ခ်မ္းခ်မ္းရႇိပါလိမ့္မည္။
အရႇင္သံ၀ရာလကၤာရ (ဓမၼပိယဆရာေတာ္)
